‘Neo’ banka dalgası!

YAZI: TALAT YEŞİLOĞLU

Dünyanın ilk tam dijital bankası 1998 yılında İngiltere’nin Derby şehrinde kuruldu. Şimdi başka bir isimle faaliyet gösteren bu bankayı aynı dönemde ABD’de kurulan First Internet Bank ve Avustralya’da kurulan ING’nin Direct adlı bankası izledi. Yasal düzenlemeler nedeniyle bu alandaki ilerleme çok yavaş oldu. Örneğin, 2010 yılında 1, 2011 yılında dünyada sadece 2 ‘dijital banka’ (neo banka) kuruldu. 2020 yılına gelindiğinde toplam sayı 319 olurken, kurulan banka sayısı 72’ye ulaştı.

Simon&Kucher’in araştırmasına göre 2023 ilk 7 ayı sonu itibariyle dünyada 399 adet dijital banka vardı. Araştırmada, son 18 ayda 36 yeni banka kurulduğuna, 34 bankanın da satın alındığına yer veriliyor. Bu bankalardan 20’sinin ise 10 milyon ve üstü müşterisi var. İngiltere’nin dijital bankalarından Revolut bugün itibariyle 35 milyonluk bir kullanıcıya sahip. Wise’ın 16 milyon, Almanya kökenli N26’nın 8 milyon adet müşterisi var.

Piyasa değeri açısından da çok büyük bankalar var. Örneğin, Brezilya’nın en büyük bankalarından Nubank, 40 milyar dolar civarında değere ulaştı. Morgan Stanley, bu banka için 2026 yılında 100 milyar dolar piyasa değeri tahmini yapıyor. Avrupa’nın büyüklerinden Revolut 18 milyar dolar, Wise ise 15 milyar dolar piyasaya değerine sahipler.

TÜRKİYE’NİN ‘NEO’ BANKALARI

Dünyadaki ‘Yüzde yüz dijital banka’ eğilimi son 2 yıldır Türkiye’de de dikkati çekmeye başladı. Finans sektörü dışındaki grupların da içinde olduğu 40’a yakın kuruluşun ‘dijital banka’ hedefleri olduğu söyleniyor. Bu büyük ilginin arkasında ise “30 milyon” düzeyinde olan “potansiyel müşteri” sayısı bulunuyor.

Son durumda BDDK’dan kuruluş izni alan 7 dijital banka var. Bu bankalardan Hayat Holding’in sahip olduğu Hayat Finans ve Tom Digital, faaliyet iznini aldı. Mart 2023’te faaliyete geçen ‘ilk dijital banka’ Hayat Finans’ın genel müdürü Galip Karagöz, “Bizimle birlikte ülkemizde şubesiz bankacılık dönemi resmen başlamış oldu. Biz, şubesiz olmanın getirdiği maliyet avantajını müşterilerimize yüksek kazanç, masrafsız bankacılık işlemleri ve düşük maliyetli finansman olarak sunabiliyoruz” diyor.

Nisan 2023’te faaliyete geçen Tom Bank ise Aydın Group bünyesinde faaliyet gösteriyor. Bankanın Genel Müdür Yardımcısı Serkan Süzgün, “Müşteri tabanımız 7 milyonu aştı. Geçen yıl en çok indirilen uygulamalardan birisi olduk” diyor.

İki dijital banka dışında, Ziraat Dinamik, Colendi Bank, Enpara ve Kasa Katılım, kuruluş izni aldı. Bir bankacı, “Sermaye zorunluluğu 1 milyar TL. Başvurmak isteyen çok kuruluş olduğunu biliyorum. Ancak, fiziki bankalar gibi yükümlülükler olduğundan BDDK’nın izin verirken seçici olacağını düşünüyorum” diyor.

