Fast Company Türkiye
“AİLE ANAYASASI’NI HER ŞEY YOLUNDAYKEN YAZMALI”
KAZIM KÖSEOĞLU/Esas Holding YKÜ
“Aile anayasası doğru kurgulanırsa çok yararlı oluyor. Biz Esas Holding’te, Sabancı Holding’te yaptığımız yanlışları yapmamaya karar verdik. ‘Önemli olan kişiler değil, iş’ dedik. Anayasa çalışmalarına, ailenin ikinci jenerasyonuyla birlikte üçüncü jenerasyonundan da kişileri dahil ettik. Çünkü, en son jenerasyonu dahil edip şeffaf bir şekilde ilerlenmezse aile anayasası yine işe yaramıyor. Ailenin bir arada kalması için, işin geleceği için aile anayasası çok önemli. Aile anayasasını uygulamazsanız çok basit konularda bile çatışma çıkabiliyor. Ayrıca bence aile anayasası, aile üyelerinin birbiriyle iletişimi iyiyken yazılıyor. Sabancı’da 1995’ten beri evlilik sözleşmesi var. Bence, bu sözleşme hem aileyi hem de işi korumak açısından önemlidir.”
Veysel Memiş
Tat Bakliyat
“Aile anayasamız yok ama yapmayı düşünüyoruz. Kısa bir süre önce, kurucu olan babamı kaybettik. En büyük ağabeydi, babamın bize öğrettikleri ve şirketin genel kurum kültürüne ait kurallarımız var, şu anda buna uyuluyor ama bu kuralları aile anayasası altında kalıcı hale getirmek istiyoruz. Aile anayasasının, aslında geleceğimize hazırlanmak ve korumak için önemli bir sözleşme olduğu görüşündeyiz.”
Sinem Öksüz Dedebayraktar
Kipaş Holding
“Şirketimiz aile şirketi, fakat bizim yapımızda iki farklı ailenin ortaklığı var. Bu yapının bazı avantajları var. Hem aile şirketi dinamiğiyle yönetiyoruz hem de kurumsal bir yapıya dayalı bir yönetim modeline sahibiz. Bu kapsamda bizde aile anayasasıyla ilgili bazı çalışmalar yürütülüyor. Bu uygulamaların kurucu nesil tarafından oluşturulup, onların yönetimi döneminde uygulamaya geçirilmesinin, başarılı sonuçlanması için en önemli faktör olduğunu düşünüyorum.”
Ayşe Önen
Dardanel
“Kurucu olan babam, abim ve ben olmak üzere üç kişiyiz ama aile anayasamızı yazmak 2,5 yıl sürdü. Kapsayıcı bir çalışma oldu ve 2025’te daha bağlayıcı bir metin haline getireceğiz. Kurucu ve yeni nesil bir arada üçüncü jenerasyonu da dikkate alarak yazıldı. Şu anda hissedar hakları için çalışıyoruz. 3 yıl önce kurumsallaşmaya yönelik bir değişiklik de yaptık. İcranın başında profesyonel bir CEO var. Tüm direktörlerimiz de profesyonel. Aile ve profesyoneller bir arada çalışıyoruz.”
Canberk Mersin
Sadıklar Grubu
“Petrol dağıtım, sağlık ve gayrimenkul alanlarında faaliyet gösteren bir grubuz. Yeni nesille birlikte startup’lar başta olmak üzere, finansal ağırlıklı yatırımlara yöneldik. Şu anda bir aile anayasamız yok. İşler oturunca, ortak payda, anlayışı bulduktan sonra konuşmaya ve anayasayı yazmaya başlamak istiyoruz.”
