Ekibin yeni üyeleri!

YAZI: GÜLDENİZ AYRAL

General Motors’un, 1961 yılında New Jersey’deki Ternstedt fabrikasında kullanmaya başladığı ve ilk endüstriyel robot olarak bilinen ‘Unimate’, hidrolik bir robot kolu olarak tasarlanmıştı. Çelik döküm parçalarını taşıma ve kaynak yapma gibi insan için tehlikeli ve zor işleri gerçekleştirebiliyor ve üretim sürecini hızlandırıyordu.

O dönem büyük heyecan yaratan Unimate’in getirdiği yenilik, modern endüstriyel robotların gelişimine ilham kaynağı oldu ve bugün gıdadan otomotive, beyaz eşyadan çimentoya kadar her üretim hattında kullanılıyorlar. Hatta robotlar artık sadece üretimle sınırlı değil; lojistikten sağlığa ve tarıma kadar birçok sektörde yaygın hale geldiler.

Teknoloji olarak Unimate’in çok ilerisine giden endüstriyel robotlar, bugün montaj hatlarında, kaynak, boyama ve paketleme işlemlerinde büyük fark yaratıyorlar. Bunun yanı sıra ‘karanlık fabrikalarda’, insan müdahalesi olmadan 7/24 çalışan üretim tesislerinin de baş aktörleri konumundalar.

Otonom Mobil Robotlar (AMR) ise depo ve dağıtım merkezlerinde malzeme taşıma işlerini yapıyor. Depo içinde yollarını kendi kendilerine belirleyebiliyor, hatta insanlarla etkileşimde bulunabiliyorlar. Örneğin, Amazon depolarında kullanılan bu robotlar, siparişleri hızlı ve verimli bir şekilde toplayıp paketleyebiliyor.

Ancak, otomasyon ve robotik süreçler sadece fiziksel robotlarla sınırlı değil. RPA (Robotic Process Automation) olarak da bilinen yazılım robotları, özellikle finans, sigorta ve müşteri hizmetleri, perakende gibi sektörlerde veri girişi gibi tekrarlayan ve zaman alıcı görevleri otomatikleştirmesi sayesinde tercih ediliyor.

VERİMLİLİĞE BÜYÜK KATKI

McKinsey araştırmasına göre, otomasyonun ve robotların benimsenmesi sayesinde üretim sektöründe verimlilik artışı yüzde 20’ye kadar çıktı. Aynı araştırma, robotların 24 saat kesintisiz çalışma yeteneği sayesinde şirketlerin yıllık operasyonel maliyetlerinde yüzde 10-30 oranında tasarruf sağladığını ortaya koydu.

Ayrıca, Zippia Research’ün 2020 raporuna göre, ABD’deki endüstriyel robot kullanımı her yıl en az 40 bin adet artarak toplamda 310 bin 700’e ulaştı ve bu artış, üretim süreçlerinde daha yüksek verimlilik sağladı.

Üretim hatlarında 1980’li yıllardan beri robotları kullanan Ülker’in Üretim Başkan Yardımcısı Kadir Kamadan da verimliliğe dikkat çekiyor: “Bu robotlar, özellikle hat sonu ürün paketleme ve kolileme işlemlerinde etkinlik sağlıyor. Robotların, üretim hatlarındaki tekrar eden görevleri yerine getirmesiyle iş süreçlerini de sadeleştirebiliyoruz. Böylelikle bu alanda faydalanılan insan gücünü daha katma değerli işlere yönlendirme imkânı buluyoruz. Robotlar, birçok görevi hızla ve sürekli olarak yerine getiriyor. Bu, üretim hızımızı ve aynı zamanda verimliliğimizi artırıyor” diyor.

5 KRİTİK FAKTÖR

Robot kullanımlarının temelde 5 ana faktöre dayandığını söyleyen BSH Türkiye CTO ve COO’su Hakan Mandalı bunları şöyle sıralıyor: “Üretimde esneklik, hız, verimlilik, kalite iyileştirmeleri ve çalışan güvenliğini iyileştirme.”

Bu senaryoların bazen parça montajı, bazen test sistemleri bazen de parça ve ürün eşleştirme olarak kendi içlerinde alt gruplara ayrıldığını belirten Mandalı, şunları ekliyor:

“Son 3 yıldır ürünlerimizdeki dijitalleşmenin yanında, üretim ve tedarikte de özelikle Endüstri 4.0 ve yapay zeka projeleri alanındaki çalışmalarımıza hız kazandırdık. Çalışan mutluluğu ve ergonomisini de göz önüne aldığımız için özellikle tekrarlayan ve monoton fiziksel zorlu görevler robotlar tarafından gerçekleştiriliyor. Yeni çıkan ürünlerimizi robotik teknolojiyle takip edip üretmek için çalışmalar yürütüyoruz. Kurulan robotik ekip ve tüm mühendislik ekiplerimizle yeni alanlarda araştırma ve geliştirme çalışmalarına odaklanarak ürün gruplarımızın hatasız üretilmesini planlıyoruz.”

