‘Eko-Dijital’ çağ başlıyor!

YAZI: MEHTAP DEMİR

Capgemini Research Institute ve Digital Data Design Institute iş birliğiyle hazırlanan ‘The Eco-digital Era’ raporu, yeni bir trende işaret ediyordu. Çevresel ve sosyal değer de yaratan bir ekonomiye ‘çift yönlü’ geçişi ifade eden ‘Eko-dijital’ ekonomi, gücünü dijital teknolojilerden ve inovasyonlardan alıyor. Üstelik sürdürülebilir bir gelecek inşa etmede güçlü potansiyel taşıyor.

Doğuş Teknoloji CEO’su Semih İncedayı’nın tanımıyla bu ekonomi modeli, “dijital teknolojileri kullanarak farklı sektörlerdeki iş yapış şekillerini dönüştürmek, enerji ve kaynak kullanımı verimliliğini sağlamak ve karbon salımlarını azaltmak esasına” dayanıyor.

Capgemini araştırmasına göre, aslında dünya bir süredir bu geçişi yaşıyor. Zira, her 10 kuruluştan yaklaşık 8’i, daha ‘dijital’ ve ‘sürdürülebilir’ bir dünyaya doğru bir geçişi deneyimlediğini kaydediyor.

‘Dijital sürdürülebilirlik’ anlayışı üzerinde yükselen eko-dijital ekonominin değerinin, gelecek 5 yılda, ortalama yüzde 15 büyüme oranıyla, 2 katına çıkması bekleniyor. Bu doğrultuda 2028 yılına kadar mevcut 16.6 trilyon dolardan 33 trilyon dolara ulaşacağı hesaplanıyor.

DEĞER NEREDEN GELİYOR?

Eko-dijital ekonominin yaratacağı değişimin arkasında, sadece dijital teknolojilerin kendi karbon ayak izlerini dengelemesi değil, emisyonların azaltılması da büyük rol oynuyor.

Araştırmaya göre, şirketler, son 5 yıl içinde, dijital teknolojilerin uygulanması yoluyla enerji tüketiminde yüzde 24 ve sera gazı emisyonlarında yüzde 21 azalma elde etti.

Bununla birlikte, rapora göre eko-dijital çağın henüz çok başındayız. Sürdürülebilir bir gelecek için dijital teknolojilerin büyük potansiyeli hâlâ tam manasıyla hayata geçirilebilmiş değil.

Ana akım dijital teknolojinin ölçeklendirilmesi, yeni inovasyonların ortaya çıkması ve sürdürülebilirlik yatırımlarının bu büyümeyi desteklemesi bekleniyor. Zira, kurumların yüzde 60’lık bölümü, teknolojinin sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmayı hızlandırma potansiyeline inanıyor ve yatırım yapacaklarını paylaşıyorlar.

‘The Eco-digital Era’ raporuna göre, 2024 itibarıyla dijital sektörlerden kaynaklanan emisyonlar, küresel emisyonların yüzde 3.7’sini temsil ediyor. Bu oranın 2028 yılına kadar yüzde 7.2’ye, 2040 yılına kadar yüzde 14’e ulaşacağı tahmin ediliyor. Bununla birlikte, kurumlar, dijital teknolojileri benimseyerek son 5 yılda sera gazı emisyonlarında yüzde 20.9’luk bir azalma gerçekleştirdiler. Gelecek 5 yılda azalma oranı yüzde 30’un üzerine çıkacak.

DÜNYADA UYGULAYANLAR

Dijital teknolojilerin otomotiv, sağlık, enerji, telekom, tüketici ürünleri, ilaç, finansal hizmetler ve pek çok alanda sürdürülebilirliği beslediği görülüyor.

Schneider Electric’in Le Vaudreuil tesisi, IIoT sensörlerini ve tesis kurulumlarının gerçek zamanlı dijital ikizlerini uygulayarak enerji tüketiminde yüzde 25; malzeme atıklarında yüzde 17 ve karbon emisyonunda yüzde 25 azalma sağladı. Otomotivde, General Motors, 2020-25 yılları arasında elektrikli araç ve otonom araç geliştirme çalışmaları için 35 milyar bütçe ayırdı.

