Güneş heyecanı!

YAZI: MEHTAP DEMİR

Yakın zamanda yayınlanan bir araştırma, son dönemde gündemdeki yerini koruyan güneş enerjisi konusunda ilgi çekici bir gelişmeye dikkat çekti. Zira, araştırma, güneş enerjisi için yapılan konumlandırmaların/yerleştirmelerin, bir sektör için tüm zamanların en yüksek değerine ulaştığına yer veriyordu. Buna göre güneş enerjisi için yapılan yatırımlar, 2022 yılında 500 milyar dolar değeri yakalamıştı.

Oysa, savunma sanayi için gerçekleştirilen yıllık yatırımlar, İkinci Dünya Savaşı’nda bile, bugünkü parayla 400 milyar doları bulmuştu. Günümüzün en önemli yatırımları arasında yer alan ‘veri merkezi’ (data center) için 2022 yılında 200 milyar dolar harcanmıştı.

Güneş enerjisine yılda, global milli gelirin yüzde 0.5’i kadar yatırım yapılıyor, yıllık artış oranı ise yüzde 43’ü buluyor. BloombergNEF’in bu rakamları, güneş alanındaki müthiş büyüme trendine dikkat çekiyor.

BloombergNEF’in Ağustos 2023 tarihli Yenilenebilir Enerji Yatırım Takibi raporuna göre, yenilenebilir enerjiye yapılan küresel yatırımlar, 2023’ün ilk 6 ayında 358 milyar dolara çıktı. Bu toplamın 335 milyar doları hem varlık finansmanı hem de küçük ölçekli güneş enerjisi yoluyla proje dağıtımı için kullanıldı.

2022’nin ilk 6 ayına kıyasla yüzde 14 daha fazla olan bu rakam, enerji dönüşümünün ve ‘yenilenebilir enerjiye geçişin’ hızlanmaya devam ettiğine işaret ediyor. Bununla birlikte, yılın ilk 6 ayında toplam küresel yenilenebilir enerji yatırımının 3’te 2’sini, büyük ve küçük ölçekli sistemlere yapılan toplam 239 milyar dolar yatırım oluşturdu. Bu rakam 2022’nin ilk yarısına kıyasla yüzde 43’lük bir artışa işaret ediyor.

TÜRKİYE’NİN GÜNEŞ PLANI

Peki, Türkiye’de bu alana ne kadar yatırım yapılıyor, güneş enerjisi cephesinde neler oluyor?

Bu soruların cevabını, Enerjisa Enerji CEO’su Murat Pınar veriyor: “Türkiye’de kişi başına düşen güneş enerjisi kurulu gücü ortalama 98 Watt düzeyinde. Bu miktarla dünyada 35’inci sırada yer alıyoruz. Bu rakamın Almanya’da 650, ABD’de 232 Watt olduğunu düşünürsek, Türkiye’nin potansiyelini daha iyi görürüz.

2019 yılına ait bir araştırmaya göre, Türkiye’nin sahip olduğu binalarda kurulabilecek çatı üstü FV sistemlerin toplam teknik potansiyeli 14,9 GW olarak tahmin ediliyor. Bu rakam, 2019 yılındaki mevcut kurulu güneş enerjisi gücünün neredeyse 3 katı, yani yıllık 22 TWh elektrik üretimi anlamına geliyor. (Türkiye’nin 2019’daki elektrik üretiminin yüzde 6’sından biraz daha fazla).

Yeni düzenleme ile üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı dağıtım bölgesi sınırları içerisinde olma şartı kaldırıldı. Böylece elektrik tüketimini güneşten karşılamak isteyen, fakat çatısında yeterli uygun alanı olmayan tüketiciler için, öz tüketim tesislerini farklı bölgelere kurma imkânı doğdu.