HEDEF 350’DEN 3000’E ÇIKTI

Bir robotun, kaç insan çalışanın işini yaptığı konusu biraz komplike, çünkü çok farklı robotlar var. Mobilya sektörünün önde gelen oyuncularından Konfor Grup İcra Kurulu Üyesi Akın Can, “Bir bireyin mesai saatleri içerisinde yapmış olduğu işlemin 3 katını bir robotla aynı mesai saatinde alabiliyoruz” diye konuşuyor ve şu bilgileri veriyor: “Robotların çalışma süresi olmadığını da varsayarsak, günün tamamına yaydığımızda 6-7 katına çıkabiliyoruz. Bu nedenle özellikle kaynak bölümlerimizde hatlarımızın yüzde 70’ini robotik hatta döndürdük ve 10 adet kaynak robotumuz var. Bu da bizim üretim kapasitemizde ciddi bir artışa sebep olacak. Robotik teknolojiye geçerek mevcut 350 baza olan üretimimizi 3 bine çıkartmayı hedefledik. Bunu insan iş gücü ile yapmak mümkün değildi.”

Nobel İlaç Tedarik Zinciri Direktörü Şener Karaoğlu ise ‘insansız akıllı’ depolarında kullandıkları robot vinçlerin operasyonlarda tasarruf ve verimliliğe katkısına değiniyor: “Düzce’de 2017’de hayata geçirdiğimiz 17.500 paletlik insansız akıllı depomuzda 5 robot vinç kullanıyoruz. Adresleme ve rafa yerleştirme işlemlerini otomatik olarak bu robot vinçler yapıyor. Böylece lojistik operasyonlarında yüzde 14 tasarruf, üretkenlikte ise yüzde 59 artış elde ediyoruz.”

ROBOLAB FARK YARATTI

2016’da Endüstri 4.0 odağında kurulan Seza Çimento’nun Dış Ticaret Direktörü Cansu Açık da makinelerin birbiriyle haberleştiği, uzaktan izlenebilen ve kumanda edilebilen bir sisteme sahip olduklarını söyleyerek robot teknolojilerini şöyle anlatıyor: “Uzaktan oto-pilot ile insansız olarak çalıştırılabilen ve kumanda edilip denetleyen teknoloji olmak üzere iki ayrı teknolojimiz var. Bunların yanı sıra kalite kontrol birimimizde 1.3 milyon Euro yatırımla kurduğumuz RoboLab ve diğer sistemlerle de üretim sürecinin farklı noktalarından insan eli değmeden otomatik olarak numune alıyor, bunları yine insan eli değmeden analiz ediyoruz. Reçetelere uygun, standart sapması düşük, sürdürülebilir, kontrol edilebilir ve güvenilir üretim için de hammadde sistemini çevrim içi olarak kontrol ediyoruz.”

YAZILIM ROBOTLARI

Veri girişi, fatura işleme, müşteri hizmetleri, randevu planlama, sipariş yönetimi, envanter yönetimi, çalışan verileri yönetimi ve finansal raporlama gibi tekrarlayan kural tabanlı süreçleri otomatikleştiren yazılım robotları yani Robotic Process Automation (RPA) ise çalışanların zaman alıcı ve rutin görevlerden kurtulmalarını sağlıyor.

Deloitte’un bir raporuna göre, RPA kullanan şirketler, süreç sürelerinde yüzde 50’ye varan azalma ve doğruluk oranlarında yüzde 99.9’a varan artış bildirdi. McKinsey & Company’nin bir çalışmasına göre ise RPA kullanımı, şirketlerin operasyonel maliyetlerini yüzde 20 ila yüzde 30 oranında azaltabiliyor.

Boyner Büyük Mağazacılık Teknolojiden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Cihan Yıldız, 2021 yılında RPA projesini başlattıklarını söylüyor. ‘Dijital takım arkadaşı’ olarak nitelendirdikleri bu robotları ‘Bodi’ adıyla iş süreçlerine dahil ettiklerini anlatıyor: “Ekip arkadaşımız haline gelen bu robotlar, üstlendikleri rutin işlerle aylık 1000 saatin üstünde performans gösteriyor. Daha çok teknoloji, insan kaynakları, pazarlama, finansman bölümlerinde çalışıyorlar. 5 adet Bodi, 40’tan fazla süreç için 12 FTE’lik (Tam zamanlı iş gücü eşdeğeri) bir iş gücü iş kazancı ve buna paralel bir hız artışını da beraberinde getirdi.”

