“ChatGPT kalıcı, etkisi büyük olacak”

TOLGA KURTOĞLU

YAZI: İPEK KOŞAN

ABD’de birkaç teknoloji şirketindeki deneyimden sonra 2006 yılında NASA’ya katıldı. Tolga Kurtoğlu, 4 yıl boyunca Akıllı Sistemler Bölümü’nde görev üstlendi.

Bu bölüm havacılık ve uzay sistemlerinden gelen gerçek zamanlı veriye bakarak, tahminler yürütmeye yönelik algoritmalar geliştiriyordu. Bunların önemli bölümü de havacılık sektöründeki uçuş güvenliğiyle ilgili idi. Örneğin, bir uzay gemisi atmosferden çıkıp yörüngeye girdiğinde, yanlış gidebilecek konuları tahmin etmeye çalışıyordu. İşin özünde ise yapay zeka, veri analitiği ve makine öğrenmesi gibi teknolojiler vardı. En önemlisi ise yapay zeka idi. Çünkü, eskiye göre çok daha fazla veri ve bilgi yaratılıyor. Örneğin, ısıdan yakıtın miktarına kadar on binlerce sensörden bilgi geliyor. Üstelik bütün bunlar aynı anda gerçekleştiriliyor, uzak mekiği gibi araçlara iletiliyor.

Tolga Kurtoğlu, 4 yıl boyunca dünyanın en önemli kuruluşlarından NASA’da araştırmacı olarak görev yaptı. Ardından kariyerindeki diğer önemli kurumlar geldi.

Birkaç ay öncesine kadar HP’nin CTO’luğu görevini yürütüyordu. Omidyar Network’e yönetim kurulu üyesi olarak katıldı. Yaptığı işler ve bulunduğu şirketler nedeniyle teknolojinin gelişimine tanıklık eden Tolga Kurtoğlu, büyük değişimi, bugünü ve geleceği anlattı:

NASA’dan PARC’a doğru

NASA’da 4 yıldan fazla çalıştım, sonra PARC’a geçtim. Burada teknoloji geliştiren takımları yönetme şansım oldu. Teknoloji takımlarından, teknolojinin ticarileştirilmesi üzerine ilgili iş alanıyla ilgilendim. 2010 yılında katıldım, 2017 yılında CEO olarak kurumun başına getirildim.

Çok kimsenin Steve Jobs’un kitabından hatırladığı PARC, tarihi değeri olan bir kurumdur. Silikon Vadisi’nde teknoloji, marka değeri ve kültür açısından önemli bir yeri vardır. Bugün kullandığımız pek çok temel teknoloji burada icat edilmiştir.

2002 yılında kurumda köklü bir model değişikliğine gidildi. Yeni dönemde “açık inovasyon” kurumu haline geldi. Ben de görev üstlendiğim dönemde açık inovasyon üzerinden olan iş modelinin ivmelendirilmesi üzerine çalıştım.

Açık inovasyon fabrikası

Son yıllarda yükselişte olan açık inovasyon, özellikle dünyadaki büyük şirketler tarafından kullanılıyor. Bu şirketlerin tamamına yakınının gelişmekte olan ve yeni teknolojileri stratejik olarak özümseyip, bünyelerine adapte etmeleri gerekiyor. Bunun için de iki temel şart var. Birincisi, o teknolojilerin ve bilim alanlarının iyi anlaşılması, ikincisi ise bunun o şirketlerin iş stratejilerine entegre edilmesidir.

Bugün çok sayıda büyük şirket, stratejik inovasyonla ilgili programları için PARC’a geliyorlar, oradan Ar-Ge’yi bir hizmet olarak alıyorlar. Böylece orada teknoloji geliştiriliyor, hızlıca pazara çıkarılması sağlanıyor.

PARC’da çalışmanın maliyeti standartların üstündedir. Ama fayda-zarar açısından bakıldığında çok uygundur. Çünkü, bu sayede Silikon Vadisi’nin yetenek havuzunun tepesinde yer alan 250-300 kişiye erişim olanağı sunulur. Bu yetenek havuzunun da bir maliyeti var. Çünkü, uzun soluklu, bilim bazlı, rakiplerde bulunmayan bir teknolojiye sahip oluyorsunuz.

Benim dönemimde Türk şirketleriyle de çok görüşmelerimiz oldu. İki büyük holding şirketiyle daha küçük çaplı diyebileceğim projeler yaptık.

