in , ,

Büyüyen Kazakistan’dan Yatırım Fırsatları

Dünya Bankası’nın “İş Yapma Kolaylığı” araştırmasında 25’inci sırada yer alan, “Küresel Rekabet Endeksi”nde 4 sıra birden yükselen Kazakistan, Türkiye’yle ikili ticaretini artırmak için büyük fırsatlar sunuyor… Hızlı büyüyen ekonomisi, yatırımcı dostu düzenlemeleri ve bulunduğu coğrafya, Türk iş insanları için yeni yatırım kapıları aralıyor.

kazakistan

Kazakistan ile Türkiye arasındaki kardeşlik ilişkileri, Kazakistan’ın 1991 sonunda bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte süratle gelişmiştir. Bu ilişkilerin derinleşmesinde iki ülke tarafından paylaşılan ortak tarih, kültür ve manevi değerler çok önemli rol oynamaktadır. Ayrıca, hiç şüphesiz, iki kardeş ülkenin Devlet Başkanları arasındaki samimi dostluk ve güven, siyasi ve ekonomik alanlardaki işbirliği başta olmak üzere ikili ilişkilerin her alanına hız kazandırmaktadır. İki ülke tarafından da paylaşılan ve geliştirilen bu ortak vizyon, Kazakistan ve Türkiye arasındaki sarsılmaz stratejik ortaklığın da temelini oluşturmaktadır.

Kazakistan, pek çok açıdan çok büyük bir ülkedir. Dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip 9’uncu ülkesi durumundaki Kazakistan, hemen tüm doğal kaynaklar açısından çok zengindir. Bu temel faktörler, ülkenin ekonomik yapısında belirleyici rol oynamaktadır. Topraklarında 1200’den fazla mineral kaynak çeşidinin mevcut olduğu Kazakistan, tespit edilen krom (tahmini değeri 972 milyar dolar), çinko (tahmini değeri 73 milyar dolar) ve kurşun (tahmini değeri 35 milyar dolar) rezervlerinde dünyada ilk sırada yer alıyor. Uranyumda (tahmini değeri 143 milyar dolar) 2’inci, bakırda (tahmini değeri 353 milyar dolar) 4’üncü ve altında (tahmini değeri 95 milyar dolar) dünyada 9’uncu sıradadır. Dünya Bankası’nın verilerine göre Kazakistan’da 5 binden fazla mineral depoziteler ile 46 trilyon dolar tutarında değer bulunuyor.

Abzal Saparbekulı – Kazakistan Ankara Büyükelçisi

SANAYİ VE TARIMIN GÜCÜ

1990’lı yıllarda büyük üretim kaybına uğrayan Kazakistan’ın sanayi sektörü, 2000’li yıllarda, özellikle petrol alanında artan yatırımların etkisiyle tekrar yükselişe geçmiştir. Enerji sektöründeki bu hızlı gelişme, sanayinin diğer alanlarına da ivme kazandırdı. 2019 yılında Kazakistan’ın Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) büyümesi yüzde 4.5 olarak gerçekleşti. 2019 yılında inşaat yüzde 12.9, ticaret yüzde 7.6, iletişim yüzde 5.2, ulaşım yüzde 5.1, imalat yüzde 4.4 ve madenciliğin yüzde 3.7 olarak büyüdüğü görüldü.

Tarım, geniş ve verimli topraklara sahip olan Kazakistan’da en fazla istihdam sağlayan sektördür. Kazakistan, başta buğday olmak üzere, hububat üretiminde dünyanın önde gelen ilk on ülkesinden biri olarak öne çıkıyor. Ayrıca, son yıllarda hayvancılık ve organik tarım sektörüne de büyük önem veriliyor.

NURLU YOL PROJESİ

Kazakistan’ın eşsiz coğrafi konumunun sunduğu avantajdan istifade edilerek “Nurlu Yol” Devlet Programı başlatılmış ve bu çerçevede taşımacılık ve lojistik alanında yeni adımlar atılmıştır. Esasen bu program, küresel ekonominin geleceğini değiştirecek nitelikteki bir proje olan Çin’in “Kuşak-Yol Girişimi” ile de uyum içerisindedir. Söz konusu programlar sayesinde Kazakistan’ın tren ve karayolları büyük oranda yenilenmiştir. “Nurlu Yol” Programı kapsamında geçtiğimiz beş yıl içinde ulaşım sektörüne yaklaşık olarak 13,3 milyar dolarlık yatırım yapılmış ve bunun yüzde 44’ü devlet bütçesinden, yüzde 56’sı özel sektörün katılımıyla finanse edilmiştir. Adı geçen program çerçevesinde 2025 yılına kadar ülkeye yaklaşık 15,3 milyar dolar düzeyinde doğrudan yatırım çekilmesi öngörülmektedir.

