Rauf Ateş
YAZI: M. RAUF ATEŞ
Risk uzmanı ve istatistikçi Nassim Nicholas Taleb, 2008 yılında yaşanan global krizi analiz ettiği kitabına, “Black Swan” (Siyah Kuğu) adını vermişti. Bu ismi, nadir ve öngörülmeyen olayları anlatmak için seçmişti. Ona göre 2008 yılında yaşanan kriz böyle bir şeydi; öngörülmesi zor, neredeyse olanaksızdı. Tıpkı, siyah kuğu gibi…
2008 yılında yaşanan global kriz gerçekten etkileri nedeniyle “ender” kategorisine girebilir. Ancak, dünya ekonomisi neredeyse 10 yılda bir çeşitli nedenlerle “şok” ya da “kriz” denebilecek olaylarla karşı karşıya kalıyor.
McKinsey Global Institute’ün araştırmasına göre sektörlerin önemli bölümü ortalama 10 yılda bir yaşanan şoklarla “1 yıllık kârlarının yüzde 40’ını kaybetme riskiyle” karşı karşıya kalıyor.
Aynı raporda şu saptamaya da yer veriliyor: “Sektörler ortalama her 3.7 yılda, bir ay süren yıkıcı etkilere maruz kalıyor. Ekstrem krizler ise daha az görülüyor ama büyük yıkımlara neden oluyor.”
McKinsey uzmanları, şirketleri ve liderlerini, bu değişimlere hazırlıklı olmaları konusunda uyarıyor, özellikle tedarik zincirlerini gözden geçirmelerini öneriyor.
Yaşanan krizlerin etkisini ortaya koyan bir başka araştırma ise Boston Consulting Group (BCG) tarafından yapıldı. Buna göre, iş dünyasını sarsan şok ve krizler, şirketler dünyasında derin etkilere neden oluyor. BGC’nin raporuna göre, bu krizlerin etkilerini en kolay Fortune 500 listesinden düşen şirketlerde görmek mümkün.
1973-75 arasındaki petrol krizinde 27, 1980-1982 döneminde 37, 1989-1990 arasında 46, 2001-2003’te 54 ve 2008 krizinde 67 şirketin listeden düşmesi bunu gösteriyor. Krizler, derin etkilerini, büyük, küçük ve orta ölçekli şirketlerde değişik düzeyde ortaya koyuyor.
YENİ NESİL “ŞOK”
Yılın başında dünyanın bir bölümünü, Mart 2020 ile birlikte 5 kıtayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisi tam Nassim Nicholas Taleb’in “Siyah Kuğu” tanımına uyan bir süreci başlattı. Çok sayıda şirket bir anda sıra dışı bir dünyaya uyandılar.
Müşteriler, ciro, ihracat, mağaza/şube sayısı, istihdam ve büyüme gibi tüm veriler askıya alındı. Haziran ve temmuz ayındaki açılma süreciyle işler bir ölçüde normale döndü ama bazı sektörler hâlâ pandemi öncesinin çok gerisinde.
Bu çalışma hazırlandığında sektörler 2020 yılının 8 aylık verilerine sahiplerdi ve yıl sonuna yönelik (yeni büyük bir salgın olmadığı takdirde) öngörüleri oluşmaya başlamıştı.
Böyle bir tabloda sektörlerin önde gelen şirketlerinden, dernek başkanı ve sektör yöneticilerinden bu verileri aldık. Tabloyu daha iyi ortaya koymak için ise “2019’u 100 olarak” aldık ve 2020 tahminini ortaya koyduk.
