Cem Boyner’in icadı şimdi dalgaya dönüştü

Cem Boyner, bir gün babasına, onu da şaşırtan bir teklifle gitti. “Baba müsaaden olursa ben mağaza kartı işine girmek istiyorum.” Osman Boyner hakikaten şaşırmıştı. Yurtdışına gittiklerinde görüyor, kullanımın yaygınlaştığını fark ediyordu. Ama Türkiye’de pek kullanılmıyordu. Şaşkınlığını şöyle anlatacaktı:

“Türkiye’de pek kullanım sahası olmadığı için önemsemiyorduk. Bana bugün de sorsanız, Cem bu işi nasıl düşündü, becerdi, anlatamam.”

Gerçekten de Türkiye için çok yeniydi. Kimse mağaza kartı kullanmıyordu. Ticaret, yaygın olarak esnaf senetleri ve mahalle esnafının tanıdıklarına sağladığı taksitlerle dönüyordu. Kart denilince akla Visa ve Eurocard gibi markalar geliyordu. Osman Boyner, teklifi ilk duyunca hızlı tepki vermişti: “Hayır, böyle bir şey Türkiye’de mümkün değil.”

Babasının teklifini reddetmesi Cem Boyner’i yıldırmamıştı. Babasını ikna için kullandığı verileri de ABD’de Harvard Business School’da katıldığı eğitimlerden aktarıyordu:

“Amerika’da mağaza kartlarında ödenmeyen borç miktarı sadece yüzde 2.5 düzeyinde. Amerika gibi bir toplumda bu kadar düşük bir oran varsa, bence Türkiye’de yüzde 1’i bile bulmaz. Gel bu işin öncülüğünü Türkiye’de yapalım.”

Bugün Boyner Grup’un CEO’luğunu yürüten Cem Boyner’i zaman haklı çıkardı. Çarşı Kart büyük bir başarı sağladı, bir dönemi başlattı. İlk 3 ayın sonunda “ödenmeyen borçların ciroya oranı” yüzde 0.75 düzeyinde kalmıştı.

Gerçekten de genç Boyner’in dediği olmuş, tercihi büyük bir işe dönüşmüş, Advantage Card doğmuştu. Boyner Grup, bu karta uzun yıllar yatırım yapacak, büyütecek ve 2002 yılında 75 milyon dolar bedelle HSBC Bank’a satacaktı.

Çarşı Kart’ın üzerinden 34 yıl, Advantage Card’ın üzerinden 24 yıl geçti. Boyner, bugünkü modern adıyla dünyada büyük bir rüzgara dönüşen “Buy Now Pay Later” (BNPL, Şimdi Al Sonra Öde) iş modelini yaratmıştı. Geçtiğimiz aylarda Türkiye’ye gelen büyük bir global ödeme şirketinin yöneticisi de hikayeyi dinledikten sonra hayranlığını dile getirmiş ve “Müthiş öncü bir girişim yapmışsınız” diye konuşmuştu.

Şimdi Al Sonra Öde!

Son yıllarda ABD ve Avrupa başta olmak üzere hızla büyüyen bu sektör, özetle, alışveriş anında, son teknolojiyi kullanarak tüketicilere kredi açmaya olanak sağlıyor. Böylece tüketiciye, satın alım yaparken, “ek satın alma gücü” sunuyor.

Türkiye’de mahalle esnafının, beyaz eşyadan kumaşa kadar çeşitli ürünleri satın almak isteyen müşterilerine sağladığı ve değerlendirmesini “gözlemlerine dayandırdığı” bu sektör, teknolojiyle birlikte sınıf atladı. Bu model ile tüketici, kredi ürünlerinin sınırlamasına takılmıyor, kendine özel “tanımlanan” kredi limitleriyle esnek ödeme seçeneklerine sahip oluyor.

Dünyada 14 ülkede faaliyet gösteren sektörün önde gelen şirketlerinden Zip.co’nun Türkiye CEO’su Burak Elgin, “Yapay zeka ve makine öğrenmesi sayesinde, alışveriş anında, çok hızlı ve kapsayıcı bir şekilde kredilendirme yapabiliyoruz” diye konuşuyor.

“Zip Türkiye, ülkemizin potansiyeline inanarak geliyor. Öncü teknolojimizle, tüketiciye online ve offline alanda, alışveriş anında, finansal özgürlükler sunacağız.”