YENİ YATIRIM OLANAKLARI

Son yıllarda ülkeler arasındaki yatırım işbirliği büyük ivme kazandı. 2019 yılında doğrudan Türk yatırımları 360 milyon dolarla rekor kırdı. Böylece Türkiye ilk defa Kazakistan’daki ilk 10 yabancı yatırımcı ülke arasına girdi.

Türkiye bugüne kadar Kazakistan’a 4.2 milyar dolar doğrudan yatırım yapmışken, Kazakistan’ın Türkiye ekonomisine gerçekleştirdiği yatırım 1 milyar doları geçti.

Kazakistan’ın kardeş Türk yatırımcılara sunabileceği en önemli avantaj, yatırımların güvenliği ve sınırsız büyüme fırsatlarıdır. Dünya Bankası’nın yüzde 3.5’lik büyüme öngörüsüne karşın, 2019 yılında Kazakistan’ın büyümesi 2019 yılında yüzde 4.5 olarak gerçekleşti. Pandemiye rağmen, 2020 Ağustos ayı itibarıyla uluslararası rezervleri olarak 94,1 milyar dolara ulaştı. Kazakistan’ın 2019’daki toplam ticaret hacmi, 57.7 milyar doları ihracat olmak üzere 96.1 milyar dolar oldu. 2020 yılının ilk 8 ayındaki dış ticaret 55.7 milyar dolar (31.9’u ihracat) olarak gerçekleşti.

YATIRIM DOSTU ÜLKE

Kazakistan, Dünya Bankası’nın “İş Yapma Kolaylığı” araştırmasında 25’inci sırada yer alıyor. Azınlık yatırımcılarının haklarını korumak, sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmek ve mülk tescil etmek gibi bazı göstergelerde dünyanın en önde gelen ülkelerinden biri olarak tanınıyor.

Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından her yıl yayınlanan “Küresel Rekabet Edebilirlik Endeksi”nde (GIC) Kazakistan’ının 2019 yılında 4 basamak yukarı çıkarak 55’inciliğe yükselmesi de bunu ortaya koyuyor.

Öte yandan, IMD’ye göre, Kazakistan, 2020 yılı itibariyle, küresel rekabet edebilirlik derecelendirmesinde 42’inci sırada yer alıyor. Sayılan başarıların tamamı, Kazakistan yönetiminin uzun yıllardır izlediği başarılı politikaların meyvesidir.

Ülkenin yatırım ortamını daha da iyileştirmek için bir diğer önemli adım, çalışmaları İngiliz hukukunun norm ve ilkelerine göre yürüten Astana Uluslararası Finans Merkezi’nin oluşturulması oldu. Astana Uluslararası Finans Merkezi, Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) coğrafyasında İngiliz hukuk sistemine göre çalışan ilk finans olarak faaliyet gösteriyor. 2 yıl önce kurulmasına rağmen, dünyanın en iyi 60 finans merkezinden biri olarak seçildi ve bünyesinde 47 ülkeden 600’den fazla şirketi barındırıyor.

Finans Merkezi’nde Uluslararası Tahkim Merkezi ve Uluslararası Mahkeme işlev görüyor. Mahkeme üyeleri, kendi alanında tanınan ve yüksek itibarı olan uluslararası 10 hâkimden oluşuyor. Mahkeme tarafından alınan kararlar nihai olarak kabul ediliyor, yerli ve ulusal mahkemelerin kararları tarafından bozulamıyor.

DESTEKTE İHRACAT ÖNCELİK

Kazakistan, ürünleri ihracata yönelik olan yatırımcılarla ilgileniyor. Kazakistan üzerinden Türk yatırımcılar, 185 milyon nüfusa sahip Avrasya Ekonomi Birliği ülkelerinin oluşturduğu pazara, yaklaşık 50 milyon kişiden oluşan Orta Asya’ya, 1 milyar aşan nüfusa sahip Çin pazarına ve 100 milyondan fazla nüfusa sahip Hazar ülkelerine erişebiliyorlar. Kazakistan, Avrasya Ekonomi Birliği ülkeleri ile ortak gümrük rejimine sahip ve Orta Asya ülkeleri ile de düşük oranlı gümrük anlaşması var.

