Rauf Ateş
YAZI: M. RAUF ATEŞ
Başta Türkiye’dekiler olmak üzere bütün e-ticaret şirketleri bütçelerini olağan bir yıla göre yapmışlardı. Türkiye’de hedef, yüzde 40 civarında büyüme idi. Ancak, pandemiyle birlikte müthiş bir değişim başladı, hayatlarında hiç internetten alışveriş yapmayanlar devreye girdi. Dünyada birkaç yüz milyon, Türkiye’de 7 milyon civarı müşteri “ilk” deneyimini yaşadı. Bu tablo, sektöre, 20 yılda ulaştığı 80 milyar TL kadar ciroyu 1 yılda yakalama şansı verdi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne verilen bir önergeye, dönemin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından verilen yanıtta, 2005 yılında Türkiye’deki e-ticaret hacmi 1.8 milyar TL olarak açıklanmıştı. Kaynak ise Bankalararası Kart Merkezi idi. Bu rakam, 2019 yılı sonunda 46 kat artarak 83.1 milyar TL’ye ulaştı. Eğer hayatın doğal akışı devam etseydi, yani Covid-19 salgını dünyayı sarmasaydı, 2020 yıl sonu için hedeflenen rakam 115 milyar TL düzeyindeydi.
Ancak, bütün hesaplar değişti ve bu süreç online alışveriş dünyasını tahminlerin ötesinde bir yere taşıdı. Üstelik sadece Türkiye’de değil, ABD ve Avrupa başta olmak üzere 5 kıtada müthiş rakamlara ulaşıldı. Sektörün büyük şirketlerinin CEO’ları, TÜBİSAD tarafından açıklanan 83.1 milyar TL e-ticaret hacminin 2020 yılı sonunda 150 milyar TL’ye ulaşabileceğini tahmin ediyor.
N11.com Strateji ve Yatırımlar Direktörü Ali İlçi, bu konundaki en çarpıcı değerlendirmeyi şu sözlerle yapıyor: “Penetrasyonun bu derece hızlanması, sektörün 2-3 ay gibi kısa bir sürede, 2-3 yıllık mesafeyi aldığı anlamına geliyor.”
“İLK KULLANICI” ETKİSİ
Bütün dünyada gönüllü ya da yasaklarla eve kapanan tüketicilerin bir bölümü “ilk online alışveriş” deneyimini bu dönemde yaşamak zorunda kaldı. Çeşitli ülkelerde yapılan araştırmalar, bu konudaki çarpıcı gelişmeyi gözler önüne seriyor:
– Coresight Research’ün ABD’de yaptığı araştırmaya yanıt verenlerin yüzde 14,4’ü “ilk defa” online alışveriş yaptığını söyledi.
– Paysafe’in global araştırması, online alışveriş yapanların yüzde 18’inin ilk defa bu kanalı kullandıklarını ortaya koyuyor. Bu oran ABD’de yüzde 25, İngiltere’de ise yüzde 21 düzeyinde seyrediyor.
– Nielsen’in Singapur’da yaptığı araştırmaya göre, Covid-19 nedeniyle online alışveriş yapanların yüzde 69’u, gelecek 12 ayda bu alışkanlıklarını devam ettireceklerini paylaşıyor.
– Kantar’ın Avrupa’nın Fransa, Almanya ve İngiltere’yi kapsayan tüketici araştırmasına göre, ilk kullanıcılar, bu eğilimin devamının geleceğini söylüyor. Her 10 kişiden 6’sı, pandemi sonrasında da e-ticarete devam edeceklerini paylaşıyor.