BÜNYEDE ‘DİJİTAL’ BANKA

Faaliyette olan ve izin bekleyenlerin yanı sıra, banka bünyesinde ‘Dijital banka’ gibi faaliyet gösteren iki markanın da ciddi bir müşterisi var. QNB Finansbank bünyesinde doğan, geçen yıl BDDK’dan kuruluş izni alan ve faaliyet izni bekleyen Enpara Bank bunlardan biri. Yeni banka, 6 milyonluk müşteri kitlesiyle hızlı bir giriş yapmaya hazırlanıyor… QNB Finansbank Yönetim Kurulu Üyesi Temel Güzeloğlu, faaliyet izninin alınmasıyla birlikte, bağımsız bir dijital bankaya dönüşün tamamlanacağını söylüyor. Güzeloğlu, “Enpara Bank’ı bu sene içerisinde faaliyete hazır hale getirmeyi ve müşterilerini QNB Finansbank’tan Enpara Bank’a taşımayı hedefliyoruz” diyor.

Güzeloğlu’nun verdiği bilgiye göre 5.8 milyon bireysel, 200 bin KOBİ müşterisi yeni bankaya geçecek. Böylece 2023 sonu itibariyle 93 milyar TL mevduat ve 66 milyar TL kredi büyüklüğü ile sektörde yerini alacak.

N Kolay ise Aktif Bank içinde, bireysel müşteriler için ‘dijital banka’ işlevi üstlenen bir kuruluş olarak faaliyet gösteriyor. Aktif Bank Genel Müdürü Ayşegül Adaca, “İştiraklerimizin ürünlerini de kapsayan bir model tasarladık. Sigortadan para transferine, bütün bireysel bankacılık hizmetlerini kapsıyoruz” diyor.

Adaca’nın verdiği bilgiye göre, 2023’e 2.3 milyon kullanıcı ile başlayan N Kolay, yıl sonunu 4.5 milyon kullanıcıyla kapattı. Adaca, “Bugün 3 kişiden en az 1’inin bildiği, rekabette yerini sağlamlaştırmış bir dijital bankayız” diyor.

BİREYSEL VE MİKRO GİRİŞİMCİLER

Türkiye’de “ilk dijital banka’ sloganı ile faaliyete geçen Hayat Finans’ın genel müdürü Galip Karagöz, “Finansal imkanlara erişimin daha kolay ve daha az maliyetli olduğu bir iş modelimiz var. Özellikle mikro girişimcilerin en büyük destekçileri arasında yer alacağız” diyor: “Finansman çeşitliliğimiz, mobilize paydaş ekosistemimiz ve teknolojik altyapımızla iddialı ürün ve hizmetler ortaya koyacağız.”

Tombank Genel Müdür Yardımcısı Serkan Süzgün de, “Bu yıl müşterilerimizi bankacılık ürünleriyle buluşturacağız. Sadece dijital olarak değil, 13 bini bulan fiziki noktalarla da müşterimize para çekme/yatırma olanağı sunacağız” diyor.

N Kolay’ın 2024 hedefi için de Aktif Bank Genel Müdürü Ayşegül Adaca, şunları söylüyor: “2024 yılında da genişleyen ürün çeşitliliği ve artan marka iş birliklerimiz ile sürdürülebilir büyümeyi devam ettirmeyi hedefliyoruz. Farklı müşteri segmentlerine sunduğumuz kolaylıkları çeşitlendirmek için maaş kampanyalarına rakip ürünler hazırlıyoruz. 2024 yılında N Kolay’ın KOBİ versiyonunu da hayata geçirmek için çalışmalarımıza başlayacağız.”

MALİYET AVANTAJI SAĞLIYOR

Dijital bankalara ilginin artışına ilişkin farklı nedenler sıralanıyor. Fiziksel şubeye gidiş zorunluluğunun olmaması, daha yüksek faiz, gelir elde etme arzusu gibi faktörlerin yanı sıra, değişen müşteri profili, yaptıkları işlemler için ücret veya komisyon ödememe gibi etkenler öne çıkıyor.

Bankacılık kariyerinden sonra gıda sektörüne geçiş yapan Esra Kıvrak, şu değerlendirmeyi paylaşıyor: “Dijital bankaların temel avantajlarından biri düşük işletme maliyetleridir. Bu da genellikle tasarruf hesaplarında daha yüksek faiz oranları ve hizmetler için daha düşük ücretler sunmalarına neden olmaktadır.