Burak Elgin, BNPL modelinin ve kendilerinin farkını şöyle ortaya koyuyor:

• Yapay zeka ve makine öğrenme teknolojisi sayesinde, geleneksel veri algoritmaları dışında, farklı verilerden de beslenerek müşterilere “davranışsal skorlama” yapabiliyoruz. Geleneksel kredi değerlendirmelerinin limitli kaldığı durumlarda tüketiciye olanak sunuyor, kapsayıcılığı artırıyoruz.
• Zip, kredi verirken müşterilerine esnek ve kolay bir müşteri deneyimi sağlamayı amaçlıyor. Bu modelde satın alım anında önden finansal taahhüt, taksit veya faiz kararı almak zorunlu değil. Tüketiciler, kredi kullanımlarını kendi gerçeklerine göre yapabiliyorlar.
• Bu modelde şeffaflık esastır. Gizli masraflar, maliyetler yoktur. Tüketiciler adına doğru yapıda kredilendirmeye odaklanır ve bunu yaparken çok şeffaf bir faiz politikası izler. Müşterilerimiz, uygulamamızdan çok kolay bir şekilde kredi faizlerini ve borç ödemelerini takip edebilirler.

Dünyada neler oluyor?

“Şimdi Al Sonra Öde” alanına İsveç merkezli Klarna liderlik yaptı. 2005 yılında kurulan şirket, 80 milyar dolar işlem hacmi, 147 milyon aktif müşteri, 450 bin şirkete ulaştı. Piyasa değeri ise 50 milyar dolara ulaştı.

Pazarda Klarna’nın yanı sıra Sezzle, Afterpay, Zip (Quadpay) ve Paypal gibi şirketler yer alıyor. Business Insider’a göre dünyada 170 civarında şirket faaliyet gösteriyor. Worldpay’e göre, 2020 sonu itibarıyla dünyadaki e-ticaretin yüzde 2.1’i BNPL platformları üzerinden gerçekleşiyor. Bu 97 milyar dolarlık bir hacim anlamına geliyor. 2021’de ise yüzde 3’e ulaştı. Oranın 2016 yılında yüzde 0.4 olduğu dikkate alınırsa, büyümenin yönü de ortaya çıkıyor.

Business Intelligence’e göre BNPL’nin dünya çapındaki işlem hacmi 2025 yılında 680 milyar dolara ulaşacak. Bu 2018 yılındaki 285 milyar dolar düzeyinden yıllık yüzde 13.2 oranında büyüme anlamına geliyor. Mağazalarda kasada yapılan ödemelerin yanı sıra yıllık yüzde 30-40 aralığında büyüyen e-ticareti de kapsaması, sektörün geleceğine yönelik beklentileri artırıyor.

Worldpay, 2025 yılında e-ticarette bu tip işlemlerin payının yüzde 5.3’ü yakalayacağını tahmin ediyor. POS tarafında yapılan BNPL işlemlerinin payı 2021’deki yüzde 1’den 2025’te yüzde 2’ye yükselecek. Statista’ya göre 2030 yılında pazar 2.3 trilyon dolar büyüklüğüne ulaşacak.

Türkiye’de pazarın profili

Colendi CEO’su Bülent Tekmen, “Şimdi al sonra öde” ürünün, Türkiye’de büyük kabul göreceğine dikkat çekiyor: “Hatta Türkiye’de geleneksel alışveriş ve ödeme yöntemleriyle paralellik gösteriyor. Bu nedenle dijital yansımasının kolay olacağını söylemek mümkün.”

Rakamlar da bu konuda gidilecek mesafenin büyük olduğunu ortaya koyuyor. Türkiye’de perakendenin cirosu 2021 sonu itibarıyla 1.2 trilyon dolar olarak gerçekleşti. 2022 sonu için yüzde 30-40 arası büyüme beklentisi var. E-ticaretin payı ise yüzde 15’i aştı.

Deloitte’in araştırmasına göre beklentiler 2025’te bu oranın yüzde 20’ye çıkacağı yönünde…

Ticaret Bakanlığı verilerine göre e-ticaret 2020’de 226 milyar TL’ye ulaştı. 2021 tahmini ise 270 milyar TL olacağı yönünde. Zip.co CEO’su Burak Elgin, bu büyüklükten 2 yılın sonunda yüzde 3 almayı, 50-75 milyar TL arası hacim yapmayı planlıyor. 12 ayda 1 milyon, 3-4 yılda ise 6 milyon civarı müşteri hedefliyor.

Bireysel tüketici için!

Türkiye’de bu alana en büyük giriş 2021 yılında gerçekleşti. Daha önceki yıllarda kurulan Türk Finansman, Colendi gibi şirketleri Getir, Yemeksepeti, Hepsiburada ve Trendyol izledi. Bunların yanı sıra Turkcell, Vodafone gibi şirketler de farklı modellerle sektörü takip ediyorlar.

