Mehtap Demir
“Liquid expectations” kavramını hiç duydunuz mu? 2015 yılında hayatımıza giren ve Türkçeye “akışkan beklentiler” olarak geçen bu kavram, müşterilerin bir endüstride yaşadığı deneyimi diğer endüstrilerde de yaşamak istediği manasına geliyor. İçinde bulunduğumuz dijital dönüşüm dünyasında bu deneyim beklentisi web sitelerinde, uygulamalarda kısacası müşterinin markayla temas ettiği hemen her noktada karşımıza çıkıyor. Müşterinin temel beklentisi ise oldukça net: En kısa sürede, en basit şekilde işini halletmek. Haliyle startup’lardan konvansiyonel şirketlere her ölçekten şirketler için bugünün en büyük meydan okuması, “tek tıkla” işini halletmek isteyen “online bireyler” oluyor.
YAZI MEHTAP DEMİR
Bu bireylerden biri, bu kavram ortaya atılmadan çok önce 11 Ağustos 1994’te yaptığı bir işlemle tarihe adını yazdıran 21 yaşındaki Dan Kohn’du. Dan, kurduğu “NetMarket” sitesi üzerinden 12.48 dolara Sting’in Ten Summoner’s Tales albümünü sattı. Ve teknolojiyi kullanarak yaptığı bu alışveriş ile tarihin bilinen ilk e-ticaret işlemini gerçekleştirmiş oldu. Böylelikle, “Mal ve hizmetlerin internet üzerinden alım-satımı” olarak hayatımıza 20 yıldan fazla bir zaman önce giren e-ticaret, bugün itibarıyla dünyada en hızlı büyüyen (ve teknolojinin gelişme hızına yetişemeyen geleneksel şirketler düşünüldüğünde en hızlı yıkıma uğrayan) sektörlerden. TÜSİAD’ın verilerine göre, 2019 yılı itibarıyla global olarak pazarın ilk 5 oyuncusu: Çin (634 milyar dolar), Amerika (504 milyar dolar), Japonya (123 milyar dolar), Birleşik Krallık (103 milyar dolar) ve Almanya (70 milyar dolar).
TÜRKİYE’DE PAZARIN PROFİLİ
Hepsiburada (1998) ve Gittigidiyor’un (2001) öncülerinden olduğu pazar, internet ve dijital teknolojilerin gelişimiyle son yıllarda büyük bir ilerleme kaydetti. Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) ve Deloitte işbirliğiyle yayımlanan “Türkiye E-Ticaret Pazar Büyüklüğü” raporuna göre, 2018 yılı itibarıyla pazar, perakende dışı işlemler için 28.4 milyar TL, perakende işlemleri için 31.5 milyar TL olmak üzere 59.9 milyar TL büyüklüğe ulaştı. 2018 yıllık büyüme değerlerine bakıldığında TL bazında yüzde 42’lik, dolar bazında yüzde 7’lik bir büyüme var. TÜBİSAD Başkanı Erman Karaca, Türkiye’de son 5 yıla baktığımızda e-ticaret hacminde ortalama yüzde 33’lük bir büyüme gördüğümüzü belirtiyor ve ekliyor:
“Bu rakamlar bize gösteriyor ki e-ticaret sektörü, Türkiye ekonomisi için zorlu geçen bir yılda hızlı büyümesini sürdürdü. Dolayısıyla e-ticaret hacminin büyümeye devam etmesi, sadece sektör açısından değil, ülke ekonomisi açısından da sevindirici.”
