İki ortağın büyük hedefi

FETHİ SABANCI KAMIŞLI
Esas Ventures Kurucusu

CEM GARİH
Alarko Ventures Kurucusu

YAZI: M. RAUF ATEŞ
FOTOĞRAFLAR: HÜSEYİN ALSANCAK

İki ortak Türkiye’de henüz startup yatırımlarının emekleme döneminde olduğu zamanda işe koyulmuş, teknoloji yatırımlarına başlamışlardı. Önce melek yatırımcı olarak sektöre girmiş, ardından da aile şirketlerinin altında VC (Venture Capital) kurarak işi geliştirmişlerdi.

Ortaklardan Fethi Sabancı Kamışlı’nın Esas Ventures’ı 2018 yılında, Cem Garih’in şirketi Alarko Ventures ise 2020 yılında kurulacaktı. Alarko Holding ve Esas Holding’in genç kuşak bireyleri olarak VC çatısı altında onlarca yatırım yaptı, başarılı sonuçlar aldılar. Ancak, bir gün oturup geldikleri konumu gözden geçirdiklerinde, “Zamanı geldi” diye düşündüler. Aynı yapıyla gidebilirlerdi, çok da büyük sorun çıkmazdı. Ancak, benzer oluşumlar incelendiğinde, belli bir süre sonra değişiklik yapmak, başarının “olmazsa olmazı” idi.

Çünkü, dünyada bu işi aile şirketleri bünyesinde veya CV (Corporate Venture) yapısıyla başlatıp, değişim gerçekleştirmeden başarıya ulaşmış örneklerin sayısı bir elin parmaklarından azdı. Aradan geçen sürede edindikleri deneyim ve dünya örnekleri, bir süre sonra farklı engellerin çıkacağını gösteriyordu. Çünkü, bu işin dinamikleri, geleneksel işlerden, holding yapılarından farklıydı. Madem büyük bir hedef vardı, ona uygun bir yapı oluşturmanın da zamanı gelmişti.

Cem Garih ve Fethi Sabancı Kamışlı, o gün başlattıkları zihin jimnastiğini ilerletip, uzun süren bir çalışma sonunda yeni projeyi şekillendirdiler. Amaç ise Türkiye’den global bir yatırım şirketi çıkarmaktı. Formus Capital de bu amaçla kuruldu. İki ortak, yeni şirketlerini, hedeflerini ve bu hedefe götürecek yapıyı ilk defa paylaştılar.

NEDEN YENİ OLUŞUM?

Bu işin dinamikleri çok farklı… Geleneksel şirket ve holding yapısıyla belli bir süreden sonra götürmek çok zor. Bunun da birkaç önemli nedeni var.

Örneğin, işe alım konusu… Startup dünyasında yatırım için bir yapı kuruyorsun ve çok sayıda genç yeteneği işe alman gerekiyor. Burada verilen olanaklar ve ücret paketleri, geleneksel işlerden farklı oluyor. 20 yıllık çalışanların olduğu bir yerde bu ücret ve olanaklar paketiyle yol alınamayabiliyor. Yetenekleri çekmek ve tutmak için farklı sistem kurmalı. Aldığınız yeteneklere, bu işin sonunun ‘partner’ olabileceğini kariyer planlamasıyla gösterebilmek ve onlara ‘kâr payı’ olanağını da sunmak gerekiyor.

Yönetim yapısının dinamik olması gerekiyor. Şu andaki yapıda yatırım komitelerimiz var. Erken aşama yatırım yapıyorsan, 7/24 bu işin içinde olan insanların yatırım kararını vermeleri daha sağlıklı olur. Çünkü, erken aşamada yatırım yaparken, o şirketin finansallarından çok, ekibini değerlendirmen gerekiyor. Bunu da yapmak için işin kurucularıyla bizzat vakit geçirmek gerekiyor.

YENİ MARKANIN GÜCÜ

Biz daha önce Alarko ve Esas yapıları altında VC’ler kurmuştuk. Simdi olayı bir üst seviyeye çıkardık ve yeni bir VC fonu kurduk. Bu yeni fon tamamen yeni bir marka altında olacak: Formus Capital.
Bu VC fonunun en temel özelliği Türkiye’de ilk defa iki büyük grubun bir araya gelmesi olacak. Bu gruplar, kendi içerisindeki iş kolunun, dışarıdan daha iyi yönetileceğine karar verdi ve destekleme kararı aldı.

100 milyon dolarlık bir fondan söz ediyoruz. Bunun yüzde 50’sini de Alarko Holding, Esas Holding ile Cem ve Fethi olarak birlikte biz koyuyoruz. Bununla da “Taşın altına elimizi koyuyoruz” mesajını veriyoruz.