Kredim markasıyla sektöre ilk girenlerden Türk Finansman AŞ’nin genel müdürü Semra Demircioğlu, Türkiye’deki 77 milyonu aşan “dijital bankacılık müşterisine” dikkat çekiyor. Kendilerine bu kitleden “dijital dönüşüme kolay adapte” olan tüketicileri hedef aldıklarını söylüyor:

“Biz daha az taahhütle, en hızlı şekilde kredili alışveriş imkânı sunuyoruz. Tüketici davranışlarındaki önemli değişimi iyi gözlemek gerekiyor. Tüketici, tek çekim veya taksitli alışverişten fazlasını istiyor. Bu beklentiye Kredim’in ödeme yöntemleri yanıt verebiliyor.”

Semra Demircioğlu, “Öncelikli hedefimiz, kolay ve esnek finansman çözümü sunarak insanların satın alma gücüne katkı sağlamak” diye konuşuyor ve ekliyor: “Bu alana yeni markalar da katılacaktır. Biz hem yurtiçi hem de yurtdışında BNPL dünyasına ilham vermeye devam edeceğiz.”

Zamandan ve paradan tasarruf

Hepsiburda’nın ödeme şirketi Hepsipay, Ocak ayında bu alana yönelik yeni ürününü piyasaya sundu. Şirketin CEO’su Ozan Bayülgen, ‘Hemen Al Sonra Öde’ adlı yeni ürünlerini, geleneksel “veresiye” yaklaşımına benzetiyor. Bu yeni ürün sayesinde tüketicilerin kredi kartı limitlerini eksiltmeden, anında ödeyerek alışveriş yapacaklarına dikkat çekiyor. Bayülgen, büyük bir fırsata da dikkat çekiyor:

“Bu alanda Türkiye’de büyüme fırsatını özellikle finansal erişimi sınırlı veya olmayan segmentlerde görüyoruz. Ağırlıklı gençlerden ve ev kadın segmentlerinden oluşan bu müşteri grubunun 15-20 milyon kişi arasında olduğunu tahmin ediyoruz. Bu grubun bir bölümü hâlâ ‘senet’ gibi finansal ürünleri kullanıyor.

Bu sistemin dünyadaki Klarna benzeri örnekleri, tüketiciye zaman ve paradan büyük tasarruf sağlıyor. Araştırmalara göre, yılda tüketici başına 2.5 saat zaman, 200 dolardan fazla para tasarrufu ile yüzde 45 üzerinde satın alım frekansı artışı sağlanıyor. Bu avantajı nedeniyle pazardaki birçok perakendecinin bu ürünü online ve fiziki ortamda sunacağını düşünüyoruz. Çeşitli araştırmalara göre ‘finansal erişimi’ sınırlı grubun oluşturduğu kredi potansiyeli 65 milyar TL’yi buluyor.”

TOM Digital’in iddialı hedefi

TOM Digital CEO’su Onur Özkan, Türkiye’de bireysel krediler içinden aslan payını “ihtiyaç kredilerinin” aldığını söylüyor. Ona göre 450 milyar TL büyüklüğüne ulaşan bu pazarda her yıl ortalama 8 milyon müşteriye kredi kullandırılıyor. İhtiyaç kredisinin ‘taksitlendirmeden’ kaynaklandığını belirten Özkan, şunları söylüyor:

“Dünyada da hızla yükselen BNPL modeli bu noktada çözüm olarak ortaya çıktı. Türkiye’de de hem mevcut bankacılık müşterisi, hem de bankacılık sistemine dahil olmayan tüketiciler düşünüldüğünde bu modelin hızla karşılık bulacağını ve daha da büyüyeceğini düşünüyoruz.

Biz de tüketicinin taksitlendirme ihtiyacının karşılanabilmesi için 3 noktayı çok önemli görüyoruz: ‘Müşteri deneyimi, dijital süreçler ve kapsayıcılık.’

Hedefimiz tüm segmentlerin ihtiyaçlarına cevap verebilecek farklı çözümler geliştirmek ve bu çözümleri müşterilerimizle buluşturabileceğimiz sistemler kurmak.”