2022 sonu itibarıyla Türkiye’nin toplam kurulu gücü 103.809 MW ve güneş enerjisine dayalı kurulu elektrik gücü 9425 MW’tır. 38 adet serbest üretim santrali, 9315 adet lisanssız santral olmak üzere toplam 9353 adet güneş enerjisi santrali bulunuyor. Ulusal Enerji Planı’na göre yenilenebilir enerjide en büyük kapasite artışı güneşte olacak. Türkiye’nin 2020 sonunda 6.7 GW olan güneş enerjisi kurulu gücünün 2035’te 52.9 GW’a yükselmesi planlanıyor.”

“150 MW’IN ÜZERİNE ÇIKACAĞIZ”

Sektörde önde gelen birkaç oyuncudan biri olan Enerjisa Üretim, güneş enerjisinin yükselişe geçeceği ve Türkiye’nin önemli bir pay sahibi olacağı görüşünden hareketle bu alana yatırımlarını da hızlandırdı. Enerjisa Üretim CEO’su İhsan Erbil Bayçöl, bu konudaki yaklaşımlarını şöyle paylaşıyor:

“Enerjisa Üretim olarak hibrit santraller dahil 3,812 MW kurulu gücümüz içerisinde lisanssız güneş santrallerimiz ve hibrit kurulu gücümüz toplamda 64 MW’a ulaşıyor. Kurulu gücümüzde hibrit güneş santralleri hariç 5,000 MW hedefine doğru ilerlerken, hibrit güneş yatırımlarımızı 2024 sonuna kadar toplamda 150 MW’ın üzerine çıkarmayı hedeflemekteyiz.

Türkiye’de yapılan yatırımlarda ilerleyişi olumlu görmekle birlikte, bu coğrafyanın sahip olduğu potansiyeli değerlendirmek adına önümüzde uzun bir yol olduğunu düşünüyoruz. Olumlu gördüğümüz bir alan da tüketicilerin kendi tüketimlerini karşılamak üzere gerçekleştirdikleri dağıtık üretim yatırımları; son dönemde hızla artan bu yatırımların hayata geçmesi ile önemli bir lisanssız kurulu güç katkısı bekliyoruz.”

“HEDEF 550 MW KAPASİTE”

Galata Wind CEO’su Burak Kuyan, sadece yenilenebilir enerjiye yatırım yapma taahhüdü çerçevesinde mevcut 269 MW olan portföylerini 2025 yılına kadar 550 MW’a çıkarmayı hedeflediklerini kaydediyor:

“Halen 35 MW olan güneş enerjisi kurulu gücümüzü hızla artırarak 2025 yılında hedeflediğimiz 550 MW’ın yarısı GES olacak şekilde yatırımlarımızı sürdürüyoruz. 2030 yılında yenilenebilir enerji sektöründe global bir oyuncu olma hedefimiz çerçevesinde yatırımlarımızın bir kısmını Türkiye’de bir kısmını ise Avrupa’da gerçekleştirmeyi planlıyoruz.”

Bu kapsamda geçtiğimiz aylarda Avrupa’da bulunan 2 firmayla toplamda 300 MW kapasiteli güneş enerji santrali projesi geliştirebilmek üzere iki sözleşme imzaladıklarını paylaşan Kuyan, şöyle devam ediyor: “Hollanda’da Galata Wind Energy Global BV ünvanlı yeni bir bağlı ortaklık kurduk.

Bu girişimlerle 2025 yılı sonu için belirlediğimiz Türkiye ve Avrupa’da büyüme hedefimize daha da yaklaşmış olduk. Galata Wind’i yenilenebilir enerji alanında sadece Türkiye değil, dünya çapında öncü bir şirket haline getirmek için elimizden gelen çabayı ve gayreti gösteriyoruz. Bu hedefimize ulaşmak için proje ekiplerimizle yurt içi ve yurt dışında yeni yatırımlar üzerinde çalışıyoruz.”

GELECEĞİ NASIL ŞEKİLLENECEK?

Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) 2022 yılı raporuna göre, Türkiye’de yenilenebilir enerji 5 yıl içinde yüzde 64 düzeyinde büyüyecek. Bu, Türkiye’yi Avrupa’da 4’üncü, dünyada 10’uncu büyük pazar haline getirecek. Yenilenebilir enerjideki büyümenin yüzde 75’i ise rüzgâr ve güneşten gelecek.

Kalyon PV CEO’su Tüfekçi, “12. Kalkınma Planı’na göre yaklaşık 10 MW olan güneş enerjisi kurulu gücünün 2023 sonunda yaklaşık 12 MW’a, 2028 yılında ise 30 MW’a ulaşması öngörülüyor” sözleriyle gelişmeye dikkat çekiyor.

Galata Wind CEO’su Burak Kuyan, 2015 yılında başlayan ve hızla artan güneş enerjisi yatırımları sonucunda Türkiye’nin 11.000 MW’ı aşkın gücüne ulaştığını paylaşıyor ve ekliyor: “Önümüzdeki dönemde de güneş enerjisi yatırımları artacak. Ulusal Enerji Planı’na göre Türkiye’nin kurulu gücü 2035 yılına kadar yüzde 500 artışla 52,9 gigavata ulaşacak. Bu artışla güneş enerjisi en yüksek kurulu güce sahip kaynak olarak öne çıkacak.”

 

“ENERJİNİN GELECEĞİ BURADA”

MURAT PINAR
ENERJİSA ENERJİ CEO

• DÜNYADA DURUM
  Temiz enerji yatırımlarının dünya genelinde 2020 yılından beri yüzde 40 arttığını görüyoruz. Hızlı, insan odaklı ve verimli bir dönüşüm için bu ivmeye ihtiyacımız var. Güneş enerjisi, elektrikli araçlar ve depolama teknolojileri gelecek için umudumuz olabilir.
• KÜRESEL KAPASİTE
  Hem çatı üstü güneş enerjisi hem de şebeke ölçekli projeler de dahil olmak üzere küresel güneş enerjisi kapasitesi eklemeleri, 2022’de 220 GW gibi rekor bir seviyeye ulaştı. Bu, 2019’daki seviyenin 2 katı ve 10 yıl önceki seviyenin 7 katından fazla.
• TÜRKİYE’DE DURUM
  Türkiye, yenilenebilir enerji kurulu güçte dünyada 12’nci, Avrupa’da ise 5’inci sırada yer alıyor. Yenilenebilir enerjinin payı 2020’de yüzde 42.4 idi, 2053 yılında yüzde 69.1 hedefleniyor. 2035 yılına kadar güneş enerjisinde kurulu gücün ise 52.9 GW’ı yakalaması bekleniyor.
• 2 GW HEDEFİMİZ
  Bugüne kadar toplamda 150 MW’a yakın sözleşme imzaladık. Yakın dönem içerisinde 300 MW depolamalı üretim lisansı aldık. Önümüzdeki 10 yıl içinde 2 GW’a yakın bir portföy planlıyoruz.

 

“300 MİLYON DOLAR YATIRIM PLANLIYORUZ”

