Oyun bozucu teknoloji!

YAZI: GÜLDENİZ AYRAL

2017 yılında McKinsey tarafından yayınlanan bir raporda, “oyun bozucu” teknolojiler arasında “depolama” da yer almıştı. “Enerji sektörünün yeni bozucu faktörü enerji depolama sistemleri olacak. Düşük maliyetli depolama, enerji sektörünü değiştirecek. Etkileri derin olacak” saptamasıyla önemli bir alana dikkat çekiliyordu. Bunu başka araştırma kuruluşlarının raporları da izledi. En son World Economic Forum’un Mayıs 2022’de yayınladığı araştırmada, 2027 yılında “büyük değişime” neden olacak teknolojiler arasında yer aldı.

Alarko Holding’in üçüncü kuşak temsilcisi Niv Garih de “oyun değiştirici” (game changer) tanımına katılıyor. Bu nedenle de enerji depolama alanını araştırdıklarını ve lider olmak istediklerini söylüyor.

Intel’in eski başkan yardımcılarından ve şu anda birkaç elektrikli araç şirketine danışmanlık yapan Ayşegül İldeniz de benzer görüşü savunuyor: “Şu anda yenilenebilir enerjiyi depolayamıyoruz. Bugünlerde bu sistemler üzerine çok çalışılıyor, yeni startup’lar çıkıyor, çıkmaya devam edecek.”

Bu nedenle dünyanın çeşitli ülkelerinde çok sayıda şirket bu alanı inceliyor, yatırım yapıyor. Türkiye’de de sayıları az olsa da “depolama” işine ilgi artıyor. Bu alanda yatırımları olan Kontrolmatik’in Yönetim Kurulu Başkanı Sami Aslanhan, “Enerji depolama teknolojileri, şebekelerdeki dengesizliği gidermenin yanı sıra tüm hayati gündem maddelerinden biri olan sürdürülebilirlik açısından da ‘geleceğin teknolojisinin bugün kullanılması’ olarak kabul ediliyor” diyor.

AVANTAJLARI NELER?

Elektrikli araçların giderek artması, konutlarda ve üretimde enerjiye ihtiyacın yükselmesi depolama sistemlerine duyulan ilgiyi büyütüyor. Özellikle de yenilenebilir enerjiye doğru kaymanın gerçekleştiği bu dönemde enerjiyi depolayabilmek daha da önem kazanıyor. Çünkü, enerji depolama sistemleri, güneş ve rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir kaynaklardan elde edilen dağıtık enerjiyi depolayabiliyor ve en çok ihtiyaç duyulduğunda serbest bırakabiliyor.

Enerji depolama sistemlerinin avantajları bununla da sınırlı değil. Yoğun olmayan zamanlarda enerjiyi depolayarak ve yoğun saatlerde kullanarak maliyetleri önemli ölçüde azaltma olanağı veriyor. Dahası, elektrik kesintisi ve kesinti riskini azaltan bir depolanmış enerji sağlayarak şebeke güvenilirliğini artırıyor. Çevresel sürdürülebilirliğin, şirketlerin en önemli hedefi haline geldiği bugünlerde enerji depolama, hava kirliliğini ve sera gazı emisyonlarını azaltarak çevrenin iyileştirilmesine yardımcı olabiliyor.

YILLIK YÜZDE 15 BÜYÜME

Küresel enerji depolama pazarının büyüklüğü 2022’de 429 milyar doları aştı. 2032’ye kadar da yıllık yüzde 15’in üzerinde bir büyüme oranıyla büyüyeceği tahminleri yapılıyor. Trend Force’a göre küresel enerji depolama pazarı, her yıl yaklaşık 362 GWh’lik yeni kurulu kapasite ile önümüzdeki 5 ila 10 yıl içinde çok hızlı bir gelişme gösterecek.

Aslında bu trendin nedenlerini tahmin etmek zor değil. Rüzgar ve güneş enerjisinin küresel kurulu gücü, karbon nötr olma eğilimi ve düşen maliyetler nedeniyle son 5 yılda istikrarlı bir şekilde artıyor.

Yenilenebilir enerjinin kümülatif kurulu gücü 2021’de 3.064 GW civarındaydı ve bunun yüzde 88’ini rüzgar ve güneş oluşturuyordu. Dolayısıyla enerji depolama sistemleri, üretilmiş ama kullanılmamış rüzgar ve güneş enerjisini daha efektif kullanmak için bir çözüm haline geldi.