Şimdi Al Sonra Öde pazarının profili

• 3 KİŞİ: Türkiye’de her 10 kişiden 3’üne banka kredisi onayı çıkıyor. Bu sektörde ise bu rakam 6-7 arasında gerçekleşecek. Satıcı ile anlaşmalarda 8’e ulaşacağı hesaplanıyor.
• %55: “Limit kontrol sistemi” çıktıktan sonra kredi kartı portföyünde büyüme sıkıntısı var. Kartlarda ortalama limit 6.700 TL, doluluk oranı yüzde 55-60 (Minimum ödemeden sonra) düzeyinde. Bir anlamda kart sahibi ay sonuna yüzde 80 dolulukla giriyor.
• 5’TE 1: PYMNTS’in 2021’in Kasım ayında yaptığı ankete göre ABD’de her 5 yetişkinden 1’i, yani yaklaşık 50 milyon kişi son 1 yılda en az bir defa bu sistemi kullandı. 2020’nin Mayıs ayında ise oran yüzde 9 idi.
• %7.5: Türkiye’de kredi kartında sorunlu kredi oranı yüzde 7.5 düzeyinde seyrediyor. Şimdi Al Sonra Öde alanında ise yüzde 2-2.5 civarında.
• 5 BİN TL: Yüksek doluluk oranı nedeniyle belli bir miktarın üzerindeki alışverişte tüketici sıkıntı çekiyor. 5 bin TL üzeri satın almalarda kredi kartına gerek var. Ancak, Türkiye’de doluluk nedeniyle sıkıntı çekiliyor.
• %25.2: Şimdi Al Sonra Öde sisteminin liderliğini Kuzey ülkeleri yapıyor. Danimarka’da e-ticaretin yüzde 11.7’si, Finlandiya’da yüzde 12.8’i, Norveç’te yüzde 18.1 ve İsveç’te yüzde 25.2’si BNPL kullanıyor.
• 4 KİŞİDEN 3’Ü: Insider Intelligence’e göre, ABD’de her 4 kullanıcıdan 3’ü Z ve milenyum kuşağına dahil. Milenyum kuşağının payı 2021’de yüzde 40 idi.
• %4: Morgan Stanley’ye göre ödeme yöntemlerinde 2024’e kadar büyük değişiklikler olacak. Global transferlerin payı 2021’deki yüzde 11’den yüzde 5’e düşecek. BNPL’nin payı yüzde 2’den 4’e, cüzdan payıysa yüzde 36’dan yüzde 52’ye yükselecek.

“HEDEFİMİZ 2022’DE 15 MİLYON”

• Bu alandaki denemelerimize 2019 yılı sonunda başladık ve 2020 yılında pazar yerini açtık. Finansal kuruluşları, marka ve son kullanıcılarla ‘mobile first’ bir yaklaşımla ilk platformumuzda buluşturduk. Geçen yıl 750 bin insanın bu ürün ile tanışmasına vesile olduk.
• Şu anda BNPL hizmetlerimizi 8 platform üzerinden, 7 milyon kullanıcıya ulaştırıyoruz. Böylece krediye hızlı ve kolay ulaşmasını sağlıyoruz. Kullanıcılara şimdi alıp sonra ödeme, daha sonra ödeme, erteleme ve taksitlendirme seçenekleri sunuyoruz.
• 2022 yılında 15 milyon kullanıcı hedefliyoruz. Böylece 3 milyon kişinin ilk dijital BNPL deneyimini sağlamak için çalışıyoruz. Devamında bölgemizde BNPL’yi marka, finansal kurum ve kullanıcılara taşıyan öncü bir marka olmayı
  hedefliyoruz.

“ŞİMDİ AL SONRA ÖDE’ MODELİNİ ŞİRKETLER İÇİN SUNUYORUZ”

• Hızlı büyüyecek Türk tüketicisinin çok uzun zamandır kullandığı bu finansal hizmeti, başta ABD olmak üzere pek çok ülke yeni keşfetmiş durumda. FT Partners tarafından yapılan araştırmaya göre, 2020 yılında toplam ticaret içinde yüzde 2.1 olan BNPL sisteminin payı, 2024 yılında yüzde 4.2’ye çıkacak.
• İki kesime destek Bu finansal çözüm, gençlerin yanı sıra kredi kartı olmayan, ödeme güçlüğü çeken ya da faiz ödemek istemeyen kesimler tarafından tercih ediliyor.
• İki işleyişi var Sistem, 1.0 ve 2.0 olarak iki farklı işleyişe sahip. İlk yöntemde tüketici, hizmet sağlayıcıda bir hesap açar ve genellikle 5 aya kadar “sıfır” faizle taksit imkânına erişir. 2.0’da ise bir ön kredi sağlanıyor ve ödemeler “sıfır” faizle 6 aydan 3 yıla kadar uzayabiliyor. İki yöntemde de şirket, tedarikçiye ödemeyi peşin yapar, tüketiciden taksitle alır. Ödemeler gecikir ya da yapılmazsa, faiz işletilir, gerekirse hesap askıya alınır.
• Bizim farkımız Figopara olarak bizler de işletmelerin nakit akışını iyi yönetilmesi için geliştirdiğimiz Tedarikçi Finansmanı ve Figo Kolay Finansman hizmetlerinde BNPL’nin bir adım ötesine geçtik. İşletmenin alacağını anında nakde dönüştüren bir sistemle alternatif bir finansman kaynağı olmaya devam ediyoruz.