Sektörlere böyle bakınca 4 grup ortaya çıktı:
1. Bazılarında tahminin ötesinde olmak üzere hızlı büyüyen sektörler.
2. Tahminler doğrultusunda performans gösteren, 2019 düzeyi ya da üzerinde ciro artıranlar.
3. Yaşanan büyük “şok” ve neredeyse 4 ay kapalı kalmaya rağmen 100 üzerinden 80-90 düzeyinde yılı kapayacak olanlar.
4. En çok etkilenenler ve bir önceki yılın yüzde 50-60’ında ciroyla 2020 yılını kapatmaya hazırlanan sektörler.
HIZLI BÜYÜYEN SEKTÖRLER
Bu yılın, pandemiye rağmen “beklenmedik” düzeyde büyüme gösteren sektörlerinin başında traktör geliyor. Türk Traktör CEO’su Aykut Özüner’e göre 2019 yılında 26 bin adet satış gerçekleştiren sektör, 2020 yılını 41-46 bin düzeyinde kapatabilir.
Özüner, “Bunun 21 bin 500 adet civarının iç pazarda, kalanının da ihracatta gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz” diye konuşuyor. Özüner, kendi şirketinde 6 aylık büyümenin yüzde 15 düzeyinde gerçekleştiğini belirtiyor ve ekliyor:
“İlk ayda bantlardan 12 bin 357 adet traktör indirdik, üretim artışı yüzde 23 oldu. Toplam traktör üretiminin yüzde 70’ini tek başımıza gerçekleştirdik. Yurt içinde 7 bin 326 adetlik satışla, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 68 büyüme yakaladık.“
Traktör kadar olmasa da tarım alanından gübre sektörü de iyi bir yıl geçiriyor. Sektör 2020 yılını yüzde 10-15 büyümeyle kapatmayı planlıyor. Gübretaş Genel Müdürü İbrahim Yumaklı, “Ancak, bu büyümenin bir bölümü, dolar artışının TL cinsinden gübre fiyatlarını artırmasından kaynaklanıyor” diye konuşuyor ve ekliyor:
“Bu kriz, bir daha tarımın önemini anlamamıza neden oldu. Biz yıl sonu tahminlerinde bir değişiklik yapmadan, bütçe beklentilerimiz doğrultusunda 2020’yi tamamlayacağımızı düşünüyoruz.”
Yılın sürpriz yapan sektörlerinden biri de gayrimenkul oldu. Bunu, Garanti Mortgage’ın Genel Müdürü Murat Atay’ın değerlendirmelerinde de görmek mümkün. Atay, “Nisan ve mayıs aylarında bir yavaşlama yaşandı. Ancak, faiz oranlarının aşağıya inmesi ve kamu bankalarının yaptığı kampanyalarla sektör hızlı büyüdü. Temmuz sonunda hacim 55 milyar TL’ye, büyüme yüzde 30’a ulaştı” diye konuşuyor.
Murat Atay, sektör büyümesinin 2020’de yüzde 30-35 düzeyine ulaşacağını, kendi şirketlerinde ise “2019 yılının iki katı” kredi büyümesini yakalayacaklarını paylaşıyor. Atay, “2019’da kullandırdığımız toplam kredi hacminin 1,5 katına, Temmuz sonu itibarıyla ulaşmış durumdayız” diyor.
HEDEFİN ÜSTÜNDE GİDENLER
Bazı sektörler, pandemi dönemini daha şanslı geçirdiler. Küçük ev aletleri, tıpkı e-ticaret gibi tahminlerin ötesinde büyüdü. Goldmaster CEO’su Sinan Bora, yıl sonunu yüzde 30 büyümeyle kapatacaklarını söyleyerek, etkiye dikkat çekiyor.
Arzum Yönetim Kurulu Başkanı Murat Kolbaşı, sektör için ortalama yüzde 20 düzeyinde bir büyüme bekliyor. Kendi şirketi için ise “Her yıl olduğu gibi bu yıl da istikrarlı, sürdürülebilir ve kârlı büyüme hedefi koymuştuk.