TÜRKİYE’DE TÜKETİCİNİN EĞİLİMİ
Araştırmalara göre Türkiye’de ilk defa online alışveriş yapanların sayısı Mart’ta 3, Nisan’da 2, Mayıs’ta 2 olmak üzere, 3 ayda 7 milyon olarak hesaplandı. Türkiye’nin büyüklüğüne göre ilk kullanıcı sayısının toplamdaki payı ABD ve Avrupa’ya göre çok daha yüksek. Şimdi herkes “ilk kullanıcı” nüfusunun ne kadarının, “düzenli” ve “tekrar eden” müşteriye dönüşeceğinin hesabını yapıyor. Bu dönemin en çok iş yapan şirketlerinden Getir’in CEO’su Nazım Salur, “Bu dönemde kazandığımız kullanıcı sayısı çok oldu. Rakam vermek istemiyorum. Ancak, bu kanalı kullanmaya devam edeceklerini düşünüyorum” diyor ve önemli bir veriyi paylaşıyor:
“Bizim araştırmalarımıza göre 3 kere hizmeti kullananlarda devam etme oranı yüzde 80’lere ulaşıyor.”
Sahibinden.com CEO’su Burak Ertaş, bu dönemde 48 milyon kullanıcı rakamıyla rekor kırdıklarını, kategori bazında ziyaretçi sayısının yüzde 110-500 gibi oranlarda arttığını söylüyor. Ertaş, “Ben ilk defa alışveriş yapanların yüzde 80’lik bölümünün internette alışverişe devam edeceğini düşünüyorum” diyor.
Alanın en büyüklerinden Trendyol’un değerlendirmesi ise şöyle oldu: “Evlerinden çıkamayan tüketiciler ihtiyaçlarını internetten karşıladılar. Aylık artış yüzde 60’ın üzerine çıktı. Bu dönemde ilk defa Trendyol’dan alışveriş yapanların sayısı 2 katın üzerinde arttı. Aynı dönemde satış yapan şirket sayısı da yükseldi.”
PAZARI NASIL ETKİLEYECEK?
Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) tarafından yapılan araştırmada sektörün büyüklüğü 2019 için 83 milyar TL olarak hesaplanmıştı. Gittigidiyor CEO’su Öget Kantarcı’ya göre sektörün yüzde 54’ünü oluşturan online perakende yüzde 43 büyüyerek 44.9 milyar TL’lik hacmi yakaladı. Kantarcı, “2020 için öngörümüz online perakendede büyümenin yüzde 50’nin üzerinde olacağı yönündedir” diye konuşuyor.
N11.com Strateji ve Yatırımlar Direktörü Ali İlçi, bu etkiyle birlikte Türkiye’de yüzde 6 düzeyinde olan “online perakende penetrasyon” oranının 2020’de yüzde 8,5; 2025’de ise gelişmiş ülkeler düzeyi olan yüzde 14’e ulaşacağına dikkat çekiyor.
Bu dönemdeki önemli gelişmelerden biri Mart/Mayıs arasında 5 milyon kredi kartı üzerinden ilk defa online alışveriş yapılması… Hepsiburada CEO’su Murat Emirdağ, bu konuya dikkat çekiyor. Emirdağ, “Tüketiciler, dijital kanalların aslında hayatlarını ne kadar kolaylaştırdığını bu dönemde keşfettiler. Bu gelişme bize e-ticaretin perakende içindeki payının yakın bir gelecekte 2 haneli rakamlara ulaşacağını gösteriyor” diyor.
Ağırlıklı ofis malzemeleri satışı yapan Avansas, bu dönemde kazandığı müşterileri analiz edince ilginç bir veriye ulaştı. Şirketin CEO’su Sedat Anak, “Yeni müşterilerimizin yüzde 7’sinin hayatlarında ilk defa e-ticaret yaptıklarını gördük” diye konuşuyor. Ona göre yeni müşteri/ilk kullanan müşteri etkisi, sektörü önemli ölçüde etkileyecek:
“E-ticaretin toplam perakende içindeki payına baktığımızda ise geçen yıl hâlâ yüzde 5-6 seviyelerini görüyorduk. Bu alanda yol almış ülkelerin ortalaması yüzde 11 civarında. Dolayısıyla sektör olarak önümüzde büyük bir potansiyel var.”
YENİLERDEN KAÇI KALACAK?