MOBİL BİREYLER PAZARDA
Pazarı büyüten en önemli faktörlerden biri hiç şüphesiz, gelişen teknoloji ve artan internet hızıyla geleneksel perakende alış-veriş sürecinin dışına çıkan “mobil tüketiciler”. Gittigidiyor Türkiye CEO’su Ögüt Kantarcı’ya göre, yakın bir gelecekte gelişmiş ekonomilerde her 5 kişiden 3’ü online alışveriş için, her 10 kişiden 7’si de ödeme yapmak için mobil telefonlarını kullanacak. Kantarcı, “Türkiye’de 2017 yılında yüzde 4,1 olan online perakendenin toplam perakendeye oranı, 2018 yılında yüzde 5,3’e yükseldi. Bu oranla Türkiye gelişmekte olan ülkelerin ortalamasını yakından takip ediyor. İç pazarın büyüklüğü, genç nüfusun fazla olması ile beraber Türkiye’de e-ticaret sektörünün potansiyeli giderek yükseliyor” diyor ve ekliyor: “Biz ülke olarak genç ve dinamik bir nüfusa sahibiz ve bu da dinamik bir müşteri kitlesi anlamına geliyor. Nüfusumuzun yüzde 77’si ise akıllı telefon kullanıcısı. 18-34 yaş grubu, 35-50 yaş grubu ile kıyaslandığında alışveriş sitelerine göz atma ve online ürün satın alma işlemlerini akıllı telefonlarından gerçekleştiriyor. E-ticaret şirketleri de bu yönelimleri sıkı bir biçimde takip ediyor. Bu tür yönelimlerin uygulanması da doğal olarak sektörün büyümesine yarar sağlıyor.” TÜBİSAD Başkanı K. Erman Karaca, bireylerin yeni teknolojileri kullanarak hayatlarını kolaylaştıracak gelişmelere adapte olmasının sektörün büyümesinde itici güç unsuru olduğuna dikkat çekiyor. Karaca’ya göre, yalnızca ekonomik değil, ülkemizin dijital dönüşüm kültürüne yaptığı katkılarla da değerlendirilmeyi hak eden e-ticaret, daha hızlı, pratik ve farklı alışveriş deneyimleri sunarak dijital dönüşümün çarpan etkisini sergiledi. İnternet ve yeni teknolojileri benimseme boyutunda birçok OECD ülkesinin önünde olan Türkiye, hızla bu yeni ticaret deneyimini benimsedi ve sektörden beklentilerini artırdı.
E-ticaret, kaynağını tüketicinin beklentilerinden alan inovasyon tutkusuyla girişimciliğin yelkenlerini dolduran ilk dalga oldu. Ve perakende sektörü, e-ticaret sektörünün katalizör etkisiyle baştan başa değişiyor.
“YÜZDE 40 BÜYÜMEYİ HEDEFLİYORUZ”
ÖĞÜT KANTARCI – GİTTİGİDİYOR CEO
“Son 5 yılda 3 kat büyüdük. Aynı süre zarfında 18 milyon yeni kayıtlı kullanıcı kazanarak 2019 yılını toplamda 28 milyon kayıtlı kullanıcıyla ve yüzde 30 büyümeyle geride bırakıyoruz. Bu büyüme trendini önümüzdeki yıl da sürdürmeyi ve yüzde 40 büyümeyi hedefliyoruz.”
Tüketiciler anlaşılmak, hayatlarını kolaylaştıracak akıllı bir yapıdan hizmet almak istiyor. Dolayısıyla yapay zekadan faydalanarak müşteri deneyiminin iyileştirilmesi, sektörümüzde faaliyet gösteren tüm oyuncuların eğilmesi gereken önemli bir alan olarak dikkat çekiyor. Biz de son yıllarda teknolojik alanda enerjimizi tamamen büyük veri ve yapay zekanın doğru kullanımına yönlendirdik.”
KERİM TÜRE – MODANİSA CEO
“Modanisa’da büyümenin ana sürükleyicisi e-ihracat oldu. Dünya’da express kargoyu standart servis olarak kullanan ilk e-ticaret firmalarından birisi olarak, 800’ün üzerinde Türk markasını yurt dışına taşıyoruz. Modanisa.com her yıl 150 milyon kadın tarafından ziyaret ediliyor.”