Honda ise elektrikli araçların ve yakıt hücreli araçların oranını kademeli olarak 2030 yılına kadar yüzde 40’a, ardından 2040 yılına kadar yüzde 100’e çıkarmayı taahhüt etti.

HP, sera gazı emisyonlarını hesaplamak için bir yaşam döngüsü değerlendirme (LCA) aracı kullanıyor. HP, bu araçla, HP 3D baskı ile üretilen daha hafif parçalara geçti. Değerlendirme, karbon ayak izinde yüzde 60-78 oranında azalmayı gösterdi.

Airbus, uçakları için daha hafif parçalar geliştirmek üzere üretken tasarım sürecinde yapay zeka algoritmalarını kullanmaya başladı. Böylece, daha düşük yakıt tüketimi ve daha az çevresel etki amaçlıyor. İlk tasarım geleneksel parçadan yüzde 45 daha hafif idi. Bunun A320 filosunda yaygınlaştırılmasıyla birlikte Airbus’ın yıllık karbon emisyonu 500 bin metrik ton azalacak.

DEVRİM YARATABİLİR!

Akenerji Genel Müdürü Serhan Gençer’e göre, dijital teknolojilerin ve sürdürülebilirlik uygulamalarının bir araya gelmesiyle çevresel etkilerin azaltılmasını ve kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlayan ‘eko-dijital’ çağ, enerji sektöründe bir devrim yaratacak:

“Özellikle akıllı şebeke teknolojileri, IoT (nesnelerin interneti), yapay zeka ve büyük veri analitiği gibi dijital teknolojiler, enerji yönetimini optimize ederek karbon ayak izimizi önemli ölçüde azaltabilir. Enerji depolama çözümleri, enerji verimliliği, akıllı şebekelere yönelik uygulamalar ve yenilenebilir enerji kaynaklarının entegrasyonu, iklim değişikliği ile mücadele sürdürülebilirlik açısından kritik öneme sahip.”

Türkiye’deki rekabetçi enerji pazarında konumlarını daha da güçlendirebilmek için dijital izleme ve yönetim sistemlerine yönelik yenilikçi çözümlere ihtiyaç duyduklarını kaydeden Serhan Gençer, “Gelişmiş dijital çözümler santrallerimizin verimliliğini artırmaya yardımcı olurken, aynı zamanda takip ettiğimiz yasal yönetmeliklere ve emisyon hedeflerimize ulaşmamızı da destekliyor” diye konuşuyor.

YENİLENEBİLİR ENERJİ TEKNOLOJİLERİ

Enerjisa Enerji CEO’su Murat Pınar’a göre, yenilenebilir enerji teknolojileri, depolama sistemleri, verimlilik çözümleri, akıllı şebekeler ve sürdürülebilir tarım teknolojileri, çevresel veri yönetimi için dijital inovasyon ve veri analitiği, kritik teknolojiler arasında yer alıyor. “Bu teknolojilerle enerji güvenliğini artırarak ve çevresel etkileri azaltarak sürdürülebilir bir gelecek inşa etmeyi amaçlıyoruz” diye kaydeden Pınar şöyle devam ediyor:

“2020 yılında hayata geçirdiğimiz E-TERNAL Dijital Dönüşüm Modelimizle, enerji sağlama sürecimizde teknolojiyi kullanarak dünyaya, topluma ve kendi iş süreçlerimize değer katıyoruz.

‘E-Central’ projesi, müşterilerimizin enerji sistemlerini merkezi olarak izlemelerini, raporlamalarını ve yönetmelerini sağlıyor. Bu proje; operasyon, işletme, bakım ve varlık yönetimini tek bir platformda toplayarak, modern mobilite ve yapay zeka destekli algoritmalar ile destekleniyor.

E-mobilite alanında karbon emisyonlarını azaltma hedeflerimize ulaşmak için elektrifikasyon ve e-mobilite çözümlerine büyük önem veriyoruz. ‘Eşarj’ markamızla, Türkiye genelinde e-mobilite’nin yaygınlaşması ve kolaylaşması için sürekli yatırımlar yapıyoruz.

Elektrikli araç şarj istasyonlarının yönetimi, ciddi altyapı ve cihaz yatırımları gerektirirken, teknoloji gelişmeleri ve akıllı şarj sistemleri gibi konular da sektörümüzün ilerlemesi için kritik öneme sahip.”

