Rauf Ateş
YAZI: M. RAUF ATEŞ
İnternetin hızla büyümeye başladığı dönemde ünlü girişimci ve yazar Eric Ries’in aklına şu soru takılmıştı: “Bir internet yılı, kaç normal yıla eşittir?”
İnternetin çok hızlı gelişmeye neden olmasından etkilenerek bu soruyu ortaya atan Ries, kendine özgü hesabıyla “4.7 yıl” rakamına ulaşmıştı. Benzer hesaplamalar, otomobilin hızlı yayıldığı dönemde de yapılmıştı. Eris Ries, hesaplamasında bundan da yararlanmıştı.
Avustralyalı dijital danışman Mark Freidin, yıllar sonra aynı hesabı yapay zeka için yapmaya karar verdi ve çeşitli yöntemler denedi. Önce yapay zeka modeli Claude 3.7 Sonnet’e başvurdu. Aldığı yanıt, 1 yapay zeka yılının 3.43 takvim yılına denk geldiği oldu. Bunun arkasında ise yapay zeka modellerinin 6-12 ay arasında “insan seviyesinden” “süper insan” seviyesine gelmesi vardı. Normalde bu hız, önceki teknoloji döneminde 3-5 yıl alıyordu.
2021-2023 arasında üretken yapay zeka, basit metin tamamlamadan gelişmiş akıl yürütme ve multimodal anlayışa 18-24 ayda ulaştı. Bu, geleneksel 5-7 yıllık geliştirme sürecinin sıkıştırılması demekti. Freidin, “Tüm bunları düşündüğümde, inovasyon hızının yalnızca arttığı net bir şekilde görünüyor. Yapay zekanın dinamik dünyasında zaman akıl almaz bir hızla ilerliyor” diyordu.
Bir başka araştırmada ise yapay zekanın ilk kez 1956 yılında ortaya çıktığı ve 2024 sonu itibarıyla 68 yaşında olduğu vurgulanıyor. Araştırmayı yapanlara göre, teknoloji ‘üssel’ olarak gelişiyor. Bir teknoloji yılı 3-5 takvim yılına eşit. Böyle bakıldığında ise yapay zeka 204-340 arasında bir yaşa sahip.
GERÇEK HIZI HESAPLAMAK
Amazon Alexa’nın Yapay Zeka Lideri Ruhi Sarıkaya, bazı genel kabullerle böyle bir hesaplamayı yapabileceğini söylüyor. “Konuya birkaç açıdan bakılabilir” diyor ve şunları paylaşıyor:
“Yapay zekanın girdileri, bilgisayarların gücü ve verinin her 8 ayda katlanması açısından konuya bakabiliriz. Yapay zeka modellerinin eğitiminde ve hızında büyük bir ilerleme var. En büyük yapay zeka modellerini eğitmek için kullanılan hesaplama gücü, 2023’ten bu yana her 5 ayda bir 2’ye katlandı. Karşılaştırma yapmak gerekirse, standart bilgisayar çiplerinin gücünü yöneten Moore Yasası’nın 18 aylık bir 2’ye katlanma periyodu vardı. Ondan çok hızlı bir dönemi yaşıyoruz.
Aynı zamanda veri kümesi de 2’ye katlanıyor. Bir analiz, yapay zeka modelleri için eğitim işlem gücünün 2010 ile 2024 yılları arasında yılda 4.4 kat artarken, dil modelleri için veri kümesi boyutlarının yılda 3.7 kat arttığını gösterdi. Son 7 yılda modellerin büyümesi 36 bin kat oldu. Bunun yanında dil modellerinin maliyeti de hızlı şekilde geriliyor. Her yıl 10 kat düşüş yaşanıyor.”
Bu verileri paylaşan Ruhi Sarıkaya’ya göre özetle, “Yapay zeka üssel olarak bir büyüme trendi izlerken, insan yılı lineer ilerliyor. Katlanarak büyüme, yapay zeka yılı kavramını destekliyor.”
SANAYİ VE YZ DEVRİMİ
ING Hubs Türkiye CEO’su Emre Danacı, “yapay zeka yılı” konusunu değerlendirirken 1800’lerden, Sanayi Devrimi ile izleyen dönemlerden örnek veriyor. Ona göre, ilk dönemde bir fabrika kurmak için uzun yıllar gerekiyordu; şimdi birkaç ayda kurulabiliyor.
