E-ihracatta yeni dönem

Türkiye’de e-ihracata yön veren Ticaret Bakanlığı’nda ilgili bölümü yöneten Hasan Önal’ın basit bir hesabı var. E-İhracat ve Dijital Pazarlama Lideri Önal, 2022 yılı sonu itibarıyla “beyan edilen” e-ihracat tutarının 754 milyon dolar olduğunu söylüyor. “Ancak” diye devam ediyor ve ekliyor: “Türkiye’de e-ihracatın bir de görünmeyen tarafı var. Beyan edilmeyenlerle birlikte bu tutar çok yükseliyor.”

Önal’ın hesabına göre 754 milyon dolarlık tutara, birkaç kalemde daha ek yapmak gerekiyor. 600 milyon dolar beyan edilmeyen, 1.8 milyar dolar kadar da “bedelsiz” ya da “düşük bedelli” görünenler var. Bunun üzerine 750 milyon dolar da “gümrük beyannamesinden” koymak gerekiyor. Böylece Hasan Önal’ın hesabı 3.2 milyar dolara yaklaşıyor. Bu rakam, e-ihracatın, toplam ihracattaki payının yüzde 1.2’sine denk geliyor. Türkiye’de e-ticaret içindeki payı ise yüzde 8-9 düzeyinde seyrediyor. Önal’a göre yeni dönemde artış ivme kazanacak.

DÜNYADA HIZLI BÜYÜYOR

Online kanalları kullanarak başka ülkelere ürün/hizmet satmak e-ihracat anlamına gelmiyor. Aynı şekilde “Etsy ve Amazon” gibi platformlardan yapılan bireysel satışlar da aynı kapsama girmiyor. Kurumların kendileri ya da belli platformlar üzerinden yaptıkları, beyan ile yapılan satışlar “e-ihracat” kapsamına giriyor.

Bu kapsama giren ticaretin hacmi 2022 yılında 1.9 trilyon dolar olarak gerçekleşti. Jupiter’in araştırmasına göre yüzde 97’si fiziksel ürünler olmak üzere 2023 yılında bu rakam 2.1 trilyon dolara ulaşacak.

Statista’ya göre, e-ihracat olarak değerlendirilen “cross-border” (Sınır ötesi) e-ticaretin, global e-ticaretteki payı 2016 yılındaki yüzde 15’den 2022’de yüzde 22’ye yükseldi. Yine Statista’nın bir verisine göre, 2016 yılında dünyadaki yüklemelerin yüzde 7’si e-ihracat amaçlı idi, geçen yıl yüzde 22’ye yükseldi.

PTTAvm Kurucusu ve CEO’su Hakan Çevikoğlu, dünyadaki bu hızlı büyümenin arkasında, hükümetlerin yaptığı düzenlemelerin etkisinin büyük olduğunu söylüyor: “Yeni düzenlemeler bazı zorluklarla birlikte beraberinde açıklık da getirdi. İş daha kolaylaştı. Markalar, hangi ülkede ne gibi zorluk ve kolaylıklar olduğunu daha rahat görebiliyor.”

YENİ YOL HARİTASININ ETKİSİ

Ticaret Bakanlığı, e-ihracat alanının önünü açmak için yeni bir yol haritası/strateji belgesi hazırladı. Sektörde büyük etki yapacak yol haritasında şu yenilikler öne çıkıyor:

• Türkiye’de e-ihracatın yüzde 50’si pazar yerlerinden kaynaklanıyor. Yeni düzenleme şirketlerin reklamlarına ve pazar yerlerinde ürün sergilemelerine destek getiriyor.
• Sektörde teslimat önemli bir konu… Türkiye’den ürün göndermek pahalı ve gecikmeye neden oluyor. O nedenle hedef ülkede ürün bulundurulması destekleniyor.
• En önemli yeniliklerden biri 1980’lerdeki dış ticaret şirketlerini hatırlatıyor. “Megamerchant” adı verilen şirketler, yeterli altyapısı olmayanları hedefliyor. Tıpkı dış ticaret şirketleri gibi e-ihracatı, küçük şirketlerden konsinye mal alıp satacaklar.
• Genelge ocak ayında çıktı ve 7 başvuru alındı. Nisan ayında 2’sine izin çıkması bekleniyor. Burada hedef 10-12 adet şirket yaratmak. Hasan Önal, bu şirketleri “akıncı şirketler” olarak tanımlıyor. Onların sayesinde onlarca şirket dünyanın dört bir yanına ihracat yapabilecek.