Diğer yüzde 50’lik bölümü ise ‘bizim bakış açımızda olan’ ortaklara ayırdık. Tanıdığımız, aynı dili konuşabileceğimiz insanlar ortak olsun, sadece para koymasın, aynı zamanda değer de katsınlar istiyoruz.

SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?

Yeni VC fonu kuruldu ve 10 aydır yatırım da yapıyoruz. Şu anda aktif olarak 14 tane yatırıma ulaştık. Yatırım yaparken, geçmiş deneyimlerimizi de göz önüne alarak kriterler oluşturduk.

Biz startup yatırımlarına 7-8 sene önce başladık. Şu ana kadar ikimiz Türkiye, Amerika, İngiltere, Avrupa, Brezilya ve Hindistan gibi bir sürü değişik coğrafyada 100’ün üzerinde yatırım yapmışız. Bunlardan 5 tanesi ise “unicorn” olmuş.

Yeni VC yatırım fonumuz global olacak. İyi fırsatlar dünyanın her yerinden gelebilir. Günümüzde artık global olmak hem daha kolay hem de olmazsa olmaz hale geldi.

Bunun için iyi bir ekip kurduk ve sürekli seyahat edip en iyi fırsatları yaratmaya çalışıyoruz. Yanı sıra, birlikte çalıştığımız başka global VC fonları var. Beraber fırsatları değerlendirip yatırım yapıyoruz. Hatta bunların bazılarının Türkiye’de yatırım yaptığımız şirketlere fon koymalarına da ön ayak olduk.

TÜRKİYE STRATEJİSİ

Yurt dışında yaptığımız yatırımlar ve beraber çalıştığımız şirketler, iş insanları, VC fonları var. Son 7-8 senede bu gruplarla belirli bir sistem oturttuk, çok başarılı işler gerçekleştirdik. Böyle olunca insanlar birbiriyle daha fazla iş yapmak istiyor. Bir güven oluşturduk, güçlü bir network yarattık.

Örneğin Brezilya’da, Hindistan’da yatırımlar yaptık. “Bu iş Türkiye’de iyi olabilir” dediğimiz bir işi getirip burada kurduk. Akabinde yurt dışında çalıştığımız kişiler de bizlerle beraber bu şirkete yatırım yaptılar.

Aslında hem Türkiye’ye yeni iş modellerini getirmek, hem ülkeye yatırımcı çekmek, hem de Türkiye’den yurt dışına açılmak isteyen startup’lara gerekli bir alt yapı kurmuş olduk.

Network’ümüz sayesinde Türkiye’de bir şirkete yatırım yaptığımızda, onlara dünyada çok sayıda şirketle bağlantı olanağı sunuyoruz. Sonuçta bizim yatırım yaptığımız şirketlerin önemli bölümü onlar için potansiyel müşteri niteliği taşıyor.

YENİ YATIRIM STRATEJİSİ

Esas Holding ve Alarko Holding, ana yatırımcılar olacak. Ama sadece yatırımcı. Bu işin yöneticileri ise Fethi ile Cem olacak. Yatırım kararlarını biz veriyoruz. Diğer ortaklar da sadece yatırımcı olarak yer alacaklar.

Bizim ekiplerimiz zaten 3 yıldır yüzde 100 birlikte çalışıyordu. Şimdi kurguyu daha sistematik bir raya oturttuk. Bir iş geldiğinde ekiple beraber durumu araştırıp, değerlendiriyoruz.

Değerlendirme aşamasında çok sıkı kriterlerimiz var. İş modeline göre alanında uzman tanıdıklarımız var, onlarla değerlendirme yapıyoruz. Daha sonra yatırım ekibimizde projeye liderlik eden iki kişi, diğerlerine sunum yapar ve karşılıklı tartışıp, bütün görüşleri aldıktan sonra karar veririz.

GLOBAL FONUN BÜYÜKLÜĞÜ

Şu an itibarıyla 100 milyon dolarlık bir fon oluşturduk. 5-6 yıl sonrası için bir büyüklük hedefi vermek zor. Ana hedefimiz mümkün olduğunca çabuk yatırım yapıp, daha büyük fonlar kurmak değil. Hedefimiz, en iyi değeri yaratabileceğimiz yatırımları keşfedip, bu şirketlerin büyümesine yardımcı olmak. Bunu başardığımızda arkasından zaten değer gelir. Planımız, 3-4 yıl içinde bu fonun tamamını yatırıma çevirmek.

Burada yatırımlarda ve ortak dahil etmede kalite ve seçicilik önemli. Bazı durumlarda çok fazla fon, kontrolsüz büyümeye ve başarısızlığa yol açabiliyor. O nedenle üzerinde epey çalışarak bir iş planı oluşturduk ve o şekilde bu fon büyüklüğünü hedef olarak aldık.