Bu hedeflerden sapmadık, bütçe revizyonuna da gerek duymadık” diyor. Kolbaşı, hedefe ulaşmada en büyük katkıyı, online ticaretin, özellikle bazı ülkelere ihracatta yüzde 200-800 arasında yaşanan büyümenin yaptığına dikkat çekiyor.
Pandemide küçük ev aletleri gibi evde yemek yapma, ekmek ve unlu ürünler pişirme de oldukça yaygın hale geldi. Un sektörü, bu talebin yanı sıra doğal tüketim ve ihracatın katkısıyla canlı bir dönem geçirdi.
TUSAF (Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu Başkanı) Eren Günhan Ulusoy, pandemide kapasite kullanım oranının yüzde 50’lerden yüzde 90’lara kadar çıktığını söylüyor. Ulusoy, “Yıl sonu büyüme tahminimiz yüzde 10 düzeyi civarında olacak” diye konuşuyor.
Sektörün 6 yıldır “Dünya ihracat şampiyonu” olduğuna dikkat çeken Ulusoy, “2019’da 3.3 milyon ton ihraç ettik. 2020 sonunda 3 milyon tonun üzerine çıkacağız” diyor.
Faktoring, alacak ve çek konularını kapsaması nedeniyle iş dünyasının önemli sektörlerinden biri…
TEB Faktoring CEO’su Çağatay Baydar’a göre yılın ilk 2 ayında yüzde 33 büyüyen sektör, sonraki birkaç ayda pandemiden olumsuz etkilendi. Ancak sonraki aylarda toparlandı. Baydar, “İkinci dalga olasılığına rağmen alınan ekonomik tedbirler ve sektörün potansiyeli nedeniyle yıl sonu cirosunun yüzde 10-20 bandında artış göstereceğini tahmin ediyoruz” diye konuşuyor. Kendi şirketi için ise “Hedefimizi tutturacağız” değerlendirmesini yapıyor.
İHRACATÇI SEKTÖRLERİN DURUMU
Büyümelerini yurt dışı pazarlara bağlı sürdüren sektörlerde iki nedenle sıkıntı yaşantı. Birincisi, ülkeler uzun süre kapalı kaldı. Özellikle de perakendeye bağlı olanlar bundan çok fazla etkilendi. İkinci neden ise talepteki daralmanın yanı sıra mal sevkiyatında yaşanan sıkıntılardı. Çoğu talep durdu, üretim askıya alındı ve lojistikte büyük sorunlar yaşandı.
Ağırlıklı ihracata çalışan şirketlerden Yeşim Tekstil’in CEO’su Şenol Şankaya, tekstil sektörünün yılı yüzde 10-15 oranında gerilemeyle kapatacağını tahmin ediyor. “Mart ayında patlak veren salgın duraklamaya neden oldu ve önemli kayıplara yol açtı” diyor ve ekliyor:
“Mayıs ayıyla birlikte hareketlenme başladı, ertelenen siparişler harekete geçti. Biz de koruyucu maske üretimine başladık. Bütün bunlarla birlikte ciromuzdaki düşüşün yüzde 5’te kalacağını ya da 2019 düzeyini yakalayacağını düşünüyoruz.”
Otomotiv yan sanayinin önemli oyuncularından Çoşkunöz Holding’in CEO’su Erdem Acay, “Türkiye otomotiv pazarının 2020 yılında, bir önceki yıla göre daha iyi olacağını düşünüyoruz” diyor. Ona göre, aynı tabloyu ihracatta görmek mümkün değil. “O nedenle sektör olarak yılı yüzde 20 küçülmeyle kapatacağımızı öngörüyoruz” diye konuşuyor.
