Kurucuların başarı faktörü

1930’ ların başıydı. Henüz genç Türkiye’nin başkenti yeni inşa ediliyor, yollar ve binalar yapılıyordu. Açılan yabancı misyonlar nedeniyle yabancı sayısı artıyor, ciddi bir memur nüfusu oluşuyordu. Bir yandan da tüccar kesim ortaya çıkıyordu. İşte böyle bir ortamda Türkiye’de 1 yılda satılan otomobil sayısı 100, toplam otomobil parkı ise 2 bin civarındaydı.

Ankara’da bir otomobil satış mağazasında satışçı olarak çalışan genç müdür, göreve başladığı ilk aylarda çok zorlanmıştı. Otomobil alabilecek olanların sayısı zaten azdı ve almayı düşünenlerin bir bölümünün de ehliyeti yoktu. Bir süre sonra aklına parlak bir fikir geldi. Otomobil kullanamayan ve ehliyeti olmayanlara ders verecek, onları potansiyel alıcı haline getirecekti. Bu fikri hızlıca etrafına yaydı: “Otomobil alanlara direksiyon dersi vereceğim, 3 haftada ehliyet almalarını sağlayacağım.”

Plan işe yaramıştı. Genç müdür sabah erken kalkıyor, önce direksiyon dersi veriyor, ardından da dükkanına geliyordu. Başta kadınlar olmak üzere çok sayıda öğrencisi, ardından da müşterisi olmuştu. Kısa sürede 20 otomobil satma başarısını göstermişti.

Daha sonraki dönemde Ankara’da otomobil galerisi açan merhum Vehbi Koç’un dikkatini çeken bu genç müdür, merhum Bernar Nahum idi. Koç, izlediği Nahum’u bir süre sonra kendi satış mağazasına transfer etmişti. Merhum Koç, sonraki girişimlerinde de “ekip/insan” konusuna hep önem verdi. Bu yaklaşımını da şu sözle ortaya koymuştu: “Bugün sermayenin önemini yüzde 40, elemanın (insanın) önemini yüzde 60 olarak düşünüyorum.”

Başarı kriterleri değişti mi?

Merhum Vehbi Koç’un ortaya koyduğu bu yaklaşımdan yıllar sonra dünyanın önde gelen yatırımcılarından Bill Gross, “başarı faktörlerini” ortaya koyan bir araştırma yaptı. Kendi yatırım yaptığı 100 ve dışarıdan izlediği 100 girişimi analiz eden Gross, başarı getiren faktörleri sıraladı. Onun araştırmasında 1 numaralı faktör olarak yüzde 42 ile “Zamanlama” öne çıktı. Ardından “Ekip/İnsan” ve “Fikir” geldi. Gross, sonuçları değerlendirirken şunu paylaşmıştı: “Çıkan sonuçlar beni şaşırttı. Ben ilk sırada ‘Fikir’ olur diye düşünüyordum. Ancak, “Zamanlama” ve “Ekip/İnsan” ilk sıraları aldı.”

Bill Gross’un 200 girişim için yaptığı araştırmayı, Türkiye’de 105 kurucu ile gerçekleştirdik. Startup ile büyük şirket kurucularını kapsayan araştırmada, başarı faktörlerini bugün ve gelecek için değerlendirmelerini istedik. Araştırmadan çıkan ilk sonuç, yıllar önce Vehbi Koç’un dikkat çektiği gibiydi: İlk sırada yüzde 61 ile “İnsan kaynağı ve İcraat” var.

Araştırmadan çıkan sonuçlar bu sayfalardaki tablolarda yer alıyor. ABD’den farklı bir sıralama oluşmuş. Türkiye’de “Ekip” ve “Fikir” ilk sıraları alırken, orada “Zamanlama” öne çıkıyor. Amerikan girişimcileri, zamanı doğru seçtiğinde başarıya giden yolun açılacağını düşünüyor. Türk girişimcisi ise iyi insan kaynağı ile fikri hayata geçirecek “icraya” önem veriyor.

Kurucuların bakışı

Türkiye’deki kuruculara, bugünü ve başarı faktörlerinin gelecekteki önemini de sorduk. 105 kurucunun (Büyük şirket ve startup) katıldığı anketten önemli sonuçlar çıkıyor. Bugün için ilk sırada yer alan “Ekip”, gelecekte yerini korudu ama oranı düştü. Buna karşın “Zamanlama”, “Finans” ve “İş Modeli”nin önemi arttı. Yeni dönemin başarılı girişimcilerinden iyzico’nun kurucusu Barbaros Özbuğutu, “Tabii ki, zamanlama ve iş modeli” diyor. Ona göre iyi bir ekip ve doğru icraat, kötü bir fikri ve yanlış zamanlamayı bile başarıya çevirebilir.

Karaca CEO’su Fatih Karaca, ilk sıraya “insanı” koyuyor. “Ekip arkadaşlarının aynı amaca ve hedefe doğru koşmasını” önemli bulan Karaca, “Şirket çalışanlarının ilgisinin ve bilgisinin yaptığı işle doğru orantılı” diye ekliyor.