FUAT TOSYALI
TOSYALI HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANI

• YEŞİL ENERJİ SİSTEMİ GES’den elde edeceğimiz elektriğin bir kısmını da bir sonraki aşamada üretimde hidrojen için kullanarak entegre bir yeşil enerji sistemi kuracağız. Gerektiğinde yenilenebilir enerji ile çalışan hidrojen odaklı ileri bir teknolojiye yönelik çalışmalarımız devam ediyor. Bu teknolojiye ilk aşamada yaklaşık 300 milyon dolarlık bir yatırım yapmayı planlıyoruz.
• HEDEFİMİZ Temiz enerji üretiminde toplam 2,5 GW düzeyine çıkmayı hedefliyoruz. Bu hedefe ulaşmak için 2023 yılında Cebelibereket Erzin Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi şirketini kurduk. Grup şirketlerimizin kendi iç ihtiyacını karşılayacak şekilde ve depolamaya da uygun güneş enerji santralleri kurulumunu 3 yılda tamamlayacağız.
• TEMİZ ENERJİ VİZYONU Sürdürülebilirlik konusuna çok önem veriyoruz. Bu kapsamda aynı anda tüm tesislerimizde GES projesi başlattık. 235 MW kurulu güce ulaşarak dünyanın en büyük çatı üstü GES’e sahip şirketi olduk. Projeyle yaklaşık 171 milyon kg karbon salımını engelleyecek, dünyanın sayılı ‘yeşil çelik’ üreticilerinden biri olacağız.

 

“HEDEFİMİZ KAPASİTEYİ 5 KAT ARTIRMAK”

ERSAN TÜFEKÇİ
KALYON PV CEO

• TÜRKİYE’DE YATIRIMLAR Türkiye’nin yıllık enerji ihtiyacının yaklaşık yüzde 40’ı yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanıyor. Bu oran dünya genelinde yüzde 15 düzeyinde. Türkiye’nin enerji arz güvenliği ve 2053 ‘net sıfır’ emisyon hedefine ulaşabilmesi için bu oranı yüzde 40’ın üzerine taşıması gerekiyor.
• DÖNÜŞÜMDE ROLÜMÜZ Bizim üretimimizi daha çok endüstriyel ve arazi kurumları konularına yoğunlaştırdığımız bir müşteri portföyümüz var. Ancak ürettiğimiz tüm güneş panelleri hem endüstriyel tesislerde hem arazi kurulumlarında hem de ev tipi kurulumlarda kullanılabiliyor. Kalyon PV olarak, M10-144-Cam-Cam gibi ürünlerin yanı sıra, daha küçük ebatlara sahip M10-108 serisi güneş panellerini de üretebiliyoruz.
• HEDEFİMİZ Ar-Ge dahil güneş paneli üretiminin 4 aşamasını tek çatı altında toplayan dünyadaki ilk ve tek şirketiz. Yıllık 2 GW’lık güneş panelini; ingot, wafer, hücre ve modül olarak entegre biçimde üretiyoruz. Hedefimiz, üretim kapasitesini 10 GW’a çıkarmak.

 

GÜNEŞE YOLCULUK

Yenilenebilir enerjideki büyümeden en büyük payı güneş alacak.

12-30 MW
12’nci Kalkınma Planı’na göre güneş enerjisi kurulu gücü 2023 sonunda 12 MW’a, 2028 yılında ise 30 MW’a ulaşacak.

• %80: Yenilenebilir enerji yatırımlarının payı, 2030’da yüzde 80’e ulaşacak. Bunun yarısı da ‘güneşten’ sağlanacak.
• %64: IEA’nın 2022 raporuna göre Türkiye’de yenilenebilir enerji 5 yıl içinde yüzde 64 seviyesinde büyüyecek.
• 14: Dünyada güneş enerji santrali kurulu gücü bakımından Türkiye 14’üncü sırada yer alıyor.

 

%43: Güneş enerjisi konuşlandırması yılda yüzde 43 büyüyor. Güneş enerjisine yapılan yatırım tutarı, global milli gelirin yüzde 0.5 düzeyine yaklaştı.

500 Milyar Dolar: BloombergNEF’e göre güneş enerjisi konumlandırma miktarı tüm zamanların en büyük yatırım büyüklüğüne, yıllık 500 milyar dolara ulaştı.

%414: Avrupa’da güneş enerjisi startup’larına yönelik yatırımlar, 2022 son çeyreğinden bu yılın ilk 3 çeyreği sonuna göre yüzde 414 arttı.

150 milyar dolar: Güneş enerjisine yapılan yatırımlar 2023 yılının ilk 3 ayında ise 150 milyar doları buldu.