ÇİN ABD’Yİ GEÇECEK

Global yatırım trendleri, Çin’in, ABD ve Avrupa’yı geçeceğini ortaya koyuyor. TrendForce, Çin’in enerji depolamasının büyük ölçekli ve pazar odaklı olmaya doğru ilerleyeceğini, hükümetin de desteğiyle öne çıkacağını tahmin ediyor. Bu sayede de Çin’in enerji depolama pazarının 2025’e kadar 100 GWh’i aşması bekleniyor. Böylece dünyanın en hızlı büyüyen enerji depolama pazarı haline gelecek.

ABD’de ise yeni kurulu kapasitenin 2025’te 136 GWh’e ulaşacağı tahmin ediliyor. Yeni politikalar ve ekonomik teşvikler sayesinde Avrupa’da da enerji depolama tesislerine olan talep arttı. Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa’da elektrik maliyeti yükselince, Avrupa Birliği, 2030 için enerji depolama talebini canlandıracak yeni bir enerji kurulum hedefi belirledi. Buna göre, yeni kurulu kapasite 2025’te 54 GWh’e ulaşacak.

Bloomberg New Energy Finance’in raporuna göre, küresel enerji depolama piyasası 2040 yılına kadar 600 milyar dolardan fazla yatırım çekecek. Rapor ayrıca, enerji depolama sektörünün 2050 yılına kadar 1,2 trilyon dolarlık bir sektör haline geleceğini tahmin ediyor.

TÜRKİYE’DE PAZARIN YARINI

Türkiye’de Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun geçen yıl kabul edilen düzenlemesiyle enerji depolama tesisi kuran şirket, kurulu gücü kadar kapasiteyle GES ve/veya RES kurulumu da yapabilecek. 2030’a kadar tüm enerji üretimindeki yenilenebilir enerji miktarını yüzde 30’a çıkarma hedefini ortaya koyan Yeşil Mutabakat da bu trendi destekliyor. Buna göre, düzenleme sonrasında sektörde önümüzdeki 5 yılda 20-25 milyar dolarlık yatırım bekleniyor.

Kontrolmatik Teknoloji Başkanı Sami Aslanhan, “EPDK’nın yayınladığı son yönetmeliklerle rüzgar ve güneş enerji santrallerine bütünleşik enerji depolama sistemlerinin kurulması için 110 milyar dolarlık rekor düzeyde başvuru alındı” diye konuşuyor. Aslanhan’a göre bu sayede yenilenebilir enerji santrallerinin “baz yük” santral haline gelmesi de hızlanacak.

Aydem Enerji de enerji depolamanın, verimliliği üst noktalara çıkaracağına ve bu alandaki gelişmelerin sektörün tüm kurallarını baştan yazacağına inanan şirketlerden. Bu doğrultuda uzun vadeli stratejisinde pillere ve bu alandaki servis hizmetine yer veriyor.

Alarko Holding CEO’su Ümit Nuri Yıldız da müstakil depolama, depolamalı-elektrik üretimi ve elektrik depolama sistemlerinin Türkiye’de üretilmesine yönelik çalışmalarını 2022’de oluşturdukları 5 yıllık stratejik plana dahil ettiklerini belirtiyor.

EPDK’ya lisans başvurusu yapan Zorlu Enerji, Enerjisa, Aksa ve YEO Enerji gibi büyük şirketlerin yanı sıra TOGG ve Farasis Energy ortaklığında kurulan Siro da Türkiye ve çevre pazarlarda otomotiv ve otomotiv-dışı kullanım için enerji depolama çözümleri geliştirmek üzere çalışmalara başladı. Hatta Siro, batarya modülü dışında batarya hücresi de dahil olmak üzere geliştireceği 20 GWh’lik üretim kapasitesiyle bölgede önemli bir enerji depolama oyuncusu olmayı hedefliyor.

600 MİLYAR DOLAR
Bloomberg New Energy Finance’e göre, global pazar 2040 yılına kadar 600 milyar dolardan fazla yatırım çekecek. Enerji depolama alanı, 2050 yılına kadar 1.2 trilyon dolarlık sektör haline gelecek.