İhracata bağlı sektörlerden biri de lojistik. EKOL Lojistik CEO’su Ahmet Musul, “Bizim sektör, sağlık, hızlı tüketim, kimya ve e-ticaretteki büyüme ile tekstil ve otomotiv başta olmak üzere diğer sektörlerdeki düşüşü aynı anda yaşadı” diyor ve ekliyor:
“Özellikle uluslararası taşımacılık tarafında nisan ve mayıs aylarındaki ciro kaybı yüzde 40’ları aştı. Ancak haziran ayından itibaren toparlanma var. İkinci bir dalga yaşanmazsa yılı yüzde 15-20 kayıp ile kapatabiliriz. Şirket olarak ise 2019’a benzer bir oranı yakalayacağımızı tahmin ediyorum.”
Fark Holding Başkanı Ahu Büyükkuşoğlu Serter, benzer bir saptama yapıyor. “Yıl başında yaptığımız orijinal bütçeye göre yüzde 20 oranında bir ciro kaybı bekliyoruz” diyor ve ekliyor: “Bu kaybı, sürekli yaptığımız iyileştirme ve verimlilik aktiviteleriyle telafiye çalışıyoruz.”
100’E YAKIN SEYREDENLER
Otomobil kiralama ve filo yönetim şirketleri başlangıçta sıkıntı yaşadı. Günlük kiralama durdu, bazı şirketler filolarını geri gönderdi. Ancak, yine pandemiden kaynaklanan “Toplu taşımadan uzak kalma” gibi nedenlerle büyüme ivme kazandı. Lease Plan CEO’su Türkay Oktay, “Sektör, yılı 100 üzerinden 90 olarak kapatır” diye konuşuyor.
Şirket olarak ise yıl sonu tahminlerinde bir değişiklik yapmadıklarına dikkat çekiyor: “Yılın son 4 ayında yoğun işlemler olur. Bu dönemdeki pazar dinamikleri ve piyasa koşulları, yılı bitireceğimiz düzeyi ortaya koyacak.”
Uluslararası müteahhitlik alanının önemli şirketlerinden Yapı Merkezi’nin CEO’su Başar Arıoğlu, şirketi için yüzde 10 küçülme olacağını düşünüyor. Arıoğlu, bu düşüncesini şöyle açıklıyor:
“Projelerde ve şirketlerde kârlılık azalıyor. Azalan ciro ile birlikte yeni tedbirler geliyor. Ama en önemlisi, biz devletlerle çalışıyoruz ve onlar da karar süreçlerini biraz yavaşlattılar.”
Başar Arıoğlu, gelecek için olumlu. “Orta ve uzun vadede alt yapı yatırımlarında bir hızlanma” beklendiğini söylüyor, ancak bir zaman verilemeyeceğine dikkat çekiyor.
Konut alanındaki durgunluktan etkilenenlerin başında yapı ürünleri geliyordu. Sektörün önemli şirketlerinden birinin CEO’su, “Covid, bugünkü haliyle devam eder ve ikinci büyük dalga gelmezse TL bazında yüzde 15 büyüme olur” tahmini yapıyor. Yeni bir dalga, sektörü en iyi olasılıkla geçen yılki düzeyine geri getirir.
Çağrı Merkezleri Derneği Başkanı Rengin Ağılönü, 2019 yılında 7.5 milyar TL olan pazar büyüklüğünün 8.5 milyar TL’ye ulaşacağını tahmin ediyor. Bu, yüzde 11 düzeyinde bir büyüme anlamına geliyor.
İŞLERİ YOLUNDA GİTMEYENLER
Bazı sektörler, sokağa çıkamama, mevsim atlama ve etkinliklerin ortadan kalkması nedeniyle “beklenenin” de çok üstünde kötü performans gösterdiler.
Havacılık ve havaalanı işletmeleri bu konuda ilk sırada geliyor. Havacılıkta yıl sonunda, geçen yıla göre yüzde 40-50 düzeyinde küçülme bekleniyor. Havaalanı işletmelerinde durum bu sektöre paralel gidiyor.
İGA CEO’su Kadri Samsunlu, “2020 sonuna kadar pandeminin dünyadaki seyri ve etkileri net olarak öngörülemiyor. O nedenle ciro beklentisine ilişkin tahmin yapmak zor. Ancak, şu an itibarıyla yüzde 50 civarında bir küçülme bekliyoruz” diyor.