Ayrıca dijital bankalar genellikle kullanıcı dostu mobil uygulamalar ve çevrimiçi ara yüzler sunarak müşterilere hesaplarına erişme, harcamalarını takip etme ve hareket halindeyken işlem yapma kolaylığı sağlıyor. Bu kolaylık özellikle teknolojiye günlük aktiviteleri için bağımlı olan genç nesil için çekici hale geliyor.”

“ZAMAN DİJİTAL BANKALARIN LEHİNE ÇALIŞIYOR”

TEMEL GÜZELOĞLU
QNB Finansbank YKÜ

EN YAKINI ENPARA Dijital banka kavramı birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de yeni bir kavram. Henüz tam anlamıyla faaliyete geçen bir dijital banka ülkemizde yok. Ancak, bu konsepte en yakın dijital bankacılık platformunun Enpara olduğunu düşünüyorum.
YÜZDE 4 PAY Enpara’nın Türkiye gibi dijital bankacılık alanında öncü bir ülkede özel bankalar arasında yüzde 4 civarlarında bir pazar payına ulaşmasını biz çok önemli bir başarı olarak görüyoruz. Enpara’nın hâlâ çok büyük bir potansiyeli olduğunu düşünüyoruz. Enpara Türkiye’de bunu başarabildiyse farklı coğrafyalardaki dijital bankaların da benzer veya daha önemli pazar paylarına ulaşabiliyor olmasını bekleriz.
YURT DIŞINA AÇILIM Teknolojinin gelişmesine paralel olarak zaman dijital bankaların lehine çalışıyor, ancak klasik bankaların da özellikle gömülü bankacılık alanına daha fazla yatırım yaparak farklı sektörlerle daha yakın çalışmasını ve pastadaki paylarını kaptırmamak için rekabette güçlü şekilde yer almaya devam edeceklerini öngörüyoruz.

“MÜŞTERİ PROFİLİ DEĞİŞTİKÇE YENİLERİN PAYI YÜKSELECEK”

PROF. DR. ŞENOL BABUŞÇU
Başkent Üniversitesi

“Dijital bankaların geleceğiyle ilgili belirleyici olacak en önemli unsur şu bence: Dijital bankacılık, yeni yetişmekte olan kesim ile genç neslin bankacılık işlemlerine ihtiyaç duyduğu zamanlarda klasik bankalardan daha fazla pay almaya başlayacak. Çünkü, yoğun teknoloji bilgisi ve kullanımı gerektiren dijital bankacılık sistemi henüz ülkemizde her kesimden banka müşterisinin kullanımına çok uygun değil. Ancak mevcut banka müşterilerinin profili değiştikçe doğal olarak ülkemizdeki dijital bankaların rekabette söz sahibi olmaya başlayacağını ifade edebilirim.”

YENİ NESİL BANKALARIN DÜNYASI

%43: ‘Neo’ bankaların sektörden aldığı pay yüzde 43 ile en yüksek Brezilya’da. Ardından yüzde 26 ile Hindistan, yüzde 22 ile İrlanda geliyor.
6.4 TRİLYON: Statista’nın verilerine göre bu bankaların gerçekleştireceği işlemler 2024 yılında global düzeyde 6.4 trilyon dolara yaklaşacak.
%5: Dijital bankaların kullanıcı sayısı bakımından toplam bankacılık içindeki payının 2024’te yüzde 3.89, 2028’de yüzde 4.8’i yakalaması bekleniyor. 2030 beklentisi ise yüzde 5-6 arası.
386 TRİLYON: Neo bankalar piyasasındaki müşteri/kullanıcı sayısının 2028 yılında 386 milyon 30 bine ulaşacağı tahmin ediliyor.
1 DOLAR: Geleneksel bankalarda bir müşterinin edinim maliyeti 200 dolarken, Finnova’ya göre yeni nesillerde 1-38 dolar arasında seyrediyor.