Buna ek olarak, devlet, faiz oranlarını sübvanse etmekte, böylelikle yatırımcılara uzun vadeli avantajlı koşullarda kredi sağlanmaktadır. Aynı zamanda Kazakistan’da kamu sektörü, projeleri ortaklık yoluyla da finanse edebilmekte ve çeşitli kalkınma kurumları aracılığıyla projelerde ortak olarak yer alabilmektedir.

Ayrıca, Kazakistan, ucuz üretim faktörlerine sahip ülkelerden biri. Örneğin, bir çalışanın ortalama maaşı 300-350 dolar (tüm vergiler ve kesintiler dâhil), elektrik maliyeti kilowatt başına 3 USD sent, gaz 3-4 USD sent, benzin ise yaklaşık 35 USD senttir.

EKONOMİYİ GELİŞTİRMENİN 3 BOYUTU

Günümüzde Kazakistan’da yürütülen ekonomi politikalarının temel amacını, ekonominin enerji kaynaklarına olan bağımlılığını azaltmak ve 2050 yılında ‘‘dünyanın rekabet gücü en yüksek 30 ülkesi’’ arasında yer almak oluşturuyor. Bu yöndeki çalışmalar kapsamında, ekonomiyi geliştirmek için üç ana boyuta önem veriliyor.

1. TEKNOLOJİK BİR EKONOMİ OLUŞTURMAK
Bu, sanayinin teknolojik yenilenmesi, dijitalleşmesi ve dünya pazarlarındaki konumunun güçlendirilmesi anlamına geliyor. Tarımsal sanayi, madencilik ve metalürji alanlarında verimliliği artırmak, işleme derinliğini en üst düzeye çıkarmak ve küresel tedarik zincirlerine dâhil olmak; temel öncelikler olarak belirlendi.

2. İHRACATA YÖNELİK BİR EKONOMİ
Bu çerçevede, Kazak mallarını dış pazarlara başarıyla yönlendirmek ve imalat sektörünün daha yüksek düzeyde sanayileşmesi önem kazanmaktadır. Bu amaçla, yüksek teknolojik ürünleri üreten projelerin uygulanmasına odaklanılmaktadır.

3. HİZMET SEKTÖRÜNÜN GELİŞTİRİLMESİ
Dijitalleşme ve teknolojik devrim ile hizmet sektöründe yeni fırsatlar doğuyor. İhracata yönelik ve yüksek verimli hizmetler sektörü, ekonomi için yeni bir “büyüme alanı” haline geliyor. Özellikle ulaşım ve lojistik, havacılık hizmetleri, mühendislik, eğitim ve sağlık turizmi alanları, verimli bir hizmetler sektörünün oluşmasında temel rol oynayacaktır.

TÜRKİYE-KAZAKİSTAN TİCARETİ NASIL GELİŞTİ?

• İki ülke arasındaki Kazakistan’ın bağımsızlığını kazanmasından bu yana yaklaşık 100 kat arttı. 1992 yılında 30 milyon dolar ticaret, 2019 yılında 3,9 milyar dolara ulaştı.

• Türkiye, bugün Kazakistan’ın ilk 10 ticaret ortağından biri haline geldi.

• 2020’nin ilk 9 ayında, ikili ticaret hacmi 2,3 milyar dolar seviyesine ulaştı. İkili ticaretin toplam dış ticaret hacmindeki payı yüzde 4.2’den yüzde 4.6’e yükseldi.

• İkili ticaret hacminde dengenin Kazakistan lehine olduğu görülüyor. Ticaret hacminin yüzde 71’i Kazakistan’ın Türkiye’ye ihracatıdır ve yüzde 95’i petrol ile çeşitli metallerden oluşmaktadır.

• Son 2 yılda Kazakistan’ın Türkiye’den aldığı ürünler arasında şunlar öne çıkıyor: Ambalajlanmış ilaçlar, dokuma halılar, yalıtımlı teller, kablolar, özel amaçlı makineler ve tekstil ürünleri.

ADVERTORIAL

Yazar: Fast Company Türkiye

©Fast Company Dergisi, Türkiye’de Fast Dergi Yayıncılık A.Ş. tarafından Türkiye Cumhuriyeti yasalarına uygun şekilde yayınlanmaktadır. Fast Company’nin isim hakkı ABD’de Mansueto Ventures’a, Türkiye’de Fast Dergi Yayıncılık A.Ş.’ye aittir. Dergide yayınlanan yazı, tablo, fotoğraf ve görsellerin her hakkı saklıdır. İzinsiz, kaynak gösterilmeden yayınlanamaz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

pandemide-ne-yaptin

Pandemide ne yaptın?

Artificial-Intelligence-2021

Artificial Intelligence 2021