YEŞİL BİR GELECEK İÇİN ÖNCELİKLİ

Cisco Türkiye Genel Müdürü Didem Duru, “Teknoloji sektörü bir bütün olarak hem dijital hem de yeşil bir geleceğe geçişi hızlandırma gücüne sahip” diyor ve öncelikli teknolojilere dikkat çekiyor:

“Akıllı elektrik şebekelerine geçiş birinci öncelik olmalı. Dünyayı temiz enerjiyle donatmak için şebekelerin güncel dijital altyapıya ihtiyacı var. Veri odaklı, dijital bir şebeke, verimliliğin ve esnekliğin artmasına, enerji depolamanın iyileştirilmesine ve yenilenebilir enerjilerin entegre edilmesine yardımcı olur.

Analizler, 2027 yılında tüm dünyadaki ‘yapay zeka’ sunucularının, bazı küçük ülkelerin bir yılda kullandığı kadar enerjiyi tüketeceğini gösteriyor. Bununla birlikte, eğer doğru işler yaparsak, sürdürülebilirlik için faydaları maliyetlerden çok daha fazla olacaktır. Örneğin, binaların daha akıllı hale gelmesine duyulan ihtiyaç hiç bu kadar büyük olmamıştı. Bina inşaatı, 2021 yılında global karbon emisyonunun yüzde 37’sini oluşturdu. “Enerji ağı”, inşaatçıların, mal sahiplerinin ve kiracıların güç ve bağlantıyı birlikte sağlamak için ağı kullanmasına olanak tanıyarak gerçek bir akıllı bina sağlıyor.

‘YEŞİL ZEKA’ ANLAYIŞI

KoçSistem Genel Müdürü Mehmet Ali Akarca’ya göre, günümüzde sürdürülebilirliği, dijitalleşmeden bağımsız ele alamayız:

“Dijital dönüşüm, çağımızın acil çevresel ve sosyal sorunlarına çözüm bulmak için fırsatlar sunuyor. Teknolojiden, verilerden ve yenilikçi çözümlerden yararlanarak herkes için daha sürdürülebilir bir gelecek yaratılabileceğine, teknoloji ve sürdürülebilirliğin gezegenimiz için beraber çalışması gerektiğine inanıyoruz.” Bu doğrultuda sürdürülebilirlik projelerini ‘Yeşil Zeka’ adıyla tek bir çatı altında topladıklarını belirterek sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Gezegeni iyileştirecek güce ‘Yeşil Zeka’ teknolojileri adını verdik. Çevremize, toplumumuza, işimize ve tüm paydaşlarımıza fayda sağlayacak şekilde dijital dönüşümün bulut, yapay zeka ve ileri analitik, siber güvenlik ve IoT olmak üzere 4 ana boyutunda çözümler geliştirerek sürdürülebilirlik ve teknoloji odağında ilerlemeyi taahhüt ediyoruz. Yeşil zeka stratejisiyle Türkiye’nin yüksek teknoloji hamlesine de ciddi bir katkı yapıyoruz. Amacımız, herkesi bu ortak hedefte buluşturabilmek ve tüm Türkiye’de yeşil zeka hareketine dönüştürebilmek. Başta iş dünyasının liderleri olmak üzere tüm paydaşlarımı, gezegenimizin geleceği için dijital dönüşümü kullanmaya davet ediyoruz.”

TEKNOLOJİYLE GELEN RİSK!

Doğuş Teknoloji CEO’su Semih İncedayı’ya göre, teknoloji bu alanda çözüm gibi görünse de enerji tüketiminin yüksek olması göz ardı edilmemeli.

Ona göre yenilenebilir enerji ile teknoloji dönüşümlerinin sağlam temellere oturtulması gerekiyor:

“Örneğin, Şekerpınar Veri Merkezimize, Doğuş Otomotiv’in lojistik binasında yer alan yaklaşık 9 bin güneş panelinden elde ettiğimiz yenilenebilir enerji ve hibrit modelde çalışan yapısı ile düşük maliyetli sürdürülebilir enerji tüketimi sağlıyoruz.