HP dönemi başlıyor

2020 yılının sonunda HP’de CTO (Chief Technology Officer) olarak göreve başladım. Orada iki önemli görevim vardı. En önemlisini, şirketin teknoloji stratejisinin belirlenmesi ve o strateji doğrultusunda gereken yol haritalarının yaratılması ve geliştirilmesi oluşturuyordu. Bunun için HP’nin hizmet verdiği iki çok büyük pazarın ve orada sunulan ürünlerin anlaşılıp, stratejinin onun üzerine kurulması gerekiyordu.

Görevimin ikinci bölümünü de Ar-Ge oluşturuyordu. HP’nin merkezi Ar-Ge’sinde bulunan ve hizmet ettiği “çekirdek” pazarlar dışında büyümeye yönelik, yeni pazarlara açılımını sağlayabilecek olan inovasyon yatırımlarına liderlik ediyorduk.

Bu strateji doğrultusunda farklı alanlara odaklandık. Bunlardan biri “3D baskı” idi ve ivme kazanması için önemli çalışmalar yaptık.

Bir diğer alanımız siber güvenlik oldu. Üçüncüsü ise birtakım tıbbi cihazların üretilmesi ve insan sağlığına yönelik uygulamalar için yeni tıbbi cihazların geliştirilmesiydi.

Yeni teknoloji nasıl geliştiriliyor?

Teknolojinin ve dolayısıyla HP’nin tarihine baktığımızda yeni teknoloji geliştirmenin 3 temel ayağı var:

Yaklaşık 20 yıl önce mobil bilgisayarlara geçtik. Bir sonra gelecek olan da kuantum bilgisayar olacak. “Computation” ve bilişimin nasıl yapıldığı çok önemli.

İkincisi veri ve oluşan bilgiyle ilgili. Hangi verinin nerede, ne şekilde yaratılıp işleneceği çok önemli.

Üçüncüsü de “interaction” dediğim kısım. Yani hangi cihazlar gerekecek ki, bu veri ve bilişim teknolojilerini bir araya getirip entegre edip kullanıcıya en doğru teknolojiyi sunalım?

Bilişim teknolojileri çok daha fazla ve hızlı olacak. Yaratılan veri daha da artacak. “Display” teknolojileri ve hologram teknolojileri öne çıkıyor. Örneğin, 2 boyutlu sinema ile 3 boyutlu sinema gibi yeniliklerin hayata geçtiğini düşünün. Bir doktorsunuz ve ameliyat yapmanız gerekiyor. Kendinizi içine sokabileceğiniz, görüş alanınızı genişleten yeni bir teknoloji geliyor.

Web3.0 ve metaverse deneyimleri yaşamamızı sağlayacak ve oradan gelen datayla iletişim kurmamızı sağlayacak teknoloji ve cihazlar olacak.

Geleceğin teknolojisini tahmin

Bu önemli bir süreç ve “Future Sensing” (Geleceği hissetmek) dediğim analizler ile başlıyor. Temel anlamda yapılması gereken ilk şey, gelmekte olan ve gelişen teknolojileri, öne çıkan bilim alanlarını öngörmek…

Ardından bunların ve dünyanın nereye gideceğine yönelik çıkarımlar yapmakla işe başlıyorsunuz. Örneğin, bankacılık için her şey güven üzerine kurulu… Bu sektörü tamamen alt üst edecek bir trendi anlamak için önce onun analiz edilmesi, doğru anlaşılması, risk ile fırsat ekseni üzerinde değerlendirilmesi gerekiyor.

Bunu, yatırımların ne yönde ilerleyeceğine yönelik kararların alınması izliyor. Ardından da ortaya çıkan seçeneklerin yönetim kuruluna onay için sunulması gerekiyor.

Yeni teknolojilerin geleceği

Son dönemde öne çıkan teknolojilerden birini ChatGPT oluşturuyor. Benim kanaatim, bunun kalıcı olduğu yönünde. ChatGPT, birçok sektörde, yapılanları temel bir şekilde değiştirebilecek dönüştürücü özelliklere sahip bir teknoloji. Ne şekilde dönüşeceğini ise ilerleyen yıllarda göreceğiz.

Kalıcı bir teknoloji olarak iş dünyasını etkileyeceğini görüyorum. Nasıl hepimiz bir noktada ofis programları kullandık ve onu gündelik hayatımıza entegre ettiysek, ChatGPT de hepimiz için öyle bir araç olacak.

Bir başka teknoloji ise metaverse olarak öne çıkıyor. Fiziksel dünyadan boşanıp sanal bir dünyada hayatımızı geçireceğimiz bir geleceğin olmayacağını, çok da bir fayda sağlamayacağını düşünüyorum. Fakat mutlaka fayda sağlayacağı sektörler olacaktır. Örneğin, global olarak dağılmış ürün geliştirme takımlarını düşünün. Bunların birbiriyle iletişim içerisinde olması gerekiyor. Bu takımların aynı anda, aynı sanal ortamda bir araya gelip, değişik simülasyonlar üzerinden eş zamanlı çalışmaları mümkün olacak.