İŞ DÜNYASINDA ROBOT HAREKATI

Fast Company CEO anketi de birçok şirketin verimliliği artırırken, insan hatalarını en aza indiren ve maliyetleri düşüren RPA yazılım robotlarını kullandığını ortaya koydu.

Asaş Alüminyum CEO’su Derya Hatiboğlu, “Gerek üretimde gerek ofislerde robot kullanıyoruz. Ofisteki RPA robotları insani hataların ortadan kaldırılması, işlerin hızlı ve düzenli yapılması ve kişiye bağımlılığın ortadan kaldırılması amacıyla kullanıyoruz” diyor.

Gıda sektöründe faaliyet gösteren Ajinomoto Türkiye’nin CEO’su Pürnur Üner Öbek de “RPA ile süreç zamanını en aza indirirken, insani hataları ve bağlantılı verimsizliği bertaraf ediyor, çalışanlarımızın daha katma değerli işlere kanalize olmalarını ve gelişimlerini sağlıyoruz” sözlerini kullanıyor.

Sun Tekstil Genel Müdürü Melis Vekiloğlu da benzer bir noktaya temas ederek, “Belli başlı evrakların sistem girişlerinde, muhasebe bölümünde fatura girişlerinde RPA robot kullanımımız var.

Fazlasıyla operasyon gerektiren bu niteliksiz işleri robotlarla çözüp, insan gücünü daha verimli ve nitelikli işlere yönlendiriyoruz” diyor.

85 MİLYON İŞ ROBOTLARA GEÇECEK

Verimliliği artıran ve maliyetleri düşüren robotlar, insan çalışanların elinden birçok işi alırken aynı zamanda yeni iş alanları da yaratıyor. 2022 Dünya Ekonomik Forumu raporu, robotların hızlı gelişimi ve otomasyon nedeniyle 2025’e kadar dünya çapında 85 milyon işi robotların devralacağını öngörüyor. Ancak, aynı dönemde teknolojik gelişmelerin 97 milyon yeni iş yaratacağı da belirtiliyor.

Dell Technologies Forum 2020’de paylaşılan bir bilgiye göre de yapay zeka, 5G, makine öğrenimi, robotik ve nesnelerin interneti gibi yenilikler nedeniyle 2030’da var olacak işlerin yüzde 85’inin neler olacağını henüz bilmiyoruz. Sonuçta 20 yıl önce de bugün alışılagelmiş olarak gördüğümüz birçok iş henüz bilinmiyordu.

 

“İKİ KRİTİK YARARI VAR”

HAKAN MANDALI
BSH Türkiye CTO ve COO

• 3 FARKLI ROBOT TİPİ Fabrikalarımızda endüstriyel, otonom mobil robotları ve iş birlikçi (cobot) robotları kullanarak üretim süreçlerimizi dönüştürüyoruz. Toplamda 5 fabrikada 90 adet robotla üretimimizi destekliyoruz. Endüstriyel robotları üretimde esneklik ve hız elde etmek, kaliteden ödün vermemek ve çalışanımızın vücut ergonomisine uygun olmayan süreçlerde kullanıyoruz.
• İNSAN-ROBOT MESAİ ARKADAŞI Çalışanlarımızın sağlığı açısından tehlikeli olabilecek iç taşıma süreçlerimizde otonom mobil robotları tercih ediyoruz. İş birlikçi robotlarımızsa bize 2 fayda sağlıyor. Birincisi daha hızlı ve kolay bir şekilde programlamaya imkân sunuyor, ikincisi de insan-robot yan yana mesai arkadaşı gibi çalışabiliyor.

 

“DAHA FAZLA COBOT GÖRECEĞİZ”

PATRICK DIXON
Global Change Başkanı

TEK İŞ Fabrikalardaki robotlar verimlilik sağlarlar, ama genellikle tek bir işi halletmek için programlanmışlardır.

COBOT ‘Cobot’lar ise iş birlikçidir, insanlarla birlikte çalışır. Neler olup bittiğini görebilir ve uyum sağlayabilirler. Esnekliğe sahiptirler, bir dizi farklı görevde yardımcı olabilirler.

KÜÇÜK ŞİRKETLER Mega şirketlerin üretimi yüksek düzeyde otomasyona geçiyor, ancak küçük ölçekli üretim yapanların bu denli büyük robotlara ihtiyacı olmayacak. Çünkü, küçük ölçekli üretim yapan yerlerde robotun ekonomik argümanı düşüktür.