Pronet Kurucusu Alp Saul, başarı faktörleri için uzun bir liste yapıyor: “Girişimci ruh, sürekli kendini yenileme isteği, hata yapmaktan korkmama, düştüğü yerden kalkabilme azmi ve ekip olabilme.”

Kokteyl ve çok sayıda girişimin kurucusu Erdem Yurdanur da ilk sırayı “ekip ve icraata” veriyor: “Bu iki yeteneğe sahipseniz, diğer zorlukları aşmanız daha kolay olur. Bunlar yoksa, hiçbir faktör sizi başarıya götüremez.”

“Önce fikir, sonra insan” diyenler

Başarsoft CEO’su Alim Küçükpehlivan, önce fikir konusuna dikkat çekiyor. Ona göre, iyi bir fikrin etrafında uyumlu çalışan bir ekip oluşturabilmek, başarı için kritik bir faktör. Küçükpehlivan, “Bizim şirketimizde ekip, müşterileri de dinleyerek sadık kullanıcılar oluşturdu ve müşterilerimize yeni hizmetler de ekleyerek yolumuza devam ettik” diye konuşuyor.

Solvoyo’nun kurucusu Nilüfer Durak, “Bir teknoloji startup’ını doğuran faktör, kurucunun inovatif fikridir” diyor ve ekliyor: “Ancak, böyle olsa bile, onun kadar önemli olan, ürünün pazarda kendini kanıtlaması, kazanılan müşteriler ve o müşteride yazılımın başarıyla uygulanmasıdır. Bütün bunlar da iyi ekiple oluyor.”

Her zaman iş fikrine dikkat çeken Virgin Group’un kurucusu Richard Branson, bu konuya şöyle yaklaşıyor: “Başarının en önemli bileşenlerinden biri insandır.” Branson, iyi fikirleri doğru insanların hayata geçireceğinin altını çiziyor ve “Sizde olmayan yeteneklere sahip olan kişileri işe alın. Öyle yetenekli insanları alıyorum ki, gün geldiğinde geri çekilip, bütün işleri onlara delege edebileyim.”

Farklı sıralama yapanlar

Araştırmamıza yanıt veren kurucular arasında, “Başarı faktörü” sıralamasında birinciliği farklı konulara verenler vardı:

Matlı Yem Sanayi CEO’su Önder Matlı, kendi başarısında birinciliği, “Zamanın ihtiyaçlarına en hızlı şekilde uymak ve aksiyon almaya” veriyor.
Atelier Aromaterapi Kurucusu Rana Babaç Çelebi, “Koşullara ve dijital sürece hızlı adapte olabilmek” konusuna dikkat çekiyor: “Önyargı veya varsayımlarla değil, çalıştığımız/hizmet verdiğimiz insanları duyarak iş kararlarımızı veririz.”
Maro Teknoloji Kurucusu Lale Maro, ilk sıraya, “Güvenilir ve konusunu iyi bilen bir şirket” olmayı koyuyor. Ardından ekliyor: “Yetkin bir ekiple kaliteli iş yapmak.”
Birleşik Ödeme CEO’su İlker Sözdinler, “İş planına” dikkat çekiyor. Ona göre plan doğrultusunda doğru ekibi kurmak kritik önem taşıyor. Sözdinler, “Yolda çıkan sorunlara karşı iş modelimizi hızlı değiştirebilmek ve vazgeçmemek, en önemli kriterlerimiz oldu” diye konuşuyor.
Abonesepeti Kurucusu Müjgan Aydın, başarı kriterlerini şöyle sıralıyor: “İstikrarlı/planlı çalışmak ve iş modelini doğru kurgulamak benim için önemlidir.”

KURUCULARIN BAŞARI KRİTERLERİ

TURGUT GÜRSOY
(Lidya Ventures)
Güven ortamı oluşturmak, yönetim kurulu dahil tüm şirketin aynı rapora bakmasını sağlamak, sürekli öğrenen ve sorgulayan bir sistem kurulmasını hedeflemek.

AYŞEN ZAMANPUR
(Silk&Cashmere)
Ana işimizi hep korumak, odağı kaybetmemek ve kaliteden ödün vermemek.

SEVDA ARIKAN
(Uzay Kimya)
Gözlem, farklılık yaratmak, kimsenin gitmediği yoldan gitmek, vazgeçmemek ve detayları gözden kaçırmamak.

MEHMET ÇELİKOL
(Garaj Sepeti)
İyi ekip kurmak, icraat, ortak kültür yerleştirmek ve sonuç odaklı yönetim.

OLUŞ MOLU
(Molu Tarım)
Vizyon ve bu vizyona ulaşmayı gerektiren doğru seçimleri yaparak, iyi bir yol haritası belirlemek.

KERİM TÜRE
(Modanisa)
Hedefi doğru belirleyip ekip olarak ona odaklanmak ve şirketin amacını, kuzey yıldızımız yapabilmek.

HALİL ERDOĞMUŞ
(ebebek)
Adanmışlık, sonuç odaklılık ve gerektiğinde pivot edebilme yeteneği.