Ayrıca çeşitli sektörlerde kullanımı da olacak. Örneğin, okyanusun ortasında bakımı zor petrol alanı ya da rüzgar türbini düşünelim. Arıza anında orada bulunan uzmanların yetersiz kalması durumunda, sanal ortamda konuyu çözmek mümkün hale gelebilecek.

Bunun yanı sıra eğitim alanında da farklı uygulamalar var. Stanford gibi bir üniversitede anlatılan ders, Afrika’daki öğrenciler tarafından da dinlenebilecek.

Bence metaverse için henüz yolun başındayız ve nasıl evrim göstereceğini zamanla göreceğiz.

BUGÜNÜN EN ÖNEMLİ TEKNOLOJİLERİ

1. YAPAY ZEKA
   Şu anda iki kulvarda ilerliyor. Bir tanesi Generative AI dediğimiz, avatar gibi dijital ürünleri yaratan teknoloji. Sanat, müzik, resim gibi alanlarda insan yaratıcılığını taklit edebilecek düzeyde algoritmalar oluşmaya başladı. Diğeri de tamamen insan zekasını taklit edebilen Artificial General Intelligence dediğimiz geniş bir yapay zeka kulvarı. İkisini bir arada düşündüğümüzde enteresan bir geleceğe doğru gidiyoruz.
2. BİYOTEKNOLOJİ
   İnsan sağlığının önemi nedeniyle bu sektör çok hızlı gelişiyor. Birçok alt birimi var. Özellikle genetik bilimleri. Bugün birçok kritik hastalıkla ilgili tedavi yöntemleri geliştirmesini sağlayabilecek teknolojiler var. Bir başka önemli teknolojiyi ise “üç boyutlu” yazılım ile sağlığın bir araya geldiği ürünler oluşturuyor.
3. KUANTUM BİLGİSAYAR
   Bugün elimizde olan bilişim kapasitesi ile kuantum bilgisayarın sunacağı arasında çok fark var. Bilgisayar hızının 1000 kere, 10 bin kere arttığını düşünün… Sanayiden tüketicinin hayatına kadar çok çeşitli alanda hayatı değiştirecek bir etki yaratacaktır. Bu teknoloji henüz devreye girmedi, önümüzdeki 5-10 sene içerisinde daha çok kullanılacağını öngörüyorum.

“Nasıl hepimiz bir noktada ofis programlarını gündelik hayatımıza entegre ettiysek, ChatGPT de öyle bir araç olacak.”

BİLGİSAYARLAR NASIL DEĞİŞECEK?

1. Çözünürlük, pil süresi, ekran çözünürlüğü gibi konular daha iyiye gidecek.
2. Siber güvenlik daha önemli olacak. Her türlü ağa bağlanan bu cihazlarda kullanıcıyı korumak giderek önem kazanıyor.
3. İnsanın beş duyusu var. Ancak, bu cihazlarla iletişimde 5 duyunun hepsini kullanmıyoruz. Yeni dönemde “işitsel” duyuyu, hatta koku ve tat duyusunu da iletişimin içinde görebileceğiz.
4. “Sürükleyici deneyim” (Immersive Experiences) sağlayabilecek olan cihazlar ortaya çıkacak. Örneğin, internetten bir beldenin fotoğraflarına şu anda sadece bakıyoruz. Bu teknolojiyle adeta içine girecek, oradaymış gibi deneyim yaşayacaksınız.

SİLİKON VADİSİ’NDE NELER ÜZERİNDE ÇALIŞILIYOR?

• Mikro elektronik ve çip teknolojileri. Daha güçlü çiplere ihtiyaç var.
• Sürücüsüz araçlar ve drone’lar hızlı gelişiyor. Bu nedenle “Otonomi” üzerinde çalışılan bir teknoloji olarak öne çıkıyor.
• Robotlar da önemli… Ekranlı ve evin içinde gezinen, sizinle iletişim kuran bir robot geliyor.
• Siber güvenlik. Birçok teknoloji şirketi, geçmişe göre daha fazla oranda siber güvenlik alanında çalışmalar yapıyor.
• Batarya ve enerji teknolojileri. Her şey elektrikli hale geliyor, enerji öne çıkıyor. Otomobilden havacılığa kadar batarya teknolojileri ve “enerji depolama” kritik konu olarak yükseliyor.