“SOSYAL TİCARET ÖNE ÇIKACAK”
YOMI KASTRO – INVEON KURUCUSU
TÜBİSAD’ın “Türkiye E-Ticaret Pazar Büyüklüğü” çalışmasının paydaşlarından, Proje Veri Ortağı Inveon’un Kurucusu Yomi Kastro’ya göre, şirketler, önümüzdeki yıllarda mobile-first yaklaşıma daha da ağırlık verecek. Online ve offline kanallar arasındaki sınırlar gitgide kaybolacak. Markaların dijital desteğiyle elde ettiği ciro, Türkiye’de yüzde 60’lara çıkacak. Diğer bir deyişle, her 5 alışverişten 3’ü, ürün araştırma, değerlendirme, ödeme gibi müşteri yolculuğunun bir aşamasında mutlaka dijital kanalların desteğiyle gerçekleşecek. Kastro’nun sektörün geleceğine yönelik öngörüleri şu şekilde: Tüketiciler artık şirketlerin kendilerine istediği yerden alışveriş yapıp istediği yerden ürünü teslim alma imkânını sağlamasını bekliyor. Onmichannel konusunun norm hale geldiğini göreceğiz. Kişiselleştirmenin sağladığı rekabet avantajının sektörde dengeleri değiştirebilecek gücü var. Müşterilerini çok iyi tanıyan şirketlerin, kişiye özel kampanyalarla gerçek zamanlı aksiyonlar alarak öne çıktığını göreceğiz.
Dünyada online kullanıcıların yüzde 55’inin satın alma kararları sosyal medyadan etkileniyor. Instagram, Pinterest gibi dev şirketler de sosyal ticarete adım attı. Müşteri artık sosyal medyada gezerken hiç bölünmeden, başka bir kanala geçiş yapmadan alışveriş yapabiliyor. Markalar, giderek güçlenen pazaryerleri karşısında doğru konumlanma üzerine çalışmaya ağırlık verecek. En önemlisi de, dijital ticaret platformlarının, şirketlerin ana kanalı, omurgası haline geldiğini göreceğiz.
BARIŞ ÖZTOK – NETMARBLE CEO
“Dünyada oyun sektörü 150 milyar dolarlık büyüklüğe ulaştı. 2020’de yüzde 20’nin üzerinde bir büyüme bekliyoruz. Türkiye’de ise oyun ihracatı 1 milyar doları aştı. İç pazarda 500 milyon dolar olduğunu tahmin ediyoruz. Bizim dışımızda, Peak Games, Gram Games, Ingame, Good Job, Masomo, Taleworld gibi önemli oyuncular var. 500’ün üzerinde küçük ve orta ölçekli oyun geliştirici olduğunu söyleyebiliriz.”
“HIZLI BÜYÜME 2020’DE DE DEVAM EDECEK”
MURAT EMİRDAĞ – HEPSİ BURADA CEO
2019 yılında Hepsiburada olarak hızlı büyüme performansımızı devam ettirdik. 2020’de de büyüme ivmemizin artarak süreceğini öngörüyoruz. 2020 yılının, Hepsiburada’nın sadece Türkiye’nin değil, aynı zamanda e-ihracat modelimizle geniş coğrafyada da lider e-ticaret platformu olma yolculuğunda önemli bir mihenk taşı olacağına inanıyoruz. Türkiye’de e-ticaret çok hızlı büyüme performansı gösteren bir sektör. TÜBİSAD’ın raporuna göre sektör, 2014- 2018 yılları arasında yıllık yüzde 30-35 büyüdü. Büyüme, 2017-2018 arasında yüzde 42’yi buldu ve pazar 59.9 milyar liraya ulaştı. 2019’da da bu büyüme trendi devam etti.
Dünya örneklerine bakarak bu ivmenin artarak devam edeceğini, Türkiye’nin dünya ortalamalarını yakalayacağını düşünüyoruz.