Kadri Samsunlu, İGA için ise şu tahmini yapıyor: “Ağustos ve sonrası yeniden açılan hatlarla birlikte daha yüksek trafik sayılarına ulaşacağımızı düşünüyoruz. Bunları da göz önüne alırsak 2020’yi tahminlerin yüzde 40 gerisinde kapatacağımızı öngörüyoruz.”
Bunların arasında dikkati çeken bir başka sektör “ayakkabı” ve bağlı ürünler… TİM eski başkanı ve Ziylan Ayakkabı Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Büyükekşi, yıl sonunda küçülmenin yüzde 30-35 düzeyinde kalacağını tahmin ediyor. Büyükekşi, ”Kendi şirketimizde ise yılı yüzde 25 oranında küçülmeyle kapatacağımızı öngörüyoruz” diye konuşuyor.
Mağazaları 3 ay kapalı kalan, sınırlı bir e-ticaret geliriyle yoluna devam eden giyim perakendesinde, şirkete göre değişmekle birlikte büyük ciro düşüşleri oldu. Tahminler, yüzde 20-25 düşüşle yılın kapanacağı yönünde…
Aydınlı Giyim yöneticileri, sektörün yüzde 25 düşüşle yılı kapatacağını düşünüyor. Bünyesinde US Polo, Pierre Cardin ve Cacharel gibi markalar bulunduran şirket, yıl için yüzde 30 büyüme koymuştu. Şimdi ise aynı oranda ciro ile tamamlamayı planlıyor.
Derimod Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Sedef Orman, “Mart sonundan itibaren 2,5 ay mağazalarımız kapalı kaldı, tüm tahminlerimiz alt üst oldu” diyor ve ekliyor: “Eğer ikinci bir dalga olmaz ve turistler az da olsa gelmeye başlarsa, yıl sonunu geçen yılın yüzde 80’inde tamamlarız.”
Bilişim sektörü de daralma bekleyenler arasında yer alıyor. Ancak, performans kategori ve şirkete göre de değişiyor. Örneğin, yazılım sektörünün öncü şirketlerinden SAP Türkiye’nin CEO’su Uğur Candan, “Biz yüzde 30 büyüme bekliyoruz” sözleriyle yıl sonu tahminini paylaşıyor ve ekliyor: “Yeni normalde projelerimizi uzaktan devam ettirerek ciddi anlamda verimlilik elde ettik.”
DÜNYA CEO’LARI NASIL GÖRÜYOR?
McKinsey Global Insitute’un araştırmasında dünyanın önde gelen CEO’larına, yeni dönemi, geleceği öngörmeyi ve yeni liderlik konusunu da soruyorlar. İsimleri gizli tutulan CEO’ların yeni dönem için yaptıkları değerlendirmeler, önümüzdeki ayları/yılları anlamaya da katkıda bulunacak. O çalışmadan öne çıkan bazı saptamalar şöyle:
– Yeni döneme adapte olmaya, çalışma şeklini gözden geçirmeye ve tedarik zincirini global yerine lokal yapmaya bakıyoruz.
– Pandeminin ilk iki ayında stratejiyi bir kenara bıraktık, yolumuza devam ettik. Sonra çalışmamızı ikiye ayırdık; iyileşme döneminde ne yapacağız ve uzun vadede neye odaklanmamız gerekiyor?
– Yangınları öylece söndüremezsin. Krizler fırsatları da beraberinde getirir ve bazen krizi bir sıçrama tahtası gibi kullanabilirsin.
– Beş yıllık değişimi sadece 5 haftada yaşadık ve bu hızlı değişim devam edecek. Şu andaki durumda uzun vadeli tahmin yapabilecek kapasitemiz yok. O nedenle daha çok kısa vadeli hedeflere geçtik.