Akbank Genel Müdür Yardımcısı Burcu Civelek Yüce’nin verdiği rakamlar çok önemli… Ona göre, Mart/Mayıs döneminde ödemelerin yüzde 40’ı “temasız” ödemeye kaydı, mobil müşteri sayısı yüzde 25 oranında arttı. Bu araçlar içinde e-ticaretin payı 5’te 1 oranındaydı. Yeni dönemde 3’te 1’e ulaştı. Müşteri sayısı ise 5.2 milyon oldu.
Bütün rakamlar e-ticaretin 5-7 milyon arasında yeni müşteri kazandığını ortaya koyuyor. Bütün hesaplar, bu müşteri kitlesini, gıdadan giyime, kırtasiyeden elektronik eşyaya “devamlı” hale getirmek.
Bu konuda yapılan tahminler, yüzde 60 ile yüzde 80 arasında değişiyor. Online alışveriş konusunda hizmet veren Inveon’un kurucusu Yomi Kastro, McKinsey’nin araştırmasından çıkan bulguya dikkat çekiyor: “Avrupa’da ilk kez e-ticaret yapanların oranı yüzde 14 düzeyinde.”
Kastro’ya göre bu oran, kendi hesaplamalarına göre yüzde 25’e ulaşıyor. Kastro, “Artık tüketici kolay kolay eski alışkanlıklarına dönmeyecektir. Belli kategorilerde düşüş olsa bile salgın öncesine göre online alışveriş oranı yüksek seyredecektir” diyor.
Sektörün basit hesabı şöyle: E-ticaret, 20 yılda 83 milyar TL ciroya ulaştı. Eğer 2020 yılını tahmin edildiği gibi kapatırsa, 150 milyar TL’ye yaklaşacak ve 20 yılın hacmine neredeyse 1 yılda ulaşacak. Yomi Kastro da aynı hesabı destekliyor: “2020’de bir önceki yılın iki katına ulaşacağız.”
“5 MİLYON KARTIN İNTERNETLE TANIŞMASI ÖNEMLİ”
– E-ticaretin perakende içindeki payının yakın bir gelecekte 2 haneli rakamlara ulaşacağını öngörüyoruz. Bu dönemde 5 milyon kredi kartının internetle tanışması da, yakın gelecekte dijitale yönelimin artacağını gösteriyor.
– Evde geçirilen zaman arttıkça, ihtiyaçlar da şekil değiştirdi. Temel gıda, temizlik ürünleri, sağlık güzellik, spor malzemeleri, kitap, hırdavat anne-bebek ve çocuk kategorilerinde geçen seneye kıyasla 2 kata varan talep gözlemledik.
– E-ticaret sektörü 2019’da yüzde 39 oranında büyüdü, biz yılı ortalamanın üzerinde tamamladık. 2020’nin ilk 3 ayında, geçen yılın büyüme oranını koruduk.
– 40’a yakın kategoride, 25 milyonu aşan ürün çeşitliliğimiz ile aylık 200 milyonun üzerinde ziyarete ev sahipliği yaparak, kesintisiz hizmetimizi sürdürüyoruz.
%49
Mckinsey’ye göre Covid döneminde en fazla öne çıkan kategori olan gıda ve market alışverişlerinde, tüketicilerin yüzde 49’u orta ve uzun vadede online alışverişi sürdüreceğini söylüyor.
%25
“İnternetten yapılan ödemelerin toplam ödemelerdeki payı da rekor kırarak yüzde 25 seviyelerine yaklaştı. Bu gelişmeler, pandemi döneminde tüketicilerin online kanala geçiş hızını gözler önüne seriyor.”
ALİ İLÇİ/N11.com
2 KAT
Gittigidiyor CEO’su: “Geçen yılın aynı dönemine göre Mart/Mayıs arasında kullanıcı sayımız 2 kattan daha fazla arttı.”
2 KAT
Trendyol’da Mart/Mayıs arasındaki yeni tüketici girişi sayısındaki artış miktarı.