Bununla birlikte yapay zekanın sunduğu tahminleme modelleriyle yatırım maliyetlerinin yönetimini de yapıyoruz. Doğuş İnşaat için çimento fiyatı, DOAŞ için lojistik stok yönetimi amaçlı yedek parça ve Doğuş’un restoranları için tedarik ihtiyaç tahminlemesini bu yöntemle gerçekleştiriyoruz.

Yeni dönemde ‘üretken yapay zeka’ ile şarj istasyonları, sigorta, inşaat proje yönetimi, otel işletmesi ve arşiv gibi alanlarda iş süreçlerini daha verimli hale getirmek mümkün. Yeni dönemde yapay zeka ile bu süreçleri 2-3 adım ileri taşıyabiliyoruz.”

 

YEŞİL TEKNOLOJİ YATIRIMLARI ARTACAK

MURAT PINAR
Enerjisa Enerji CEO

• “Eco-Digital, umut verici gelişmelerden biri. Dijital teknolojilerin, sürdürülebilirlik açısından önemli bir rol oynadığını ve çevresel etkilerin azaltılması ile kaynakların daha verimli kullanılmasında kritik bir katkı sağladığını düşünüyorum. Teknolojilerin; yapay zekâ, IoT, büyük veri analitiği ve bulut bilişim gibi alanlarda devreye girmesi, bu çabalarımızı desteklemekte büyük bir öneme sahip. Ekonomik büyüme ve refahın yanında, yeşil teknolojilere yapılan yatırımların artacağı ve sürdürülebilirliğin temel bir odak noktası olacağını öngörüyorum.”

 

“DİJİTAL İKİZ VE YAPAY ZEKA ÖENEMİ”

FARUK ECZACIBAŞI
Eczacıbaşı Holding YK Başkan Yardımcısı

• YÜZDE 20 Küresel sorunların gelişen teknolojileri de kullanarak çözülmesine “ikiz dönüşüm” deniyor. Dünya Ekonomik Forumu’na göre dijital çözümler, emisyonları yüzde 20 oranında azaltma potansiyeline sahip.
• YÜZDE 90 Akıllı sensörlerle belediyelerin su şebekelerinin gereksiz su tüketimini engellemesi mümkün. Uydu görüntüleriyle orman yangınlarını izleyebiliyorsunuz. Yapay zekayla tarım alanlarında gereksiz kimyasal ilaç kullanımını yüzde 90’a kadar engelleyebiliyorsunuz.
• ÖRNEK UYGULAMA VitrA Karo’nun yılda 30 milyon metrekare karo kapasitesine sahip tesisinde örnek bir uygulama yapıldı. Bu uygulamayla, toplanan verilerle en ideal çalışma parametreleri yapay zekayla belirleniyor. Veri analitiği ve ‘endüstri 4.0’ yaklaşımlarıyla enerji verimliliği ve ıskarta azaltımı sağlanıyor.
• YÜZDE 15 Program kapsamında, servis seviyesini ve rekabet avantajını artırmak için gelişmiş bir dijital dönüşüm yol haritası uygulandı. Akıllı dijital çözümler aracılığıyla işlem ve üretim kontrolünü iyileştirmeye odaklanan bu stratejik girişim, genel ekipman etkinliğinde yüzde 20’ye varan iyileşme sağladı. Atıkların yarıdan fazlası azaltıldı ve enerji tüketiminde yüzde 15’e yakın düşüş elde edildi.

 

DİJİTAL TEKNOLOJİLERİN KATKISI

• CapGemini’a göre son 5 yılda ESG skorlarına yüzde 15 katkı yaptı, gelecek 5 yılda yüzde 25 olacak.
• Sera gazı emisyon düşüşü, teknoloji sayesinde geçen 5 yılda yüzde 21 azaldı. Gelecek 5 yılda yüzde 31 düşecek.