Berkay Somal
Somal Sac
“Dedemin 1956’da kurduğu ve bugün 2 ve 3’üncü kuşaktan 4 aile üyesinin aktif olarak çalıştığı bir grubuz. Aile anayasamız yok ama yazılı olmayan kurallarımız var: Örneğin, ‘Şirkette aileden sadece kurucu baba, onun çocukları ve onların çocukları çalışabilir’ kuralına uyarız. Babamın rahatsızlığı sonrası iki amcamla çalışmaya başladım. O süreçte aile anayasası yazmamız gerektiğini önerdim. Ailemiz kalabalık değil, o nedenle acil olmadığına karar verildi. Bunun yanında kurumsallaşma yolunda önemli adımlar attık. Aile Anayasası maddi ve manevi zor bir süreç… Gerçekten ihtiyaç duyuluyorsa ve hazırsa yazılmalı… Aile şirketi, şirket de aileyi karşılıklı olarak besleyebilmeli. Ailedeki birey sayısındaki artışla orantılı olarak şirket de büyümeli. Aksi durumlarda gelir ve refah kaybıyla beraber çatışmalar yaşanabiliyor. Şimdi bunları da dikkate alarak gelecek kuşaklar için aile anayasası yazalım diyoruz.”
Beril Dora
SDT Uzay ve Savunma Teknolojileri
“Havacılık ve savunma teknolojilerinde 40 yıldır, uzay sektöründe 20 senedir faaliyet gösteriyoruz. SDT Uzay ve Savunma Teknolojileri şirketinde baştan itibaren kurumsallığa çok önem verdik ve profesyonel bir ekip ile çalışıyoruz. 2023 senesinde gerçekleşen halka arzımızdan sonra kurumsallaşmayı daha da ileri taşımayı hedefliyoruz. Aile anayasasının da bu süreçte önemli olduğunu düşünüyor ve gerçekleştirmek için üzerinde çalışıyoruz.”
Merve Balçık
Yataş
“Biz bir grup şirketiyiz, ben de üçüncü kuşağı temsil ediyorum. 2016’da anayasa yazma sürecine girdik ve bu süreç 2 yılımızı aldı. Zaman zaman dönüp maddeleri güncelliyoruz.
Anayasa sayesinde iletişimi ön plana aldık. 7-8 yıldır her yıl aile olarak tüm hissedarlar bir araya gelip kamp yapıyoruz. Seminerler, workshop’lar düzenliyoruz, herkesi son gelişmelerden haberdar ediyoruz. Ailenin tüm bireylerinin aynı frekansa gelmesini sağlıyoruz. Aile bireylerinin istihdamı politikasını da yazdık. Aile bireylerinin işe girişi ve kurumsallaşma tarafında yardımcı oluyor.”
Fatma Köktaş
CFN Kimya
“Babam, kardeşleriyle beraber birinci nesil olarak şirketi kurdular. İkinci nesil evlenmeye başlayıp, aile kalabalıklaştıkça sorunlar çıkmaya başladı ve 2019 yılında kurumsallaşmak için danışman ile çalışmaya karar verildi. Anayasa oluşturmak için yapılan görüşmeler sürecinde ikinci nesil arasında kim, nereyi, nasıl yönetecek diye konuşurken, grup bölünme kararı aldı. Bölünmeden sonra kurumsal yapılanmaya, izleme ve denetleme süreçlerinin geliştirilmesine önem veriyoruz. Şu anda aileden 4 kişi şirketlerde görev alıyor ve geleceğe yatırım yapıyoruz. Aile içi ve şirket içinde iletişime çok dikkat ediyoruz. Her yıl aile tatili yapıyoruz ve tatilde iş konuşmayı yasaklıyoruz.”
Abdullah Kırkıncıoğlu
Shelton
“Bizim aile 3 farklı sektörde ticaret yapıyordu ve aile anayasamız yoktu. Ben, dördüncü kuşak olarak aile şirketinden ayrılıp Shelton’ı kurdum ve daha hızlı büyüdük. Kendi işimi kurmamla, babam, hala ve amca çocuklara bakışım değişti ve aile anayasası yazmaya başlandı. Ben ne kadar kendi şirketimi kurup bağımsızlaşsam da ailenin desteğini hep hissediyorum.”