VC FONUN HEDEFİ

Bu alana iddialı giriyoruz. Hedefimiz, küresel bir erken aşama teknoloji yatırım platformu kurmak. Oldukça ‘seçici’ bir yatırım stratejisi uyguluyoruz. Yatırım yaptığımız şirketlerin 5 sene sonra kendi alanlarında lider olmalarını hedefliyoruz. Yani “olsa da olur” işlere yatırım yapmaktansa, “olmazsa olmaz” işlere yatırıma gayret ediyoruz.

Şu ana kadar bunu iyi yaptığımızı düşünüyoruz. Doğal olarak bu şirketler, aslında yeni yatırımlar içinde bir nevi referans niteliğinde. Çünkü, fırsat, fırsatı doğuruyor.

Stratejimizin bir parçasını da işi global markaya dönüştürmek oluşturuyor. Bütün bunları bir araya getirince, belli bir zaman sonra bizim coğrafyamızla Batı arasında teknoloji alanında bir köprü oluşturma imkânını da yakalayacağız.

Başarılı startup’lara baktığınızda, hepsinin belli bir noktadan sonra global yatırımcı aldığını görürsünüz. Teknoloji sektöründe bu olmadan globalleşme yolculuğunu tamamlamak çok zor. Çünkü dünyanın neresinde olursanız olun global yatırımcı, masaya farklı bir bakış açısı getiriyor.

“Bir coğrafyada bir iş modeline yatırım yaptıktan sonra iyi giderse, diğer coğrafyalarda da benzer modelleri bulup fon koyabiliyoruz”

FIRSAT AVI STRATEJİMİZ

• KEŞİF
  Şimdiye kadar yatırım yaptığımız şirketleri kendimiz keşfettik, fırsatın bize gelmesini beklemedik.
• SİLİKON VADİSİ
  En doğru fırsatları bulabilmek için ekip olarak sürekli dünyayı geziyoruz. Bunu yapmaya devam edeceğiz. Mesela ekipçe senede toplam 5-6 kez Silikon Vadisi’ne gidiyoruz.
• TRENDLER
  Tabii sadece keşfetmek yetmiyor, dünyada olanları ve ileride oluşabilecek trendleri de yakından takip edip önceden keşfetmek çok önemli… Çünkü, bir konu trend olduktan sonra iş işten geçmiş olabiliyor. Örneğin, biz Covid’den sonra çok yatırım alan ‘evden çalışma’, ‘gıda dağıtım’ ve ‘sağlık teknolojileri’ gibi alanlara 2018-2019 yıllarında yatırım yapmıştık.
• SAHA
  Golü atmak için öncelikle sahada olmak gerekiyor. Eğer stadın içinde ama tribündeyseniz, gol atma şansınız yok.

YATIRIM İÇİN 3 ÖNEMLİ KRİTERİMİZ

1. KURUCU EKİP
   Özel kurucularla çalışmak istiyoruz. Ekibi özel kılan nedir? Öncelikle hikâyeyi doğru anlatması gerekiyor. Doğru ekibi kurabilme ve liderlik yeteneğine bakıyoruz. Uzun yıllar ortak olmayı isteyeceğimiz insanlar mı? Önce bunları anlamaya çalışırız.
2. PAZAR
   Şirketin faaliyet gösterdiği pazarın yeterince büyük olmasını istiyoruz. Pazar dinamikleri ve rekabet nasıl? Pazarın ekonomik özelliklerinin, yatırım yapmak için çekici olması çok kritiktir.
3. FARK YARATMA
   Ürün/hizmet ve müşteri deneyimi fark yaratıyor mu? İşin ekonomik yapısı çekici mi? Son olarak bu soruların yanıtına bakıyoruz.

BAŞARISIZLIKLARDAN DERS İÇİN ‘ANTİ PORTFÖY’ RAPORU HAZIRLADIK

Yaptığımız yatırımlar arasında küçük başarısızlıklar oldu ve bunlardan önemli tecrübeler elde ettik. Bazı durumlarda ekip iyi performans gösterdi ama pazar beklenenden küçük kaldı.

• Bir iki yatırımda ise ürünün müşteriler tarafından benimsenmesinde sorunlar olduğuna şahitlik ettik.
• Doğru fırsat olmadığını düşünerek yatırımdan kaçındığımız ama çok başarıya ulaşan işler de oldu. Hatta yatırım yapmadığımız ama iyi giden işlerden oluşan bir ‘anti portföy’ raporu bile hazırladık. Amacımız, bunlardan ders almaktı.
• Birkaç tane iyi gitmeyen ve kapanan startup oldu. Ancak, bunlar görece daha küçük yatırımlardı, portföy üzerinde etkisi olmadı.