 

‘YEŞİL ZEKA’ UYGULAMALARI

MEHMET ALİ AKARCA
Koçsistem Genel Müdürü

• 4 BOYUT Çevremize, toplumumuza, işimize ve tüm paydaşlarımıza fayda sağlayacak şekilde dijital dönüşümün bulut, yapay zeka ve ileri analitik, siber güvenli ve IoT olmak üzere 4 ana boyutunda çözümler geliştirerek sürdürülebilirlik ve teknoloji odağında ilerlemeyi taahhüt ediyoruz.
• DENİZLERDE KoçSavunma’nın geliştirdiği Smartium Clean cihazı, denizlerdeki çöpü kolayca toplayabiliyor. Uzaktan kumandalı ve otonom çalışabilen ürün, Türkiye’deki ilk ‘insansız su üstü’ aracı.
• SU YÖNETİMİ KoçSavunma’nın bir ürünü olan “Akıllı Şamandıra” Smartium Blue ise deniz, göl veya nehirlerde kirlilik verilerini tespit ediyor.
• ORMANLAR Orman Genel Müdürlüğü için geliştirdiğimiz bir yapay zeka çözümü olan FireAid ise orman yangınlarının önlenmesi ve hızlı müdahale operasyonlarına olanak tanıyor.

 

5 ÖNEMLİ TEKNOLOJİ

EBRU DİLDAR EDİN
Bağımsız YKÜ

• Yapay zeka ve veri analitiği Enerji ve su kullanımını en iyi şekilde düzene koymada, hava kalitesini gözetlemede, atıkların azaltılmasında ve bu konularda iyileşme sağlanmasında hayati bir rol oynayacak.
• Akıllı enerji yönetimi Nesnelerin interneti ve akıllı cihaz teknolojileri, enerji üretim ve tüketimini daha verimli bir hale getirebilmemiz için bize destek olacak.
• Blok zinciri teknolojisi Karbon kredileri ve çevresel maliyetlerin izlenmesini daha şeffaf ve doğrulanabilir bir hale getirecek.
• Yenilenebilir enerji teknolojileri Yeni teknolojiler ve enerji depolama tesisi maliyetlerinin düşmesi ile kapasitelerinin artması, bu enerji santrallerinin yaygınlaşmasını teşvik edecek bir unsur olacak.
• Yeşil ulaşım çözümleri Elektrikli araçlar ve akıllı ulaşım sistemleri gibi çözümler, karbon salımını azaltmada önemli bir rol üstlenecek ve ulaşım sektörünü daha sürdürülebilir bir hale getirecektir.

 

KRİTİK TEKNOLOJİLER

SERHAT GENÇER
Akenerji Genel Müdürü

• Akıllı sistemler ve IoT Akıllı sistemler, IoT cihazları ve sensörler ile santrallerimizin performansını sürekli izliyor ve bakım gereksinimlerini önceden tahmin edebiliyoruz.
• Veri ile öngörü Santrallerimizin performansının artırılması için ana performans göstergesine dayalı verileri kullanarak derinlemesine öngörü ve gerçek zamanlı görünüm sağlıyoruz. Bu, üretim maliyetini ve arıza süresini azaltıyor.
• Dijital ikiz Bulut tabanlı dijital ikizi gerçek zamanlı veriyle besleyerek tesis durumu hakkında raporlar üretiyoruz.
• Büyük veri Büyük veri analitiği ve yapay zeka kullanarak enerji talep tahminlerini daha doğru yapıyor, elektrik üretim, yakıt tedarik ve elektrik ticareti süreçlerimizi bu doğrultuda planlayabiliyoruz.
• Akıllı Enerji Sistemleri ‘Nesnelerin interneti’ sensörleri ve akıllı sayaçlar, enerji tüketimini gerçek zamanlı izleyip analiz ederek enerji verimliliğini artırır.

 

TEKNOLOJİDEN EKOLOJİYE DESTEK

Kürenin korunmasına dijitalleşmenin katkısı!

• %58: Organizasyonların yüzde 58’i teknolojinin sürdürülebilirlik hedeflerine ‘hızlı’ ulaşmalarını sağlayacağına inanıyor.
• %60: Organizasyonların yüzde 60’ı dijital güdümlü iş modellerinin geleneksel iş modellerine göre daha fazla gelir yaratmasını bekliyor.
• 2 KAT: Eko-dijital ekonominin değerinin gelecek 5 yılda 2 katına çıkması bekleniyor.
• %25: Organizasyonlar AI/ML, Robotics, Otomasyon gibi sürdürülebilirliği destekleyen teknolojileri hâlâ tam olarak kullanamıyor. Kurumlar şimdiye dek bu teknolojilerin potansiyel faydalarının sadece yüzde 25’ini kullandı.
• %81: Liderlerin yüzde 81’i dijital teknolojilerin sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmalarına yardım edeceğini inanıyor.