“ENERJİ DEPOLAMA ALANINI SAHİPLENİYORUZ”

• ANAHTAR TESLİM DEPOLAMA İştiraklerimizden Pomega Enerji Depolama Teknolojileri’nin inşa ettiği enerji depolama fabrikamızda lityum-iyon (LiFePO4) pil hücresi, batarya modülü, konteyner ve ev tipi enerji depolama sistemleri üreteceğiz. Prizmatik lityum iyon pil hücresi kullanılarak piyasaya sunulacak ürünler, enerji santralleri, şehir şebekeleri, fabrikalar, ev uygulamaları ve otomotiv alanlarına hitap edecek.
• SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ MÜMKÜN Fabrikada şebeke düzeyinde enerji depolama tesisleri ve elektrikli araç şarj destek sistemleri de üretilecek. Bu ürünlerle endüstriyel tesislerden meskenlere kadar birçok alanda sürdürülebilir enerji kullanımı mümkün kılınacak. Yatırımın ilk fazı olan 500 MWh/yıl kapasiteyi bu yılın ikinci çeyreğinde tamamlıyoruz. Yıl sonunda 2’nci ve 2024 başında da 3’üncü fazı devreye alarak 2.25 GWh/yıl kapasiteye ulaşmayı hedefliyoruz. Tüm fazları devreye aldığımızda 180 milyon dolarlık yatırım büyüklüğüne ulaşacağız.
• ABD’DE YATIRIM Kontrolmatik Teknoloji olarak enerji depolama alanını sahipleniyoruz. Bu doğrultuda ikinci enerji depolama yatırımımızı da Amerika’da yaptık. Güney Carolina eyaletinde 279 milyon dolarlık lityum-iyon pil hücresi ve enerji depolama sistemleri fabrikamızın temelini şubat ayında attık.

 

“GELİŞME ALANI ÇOK BÜYÜK”

• BÜYÜK ÖLÇEKLİ SANTRAL
  Enerji depolamaya yapılan yatırımları yeni ve gelişme alanının çok büyük olduğu bir dikeye girme imkânı olarak görüyoruz. Hem elektrik depolama tesisi inşa etmeyi hem de onunla bağlantılı büyük ölçekli güneş santralleri kurmayı hedefliyoruz. Ek olarak depolama tesislerinin de dengeleme güç piyasası gibi alanlarda gelir yaratma potansiyeline inanıyoruz.
• YÜKSEK KAPASİTE
  2023 yılı başında açıklanan Türkiye Ulusal Enerji Planı’nda 2035 yılı için toplam 7.5 GW depolama tesisi kurulumu öngörülüyor. EPDK tarafından yapılan açıklamalarda kapasitenin daha da yüksek olduğunu anlıyoruz. Ayrıca IEA tarafından global ölçekte de büyük kapasiteli depolama tesislerinin kurulu gücünün 2030 yılında baz senaryoda 270 GW seviyesinde olacağı tahmin ediliyor.
• 2035 YILI HEDEFLERİ
  EPDK’nın açıkladığı yaklaşık 30 GW kapasite tahsisini, hedeflerimizi şekillendirme noktasında önemli bir gelişme olarak görüyoruz. Bu kapsamda mümkün olan en yüksek kapasite artışı enerji depolama sistemlerine yatırım yapmayı, bunu da yenilenebilir enerji kaynakları ile desteklemeyi hedefliyoruz.

 

“BİZİM İÇİN YENİ VE BÜYÜK İŞ KOLU OLACAK”

• 4 YENİ TESİS
  Önümüzdeki 5 yılda yenilenebilir enerji kaynaklarına olan yatırımlarımızı yurt içinde ve yurt dışında artırmayı hedefliyoruz. Alen Alarko Enerji tedarik lisansı sahibi bir elektrik ticaret şirketi olarak müstakil elektrik depolama tesisi kurulumu için EPDK’ya lisans tadil başvurusunda bulundu. Ülke genelinde dört ayrı lokasyonda her biri 250 MWh depolama kapasitesine sahip olacak şekilde toplamda 1.000 MWh’lık müstakil depolama tesisi kurmayı planlıyoruz.
• DEPOLAMALI SANTRALLER
  Altek Alarko vasıtasıyla 15 farklı lokasyonda toplam 1.000 MW’ın üzerinde depolamalı rüzgâr ve güneş santralleri kurulması için EPDK’ya ön-lisans başvurusunda bulunduk. Bu projeler kapsamında kurulacak enerji depolama üniteleri ile yenilenebilir kaynaklardan elde edilen elektrik enerjisi sisteme yük getirmeden sürekli ve güvenilir elektrik enerjisi üretimi planlanıyor.
• BATARYA İÇİN İŞBİRLİĞİ
  Yeni bir iş kolu olarak Bataryalı Elektrik Depolama Sistemleri’nin (BES) ve komponentlerinin üretimi amacıyla çeşitli firmalar ile iş birliği olanaklarını görüşüyoruz.