%100
“Seramik sektöründe performans şirkete göre değişiyor. Ancak, ortalamaya bakarsanız, sektör kötü denilmeyecek bir dönemi yaşıyor. Biz ise 2020’de bütçeyi, istihdamımızı koruyacağız, ciro kaybı yaşamayacağız.”
NAFİ GÜRAL – KÜTAHYA PORSELEN YKB
“İHRACAT, İÇ PAZARI DENGELEYECEK”
1. Sektörde 2019 yılına paralel bir gidiş bekliyoruz. 2019 yılını 100 olarak alırsak, bu yıl 98-100 aralığını yakalayabiliriz gibi görünüyor. Yurt içi tüketim geçen yıla paralel olur. Fakat, kur etkisiyle yurt içi cironun dolar bazında daha az olacağını, bunun ihracat artışından gelen ciroyla dengeleneceğini düşünüyoruz.
2. Sabancı Grubu olarak hedeflerimizi yakalayacağımızı tahmin ediyoruz. Yurt içinde konut talebindeki artış ve altyapı işlerinin tekrar hareketlenmesi, ihracat pazarlarında kırdığımız rekorlar nedeniyle 2020 hedeflerimizi gerçekleştireceğimizi öngörüyoruz.
TAMER SAKA – SABANCI ÇİMENTO GRUBU BAŞKANI
30 MİLYAR TL
“Sadece temmuz ayında mortgage sektörü 30 milyar TL (2019’un tamamındaki büyümenin 3 katı) kadar büyüdü. Bu, 1 ayda yapılan en yüksek büyüme rakamı.”
MURAT ATAY – GARANTİ BBVA MORTGAGE CEO
“3 SEKTÖRDE YATIRIMA DEVAM EDİYORUZ”
NAKİT YÖNETİMİ Yıl sonu tahminlerimizi korumak için var gücümüzle çalışıyoruz.
Holding olarak her zaman temkinli olmayı tercih ettik. Gelecekle ilgili her zaman pozitifiz ama tedbiri de elden bırakmayız. Önümüzdeki 1-1,5 yılın hesabını mutlaka yaparak ilerleriz. Nakit akışımızı 18 aylık olacak şekilde yapıyoruz.
HAZIRLIKLI GİRDİK Kısa ve uzun vadeli nakit akışlarımızı farklı senaryolara göre hazırlarız ve hepsine göre de önlemlerimizi alırız. Bu kapsamda 2020 için de daha önceden yaptığımız senaryolar neticesinde hazırlıklarımızı yapmıştık o yüzden de ekonomik olarak hazırlıklı girdik. Beklentilerimizin çok ötesinde bir durumla karşı karşıya gelmemize rağmen, aldığımız tedbirler sayesinde nakit akışı yönünden rahatız.
YATIRIMLAR 2020 yılı yatırımlarını çok önceden planladığımız için ocak ayından itibaren hızlı bir şekilde yatırımlara başladık ve devam ediyoruz. Önem arz eden yatırımlarımızın birçoğunu ertelemedik. Bu yılki yatırım planlarımızda enerji yatırımlarına ağırlık vermek, tekstil ve çimentoda kapasite artışı ve yenileme vardı.
ADİL SANİ KONUKOĞLU – SANKO HOLDİNG YKB
“Şirket olarak ilk 6 ayda sektör ortalamasının üzerinde büyüdük. Büyüme hedefimizde bir değişiklik yok. Yüzde 35- 40 büyümeyi hedefliyoruz.”
ERHAN BOSTAN – A101 CEO
“DARALMA YÜZDE 30 GERÇEKLEŞEBİLİR
• Bilişim sektörü 2019 yılında yüzde 14’lük büyüme ile 152,7 milyar TL’lik hacme ulaştı. Dolar bazında ise sektör yüzde 3 daraldı ve 26,8 milyar dolarda kaldı.