Gülden Güral
NG Grubu
“Aile anayasamız var. Aile anayasasını yazmak zor, uygulamak daha da zor. Ama uygulayabileceğiniz bir anayasa olmalı. Bu yüzden biz de kendimiz, babam ve kardeşler olarak yazdık ve uyguluyoruz.Bence iki kişi bile olsanız anayasa gerekli. Çünkü, farklı kuşakların değişik beklentileri olabiliyor. Bizdeki anayasaya göre, aile şirketine girmeden önce dışarıda mutlaka başka tecrübeler edinmeleri gerekiyor.”
Süleyman Çalışkan
Goldeks
“Tekstil, inşaat, perakende ve gayrimenkul alanında faaliyet gösteren aile işletmelerimizde 3. nesli temsil ediyorum. Bir önceki kuşağın deneyimlerinden yola çıkarak aile anayasası hazırlamaya başladık. Mesela, evlilik sözleşmesi Türkiye’de konuşulması zor bir konu olsa da, aile işine katılımı düzenlemek için önemli. Yurt dışında daha sert uygulamalar da var. Evlilik sözleşmesi aileyi, aile de işletmeyi korur. Gelecek neslin şirkete entegrasyonunda, aile anayasasının esnek ve motive edici yöntemler içermesi gerektiğine inanıyoruz.”
Yusuf Akbal
Fuzul Grup
“Fuzul olarak 33 yıllık bir aile grup şirketiyiz. Aile içindeki sinerjinin kuşaklar arası iletişimde bize sağladığı çok fazla avantajı yaşadık. Ancak, ailenin daha da büyümesi ile bazı iç ve dış etkenleri de dikkate alarak bir şirket anayasasının oluşturulması gerektiği konusunda mutabık kaldık. Zaten halihazırda belli kurallara dayalı bir mekanizma ile yetiştiğimiz için ikinci jenerasyon olarak bu sürece çok hızlı adapte olurken birinci kuşağın konfor alanının daralmasından ötürü süreçleri bizimkisi kadar hızlı ilerlemedi diyebilirim.”
Melis Muhtaroğlu
Muhtaroğlu Grubu
Biz meyve suyu konsantresi ve sos gibi endüstriyel gıda maddeleri üretiyoruz. 4 kişilik küçük bir aileyiz ve hepimiz işin içindeyiz. Ben işe 2016 yılında, 18 yaşına girmemle birlikte dahil oldu. O yıl annemden ‘anayasa’ hazırlama talebi geldi. Kardeşim de benim gibi erkenden işe dahil oldu.Ancak, babam anayasaya karşı çıkıyor. Ona göre yönetim ailede başlar, aile bağları iyi ve kuvvetli olursa, şirket yönetimini anayasaya bağlamaya gerek kalmaz. ‘Benim çocuklarım anayasaya ihtiyaç duymadan, bu şirketleri olması gerektiği yönetebilmeliler’ görüşünü savunuyor.
Yıldız Pırıltı Tınarlı
Yazıcı Ailesi 3. Kuşak
Anadolu Grubu, Yazıcı ve Özilhan aileleri tarafından kurulmuştur. Ben Yazıcı Ailesi’nin üçüncü kuşak temsilcilerindenim. Kuruculardan dedem Kamil Yazıcı, kurumsallaşmaya her zaman önem vermiştir. Grubumuzda uzun yıllardır kurumsal yönetim anlamında değerli çalışmalar yapılıyor. Üst yönetimimiz tamamen profesyonellerden oluşuyor. Biz de Yazıcı Ailesi olarak, aile anayasası çalışmalarımızı da sürdürüyoruz.