NE OLMAYACAK? Gelecekte robotların dünyayı ele geçirmesi nedeniyle 1 milyar insanın işsiz kaldığını görmeyeceğiz. Dijital devrimin başladığı son 25 yıla bakarsanız çalışan insan sayısı her geçen yıl artıyor. Teknoloji zenginlik yaratır.

 

“BİR ROBOT GÜNDE 53 KM YOL YAPIYOR

KADİR KAMADAN
Ülker Üretim Başkan yardımcısı

Üretim tesislerimizde 100’ü aşkın robot ve bunlara ek olarak 20 otonom mobil robot (AMR) bulunuyor.

Gebze fabrikamızda devreye aldığımız 20 otonom mobil robot hammadde ve ambalaj başta olmak üzere 2 bin 600 çeşit malzemeyi taşıma kapasitesiyle çalışıyor. Sisteme düşen talebin onaylanmasıyla harekete geçen robotlar malzemeyi depodan alarak, belirtilen noktaya teslimat yapmak için yola çıkıyor. 6 asansör ve 32 kapıyla haberleşebilen robotlar, fabrikanın hamurhane, fırın ve ambalaj katında 2 kilometrelik güzergâhta hareket edebiliyor; her biri günde 150 sefer, 53 km yol yapabiliyor.

 

ROBOTLARIN ÖNLENEMEZ YÜKSELİŞİ
Farklı kurum ve uzmanlardan en son tahminler.

• 135 MİLYAR DOLAR: Market Research’e göre 2023’te 39.7 milyar dolar olan robot pazarı 2030’da 135.6 milyar dolara ulaşacak.
• 15 TRİLYON DOLAR: PwC’nin araştırması, robotların küresel ekonomiye 2030 yılına kadar 15 trilyon dolar katkı sağlayabileceğini öngörüyor.
• 400 BİN: Cornell Üniversitesi’nin 2020’deki araştırması, kamyon taşımacılığının tamamen otomasyona geçmesi halinde, robotların 10 yılda 400 bine kadar işin yerini alacağını ortaya koyuyor.
• %10: Zippia Research’ün araştırmasına göre, endüstriyel robotların kurulumu, son 10 yılda, yıllık yüzde 10.28 oranında büyüdü.
• 1000 İŞÇİ – 7.5 ROBOT: Robotların yüzde 82,3’ü imalatta, yüzde 38’i de otomotivde kullanılıyor. ABD’de otomotiv sektöründe 1000 işçi başına ise 7.5 robot düşüyor.
• 10 MİLYAR: ‘İnsansı robotlar’ (Humanoid robots), otomobilden evdeki günlük işlere kadar her alana etki yapacak. Girişimci Brett Adcock, dünyanın önümüzdeki yıllarda 10 milyar bu tip robota ev sahipliği yapacağını tahmin ediyor.
• %30: The McKinsey Institute, üretimde robot ve yapay zeka kullanımıyla birlikte şirketlerin sipariş teslim süresinin yüzde 20-30 iyileşeceğini öngörüyor.

 

CEO’LARIN GÜNDEMİNDE NE VAR?

BANU SÜREK
Index Group
“Yeni lojistik merkezimizde robot teknolojilerinden yararlanmayı planlıyoruz.”

EMİN GÜVENÇ
HD Holding CEO
“Tüm HD İskender restoranlarımızda döner robotu kullanıyoruz.”

ENES ÖRER
Oğuz Holding CEO
“Üretim alanının tamamında robot entegreli makinelerle işlem yapıyoruz. Bu ciddi oranda üretim hızı getiriyor. Çalışan bulma sorunu yaşanan sektör için de katkı yapıyor.”

ERDEM İNAN
Trendyol CEO
“Tekrarlayan ofis işlerinde kullanmak üzere RPA kullanıyoruz.”

KUTAY KARTALLIOĞLU
Carrefoursa CEO
“Tedarik zincirinde, depolarda ve genel merkezde RPA kullanıyoruz.”

TAYFUN BAYAZIT
Polisan Holding YKB
“Özellikle liman operasyonlarımız ve boya üretiminde robot kullanıyoruz.”

İLKER SÖZDİNLER
United Payment CEO
“Vasıfsız bildirim işleriyle başlamıştık. Sonrasında müşteri hizmetleri ve farklı bölümlerde de robot kullanıyoruz.”

OYA ŞENER
Fiba Perakende Başkanı
“Özellikle yüksek sayıda mağazanın muhasebe yönetimi merkezden yapıldığı için robot kullanımı önemli bir verimlilik sağlıyor.”