• Covid süreci, her sektörü olduğu gibi bilişimi de olumsuz etkiledi. Bu dönemde dijitalleşmenin önemi anlaşılmış olsa da sektörün donanım kategorisindeki düşüş dikkati çekiyor. Alımlardaki ertelemelerden kaynaklanan bu düşüş, sektörde yılın daralmayla kapanacağını gösteriyor.
• 2019 yılındaki yıllık ciroyu 100 olarak alırsak, 2020 yılının yaklaşık 70 düzeyinde tamamlanacağı söylenebilir.
• Günümüzün getirdiği olağanüstü çalışma koşulları açısından bakıldığında telekomünikasyon sektörü uzaktan bağlanma ve bireysel kesime olan hakimiyeti ile gelişme potansiyeline sahipken, bilgi teknolojileri sektörü ise yatırımların azalması ve hizmet ihtiyacının da yavaşlaması nedeni ile süreçten olumsuz etkilenebilir.
K. ERMAN KARACA – TÜBİSAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI
“İÇ PAZAR BÜYÜYECEK, İHRACAT DAHA ZAYIF”
“Beyaz eşya sektöründe iç pazar cirosunun 2020’de bir önceki yıla göre yüzde 15-20 arasında artış göstermesini bekliyoruz. İhracatta ise geçen yılın rakamlarını yakalayabilmek büyük bir başarı olacaktır.
– Covid-19 nedeniyle İspanya, İngiltere ve Almanya gibi büyük pazarlarda ortaya çıkan kayıplar haziran ayı ortalarından itibaren telafi edilmeye başlandı. Ancak, yine de sektörün 2019’un ötesine gideceğini tahmin etmiyoruz.
– Şirket olarak 2020 sonu tahminlerimizi değiştirmedik. Salgının tetiklediği tüketici davranışlarındaki değişiklikler önce pazarda yavaşlamaya yol açtı. Ancak, uzun süre evde bulunmanın getirdiği etkiler ve yeni ihtiyaçlar, beyaz eşya ile mutfak aletlerine talebi artırdı.
GÖKHAN SIĞIN – BSH TÜRKİYE CEO
“Oldukça değişik bir yılda geçiriyoruz. Böyle bir yılda yüzdesel bir öngörü çok mümkün (gerçekçi) olmaz. Ancak pandemiye rağmen daha iyi bir yıl sonu rakamına ulaşacağımızı söyleyebilirim. Tabii burada eylül ayında olası bir ikinci dalga lockdown belirleyici olacaktır.”
HAYDAR YENİGÜN – FORD CEO
“PAZAR 34 MİLYAR TL’YE ULAŞTI”
– Tüketici elektroniği pazarı, 2019’da 2018’e göre yüzde 10 büyüyerek 65 milyar TL ciroya ulaştı. 2019’un en fazla büyüyen kategorisi yüzde 21 ile küçük ev aletleri oldu.
– Sektör, 2020 yılına da güçlü bir giriş yaptı. Ocak ayında yüzde 29, şubatta yüzde 30 ciro artışı sağlandı. Pandemi nedeniyle martta yüzde 6, nisanda yüzde 11 düzeyinde küçüldü, mayıs ayında normalleşme başladı. Sonuçta ilk 6 aylık büyüme yüzde 17 oldu, pazar 34 milyar TL’ye ulaştı.
– Belirsizlik ortamı, 2020 genelinde pazar büyümesine dair bir tahmin yapmamızı engelliyor. Teknoloji ürünleri pazarı için genelde eylül sonrası dönem en hareketli dönemdir ancak çok farklı bir süreçten geçiyoruz.
– Şirket olarak yılın ilk 6 ayında toplam ciromuz, geçtiğimiz yılın ilk yarısına oranla yüzde 8,7 artış göstererek 2 milyar 4 milyon TL’ye ulaştı.
BÜLENT GÜRCAN – TEKNOSA CEO
