Kartlar dolu mu?

Fotoğraf: Pixabay

Bankacılıkla ilgili kritik veriler açıklayan Experian’ın araştırmasına göre, ABD’de kredi kartlarında kullanım oranı (doluluk) yüzde 25-30 arasında değişiyor. Bu konuda ideal oranı ise yüzde 30 oluşturuyor. Kredi skoru “çok iyi” denebilecek oranlara ulaşan kart sahiplerinde bu oran yüzde 20’lerde seyrediyor. Yüzde 10 düzeyi “ideal” olarak kabul edilirken, yüzde 50 ve üstü “riskli” kullanıma işaret ediyor.

Dünyanın gündeminde olan bu veriler, son birkaç yıldır yaşanan ekonomik sıkıntılar nedeniyle Türkiye’de de tartışılıyor. Fast Company’nin CMO ve fintech liderleriyle düzenlediği buluşmalarda, özellikle “düşük ve orta gelir” grubundaki kart sahiplerinde “doluluk” oranının yüksek düzeylere ulaştığı paylaşılmıştı. Bankalar Birliği ve bankalardan gelen veriler, Türkiye’deki oranın, 2014-2022 arasında hep yüzde 50 üstünde seyrettiğini ortaya koyuyor. Hatta 2021 ve 2022’de yüzde 70’lerin üstüne çıktı, 2023 yılında yüzde 47.5 düzeyine geriledi. 2024 yılı Ağustos sonu itibarıyla ise 37.2 düzeyinde gerçekleşti.

5.8 TRİLYON TL’LİK LİMİT

Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verileri, Ekim 2024 itibarıyla kredi kartı sayısının 127.8 milyona (37.9 milyon kişiye ait) ulaştığını ortaya koyuyor. Bankalar, BDDK’nın Ağustos sonu verilerine göre kart kullanıcılarına 5.8 trilyon liralık kredi kartı limiti sağlıyor. Veriler, bu limitin yüzde 37.2’sini kullanmış durumda.

TBB’nin verilerine göre, limiti 100 bin TL ve üzerinde olan kartlar, toplamın yarısını; yüzde 49.2’sini oluşturuyor. Yüzde 50’den fazlası daha düşük ‘kredi’ kapasitesine sahip bireylere ait. Doluluk oranı ise bu tip kullanıcılarda ortaya çıkıyor.

GarantiBBVA eski genel müdür yardımcısı Murat Çağrı Süzer, ‘kart doluluğu’ konusunda iki ayrı veriye dikkat çekilmesi gerektiğini söylüyor: “İlki ortalama kart doluluğu. Türkiye’de ‘yüzde 40’ın altında imiş’ dediğiniz veri budur. En yüksek kredi kartı hacminin görüldüğü ABD’de bu oran yüzde 20’lerdedir. Pandemi sonrasında hızlı limit artışları yaşandı, beraberinde nakit avans kullanımı ve bazı sektörlerde taksitler de kısılınca limit kullanım oranları düşme trendine girdi.
İkincisi ise müşterilerin yüzde kaçının kartındaki limitin yüzde 90’ından fazlasını doldurduğu oranıdır. Bu oran Türkiye’de yüzde 20’lerdedir ve Amerika ile paraleldir. Bu oranın çok yukarı çıkması tercih edilmez.”

ORTA GRUBUN LİMİTİ

Türkiye’de özellikle orta ve orta alt grubu hedefleyen perakendecilerde “kart doluluk” oranı yüksek seyrediyor. Büyük bir zincirin CMO’su, “Büyümenin önündeki en büyük engel, müşteri tarafında limitlerin geçmişe göre kullanılamaz hale gelmesidir” diye tabloyu özetliyor.

İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Sezgin Lüle ise ‘limit doluluk’ oranlarında dünya standartlarına yakın yerde olduğumuza dikkat çekiyor ve ekliyor: “Kredi kartı limiti 100 bin TL ve altında olanlarda doluluk çok yüksek.”

Lüle, buna neden olarak kredi kartı harcamalarında ilk sırayı “market, giyim, sağlık ve okul taksitlerinin” almasına bağlıyor: “Limitleri 100 bin TL’ye kadar olan kartlarda doğal olarak doluluk oranları daha yüksek oluyor. Tüketimi özendirdiği için kredi kartı taksit ve diğer kolaylıklara ilişkin düzenlemeler sıkılaştırıldı. Bu durum da kredi kartı dışındaki finans alternatiflerine yönelime yol açtı.”