Yasin Kadooğlu
KDL Group
“Türkiye’deki şirketlerin yüzde 95’i aile şirketlerinden oluşuyor. Dördüncü kuşağa geçen şirket oranı yüzde 2 düzeyinde. Bizden sonraki nesil 4’üncü kuşak olacaktı. Biz yüzde 2’ye girebilmek için çok mücadele ettik, fakat başaramadık, ikiye ayrıldık. Yapı büyüdükçe farklı sorunlar ortaya çıkıyor.Aile şirketlerindeki en önemli 3 sorunu, ‘lidere inanç, adalet ve karşılıklı güven kaybı’ oluşturuyor. Biz de sorunlar yaşamaya başlayınca aile anayasası hazırlamak istedik. Bir metin ortaya çıktı ama uzlaşmayı beceremedik ve ayrılma yoluna gittik. Şimdi 4 kardeş KDL Group çatısı altında yola devam ediyoruz. Kendimiz bir anayasa yazmak için çalışıyoruz.”
Ecem Diren
Dimes
“Aile anayasamızı 2007-2008’de, babam ve kuzenimin öncülüğünde, tüm aile bireylerine eşit fırsatlar sunmayı hedefleyerek oluşturuldu. Önce bir taslak hazırlandı, sonra bütün ailenin katılımının olduğu bir toplantıda anayasa imzalandı. Üçüncü nesilde 12 kuzeniz, ancak şu anda sadece üçümüz aile şirketinde çalışıyoruz. Dördüncü nesle başarılı bir geçiş sağlamak için anayasamızı revize ediyoruz. Böylelikle aile bireylerinin kariyer yolculuklarını desteklemeyi ve daha net bir yol haritası sunmayı hedefliyoruz. Son 10 yılda kurumsallaşma yolunda önemli adımlar attığımızı düşünüyorum. Örneğin yönetim kurulumuza aile dışından profesyonel üyeler alarak şirketimize daha geniş bir perspektif kazandırdık.”
Mert Ayaydın
İpekyol Grubu
“Babam Yalçın Ayaydın’ın 1985’te kurduğu bir şirketiz ama sonra amcamlar ve halamın çocuklarının katılımıyla bir aile şirketine dönüştük. 2007’de yarı yarıya ortaklıkla İtalyan Miroglio Grubu’yla ortaklığa gittik. Bununla birlikte bir şirket kültürü de oluşmaya başladı.
Aile anayasamız yok ama belirli kurallarımız var. 2010’da babam CEO’luk görevini amcam Uğur Ayaydın’a bıraktı. İkinci kuşaktan şirkette çalışmaya başlayan ilk ben oldum. Ben de mümkün oldukça aile anayasası için araştırıyor, örnekleri babam ve amcamlarla konuşuyoruz.”
Batuhan Memiş
Tat Makarna
“Biz gıda sektöründe faaliyet gösteren bir şirketiz. Ben 3’üncü kuşağım. Bizim bir anayasamız yok. Çünkü, ben, babam ve kardeşimden oluşan bir aileyiz. Şirkette babam ve ben yönetimdeyiz, kardeşimize yeni bir şirket kurduk. O nedenle de bir aile anayasasına ihtiyaç duymadık. Kararları hızlıca bir araya gelip alabiliyoruz. Önemli kararlar gerektiğinde 1 saat bile bizim için yeterli oluyor.”
Ömer Abdo
Hateks
“3 ailenin kurduğu bir grubuz ve 3 farklı sektörde faaliyet gösteriyoruz: Tekstil endüstrisi, turizm ve gıda (yeme içme). Her sektörü bir aile yönetiyor. Ben üçüncü kuşağı temsil ediyorum. Bizim aile anayasamız yok. Yazılması için teklifler geldi ama aile ihtiyaç olmadığına karar verdi. Ben, aile şirketinde 7 yıl çalıştıktan sonra kendi yolumda yürümek istediğim için şirketten ayrılmaya karar verdim ve özel bankacılığa geçiş yaptım. İsviçre’de yaşıyorum. İşlerler ilgili görüş ayrılıkları vardı ama 6 Şubat Depremi, aileleri birleştirdi.”