1970 ve 80’lerde ekonomik analizler ve buna bağlı karar almak için çok uzun süre gerekiyordu. 1990’lardaki internet çağıyla birlikte her şey hızlandı. Okuma, arama ve karar alma zamanı çok kısaldı. Danacı, “2020’lerde ise bir ürün tasarımı ve müşteri analizi saatler içinde yapılabiliyor. Geçmişte 3 ay gerektiren müşteri segmentasyonu çalışmasını 1 saatte tamamlamak mümkün hale geldi” diyor ve ekliyor:
“22 yıllık yolculuğumda aynı işin nasıl evrildiğini bire bir yaşadım. Bugün geçmişte aylar süren bir analiz birkaç saat içinde tamamlanabiliyor. Dolayısıyla, 1 yapay zeka yılının 10 takvim yılına, hatta vakaya bağlı olarak daha fazlasına denk geldiğini söylemek mümkün.”
YENİLENMEYEN ŞİRKETİN RİSKİ
İstanbul Teknik Üniversitesi’nden (İTÜ) Prof. Altan Çakır, 1 yapay zeka yılının 8 takvim ayına denk geldiğine dikkat çekiyor. Prof. Çakır, hesaplamasını şöyle açıklıyor:
“1 takvim yılı (12 ay) başına düşen yapay zeka yılı sayısı 1.5’tir. Bu da 1 yapay zeka yılının 8 takvim ayına denk geldiği anlamına gelir.
Eğer her yapay zeka yılı, yeteneklerin ikiye katlanması şeklinde tanımlanırsa, bu durumda tek bir 12 aylık dönem içinde, en son teknoloji yapay zeka sistemlerinin temel yetenekleri yaklaşık 2.8 kat artmış olur.
İki takvim yılı (24 ay) sonunda, doğrusal bir zaman çizelgesine bağlı kalan (teknolojiye ayak uyduramayan) bir şirketin kendini yetenek açısından 3 yapay zeka çağı, yani 8 kat geride bulması mümkündür.”
YAPAY ZEKA SAATİ 4 KAT HIZLI
Snowflake Analytics Ürün Pazarlama Direktörü ve eski Intel Başkan Yardımcılarından Nuri Çankaya, bu konuya, “Yapay Zeka Sıkıştırma Yasası” dediklerini söylüyor. Ona göre, artık 6 takvim ayı, yapay zekada 1 yıla denk geliyor ve bu hızlanmanın arkasında ise ‘matematik’ var. Geleneksel bilişim sektöründe, Moore Yasası’na göre 2’ye katlanma süresi 24 ay idi. Modern yapay zeka gelişiminde ise veriler şu anda 6 aya işaret ediyor:
“Eğer 1 yapay zeka yılını yeteneklerin 2’ye katlanması olarak tanımlarsak, 6.3 takvim ayına denk geliyor. Şekillenmekte olan Yapay Zeka Yasası, yeteneklerin her 6 ayda bir 2’ye katlanmasını öngörüyor. Bu nedenle şimdilik 1 yapay zeka yılı 6 insan ayı anlamına geliyor.” Nuri Çankaya, son olarak şu saptamasının altını çiziyor: “Yapay zeka saati, bizimkinden yaklaşık 4 kat daha hızlı çalışıyor.”
YAPAY ZEKAYLA GELEN HIZ
- 5 KAT
Morgan Stanley’e göre ‘en ileri’ YZ modellerinin işlem yapma gücü her yıl 5 kat artış gösterdi. - %30
McKinsey’in araştırması, yapay zekayla birlikte kod yazma süresinin % 30 düzeyinde azaldığını ortaya koyuyor. - 140 Dakika
HubSpot’un araştımasına göre chatbot’lar günde ortalama 140 dakikalık tasarruf sağlıyor. - %50
PwC’nin müşterilerle görüşme ve analizlerinden elde ettiği veriler, yapay zekanın Ar-Ge’de kullanımı ürün/hizmetlerin pazara çıkışını %50 oranında hızlandıracak. Örneğin, ilaç sektöründe ilaç/molekül keşif süresinde %50 üstünde düşüş sağlandı. - %40
PatentPC’de yayınlanan bir rapora göre mobil oyun hazırlama süresi yüzde 25-40 arasında azaldı. - %88
HubSpotu’un araştırması, programcıların, üretken yapay zeka sayesinde yüzde 88 oranında verimli çalıştığını ortaya koyuyor.