GELECEK İÇİN YENİ HEDEF

Hakan Çevikoğlu’na göre dünyada her 4 e-ticaret paketinden 1’i e-ihracata ait. Türkiye’de ise bu oran 10-15 pakette 1 düzeyinde seyrediyor. Aynı şekilde e-ihracatın payı da dünya ortalamasının 3’te 1’i kadar.

Ancak, dünyada büyük bir değişim olduğunu söylüyor. Şu anda e-ihracatın yüzde 50’si Alibaba, Ebay ve Amazon’a ait. Burada yavaş yavaş büyüme yaşanıyor. Gelecekte bu tekel kırılacak. Türk şirketlerinin de buna hazır olması gerekiyor.

Ticaret Bakanlığı E-İhracat ve Dijital Pazarlama Lideri Hasan Önal, 2022’de büyümenin yüzde 25-30 arasında olduğunu söylüyor. Ona göre 2023’te bu rakam 2 katına çıkacak ve sonrasında büyüme ivme kazanacak.

Büyümeyi ise küçük ve orta ölçekli işletmeler sürükleyecek. Hasan Önal, “E-ihracat yeni kurulanlar yerine mevcut şirketler, ihracat yapanlar için daha uygun. Özellikle 100 bin dolar ile 1 milyon dolar arasındaki büyüklüğe sahip şirketleri dijital dünyaya taşımayı hedefliyoruz” diye konuşuyor ve ekliyor:

“Artık e-ihracat konteyner üzerinden yapılmıyor. Mobiletlere gitti, şimdi drone’lar üzerinden yapılıyor. Belki gelecekte 3 boyutlu baskı ile ilerleyeceğiz. Benim önerim tren kalktı gidiyor, işletmeler son treni kaçırmasınlar.”

2 SEKTÖR LİDERİNİN ANALİZİ

CENK ÇİĞDEMLİ
Ticimax CEO
“2005 yılından beri Türkiye’de e-ihracat altyapıları geliştiriyoruz. Türkiye’de yüzde 42’lik pazar payımız var. 2022 yılında da üzerimizden geçen toplam ciro hacmi 70 milyar liraya ulaştı. Yıllık yüzde 200’lere varan büyümeler görüyoruz.”

 

HALİL ÖZENDİ
EVOLOG CEO
“Geleneksel ihracata göre e-ihracatın rekabetçi olması için anahtar kelimeyi ‘birim lojistik maliyetler’ oluşturuyor. Doğru teslimde büyük kârlılık var. Gelecekte sektör hızlı büyüyecek. 2023 yılında e-ihracatın, havayolu ihracatı içindeki payı yüzde 30’a yaklaştı.”

 

E-İHRACATTA KÂR MARJI YÜKSEK

• GELİR
  754 MİLYON DOLAR: 2022 yılında beyan edilen e-ihracat 754 milyon dolardı. Ancak, beyan edilmeyenler, düşük gösterilenlerle birlikte gerçek rakam 3 milyar doları geçiyor.

 

• İADE
  %60: “Sektördeki en büyük sorunu iade oluşturuyor. Bazı kategorilerde yüzde 60’a ulaşıldı. Bunu aşmak için “iade lojistiği” gündeme geldi. Biz de bazı ülkelerde lojistik merkezi oluşturmaya başladık.”
  Hakan Çevikoğlu
  PTTAvm Kurucusu ve CEO’su

 

• TAR
  60 KURUŞ: E-İhracat ve Dijital Pazarlama Lideri Hasan Önal’a göre e-ihracatta kâr marjı yüksek. İşlerin doğru yürütülmesi halinde 1 liraya satılan üründe 60 kuruş kâr edilebileceğini söylüyor.

 

• DÜNYA
  2.2 TRİLYON DOLAR: ‘Sınır ötesi’ ihracatın, Türkiye’deki adıyla e-ihracatın 2026 yılında 2 trilyon 250 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Statista, bu rakamın 2016 yılında 579 milyar dolar olduğunu hesaplıyor.