Mehtap Demir
YAZI: MEHTAP DEMİR
Türkiye’de nisan ayında kripto para piyasasını etkileyen iki önemli gelişme oldu. Birincisi, Merkez Bankası’nın “alışverişte kullanılamaz” açıklamasıydı. Diğeri ise iki kripto borsa platformu kurucusunun yurt dışına çıkması, arkasında mağdurlar bırakmasıydı. Bu etkiyle Türkiye’deki kripto borsalarından, 21 Nisan 2021’de toplam yatırımın yaklaşık yüzde 30’u çıktı. Sektör temsilcilerinin tahminine göre 26 Nisan ve sonrası birkaç gün yüzde 30 daha çıkış oldu. Böylece piyasadan çıkış toplamda yüzde 60 düzeyine ulaştı.
Hatta bir hafta boyunca bazı kripto paralar, alıcı çıkmadığı için, dünyaya göre “yüzde 5 daha ucuza” satıldı. Mayıs ayının ilk yarısında piyasadan çıkan para miktarı, sektörün tahminine göre yüzde 30’a geriledi. Bu, piyasaya, özellikle geleceğine yönelik endişeleri bir ölçüde azalttı. Bitlo Eş Kurucusu Mustafa Alpay, “Özellikle yatırımlarını TL’ye çevirip paralarını kendi hesaplarına çekebilen kullanıcıların büyük kısmının döndüğünü söylemek mümkün” diye konuşuyor ve ekliyor: “Aslında bu, kripto paraya olan güvenden çok Türkiye’deki borsalara olan güvenin sorgulanmasını sağladı. İstediklerinde paralarını çekebildiklerini görmüş olmaları, tekrar girmelerini de sağladı.”
Bitpanda Türkiye Genel Müdürü Elbruz Yılmaz, dünyada yaşanan düşüşe de dikkat çekiyor. Ona göre Türkiye’ye değil, dünyadaki piyasa değerine bakmak gerekiyor. Yılmaz, “15 Nisan 2021’de piyasa değerinde yüzde 15 düşüş oldu. Düşüş devam edince, piyasa değeri 1.2 trilyondan 23 Nisan’da 918.4 milyar dolara düştü. 26 Nisan’da ise toparlanarak 984.5 milyar dolar düzeyine geldi” diye konuşuyor.
Büyük bir sektöre doğru
Her ne kadar yasal altyapı ile güçlü şekilde düzenlenmemiş olsa da Türkiye’de kripto para borsaları hızlı bir büyüme performansı sergiliyor. Veriler toplayan bağımsız bir kurum yok, o nedenle şirket, yatırımcı sayısı, yatırım tutarı ve işlem hacmi konusunda değişik tahminler yapılıyor. Ancak, büyük şirket verileri sektör hakkında ortak bir veri sunuyor.
2017 ve 2019 yılları arasında 100’ün üstünde kripto borsası kuruldu. Bunların önemli bölümü, 2020 öncesinde yaşanan düşüş nedeniyle gördükleri zarardan dolayı kapanma yoluna gittiler. Bitlo Eş Kurucusu Mustafa Alpay, “2019 sonu itibarıyla bu şirketlerin yüzde 95’i kapandı, belli işlem hacminin üzerinde işlem yapan 6 borsa var” diyor. Tahminlere göre Türkiye’de 8’i bankalarla anlaşan 40’a yakın kripto para borsası faaliyet gösteriyor. Bunlar içinde ilk 5; BtcTurk, Paribu, Bitci, Thodex (Kurucusu kaçtı) ve Bitlo’dan oluşuyor.
Bitci Teknoloji CEO’su Onur Altan Tan, “Son yıllarda kripto paralarda yaşanan yükseliş, kullanıcı sayısı ve işlem hacmi düzeylerini de ciddi şekilde artırdı” diyor. Ona göre Türkiye’deki yatırımcı sayısı 4 milyonu aştı. BtcTurk CEO’su Özgür Güneri, 2020 yıl sonundan Mayıs ortasına kadar kullanıcı sayılarının yüzde 75 oranında arttığını söylüyor. Güneri, “Kullanıcı sayımız 3.5 milyona ulaştı, günlük işlem hacmimiz ise 600 milyon doları buldu” diye konuşuyor. Yatırımcı sayısı ile ilgili tahminler şirketlere göre değişiyor. Ancak, 5 milyona yakın yatırımcı olduğu, işlem hacminin 500 milyon ile 1.5 milyar dolar arasında gerçekleştiği tahmin ediliyor.
26 Nisan öncesine dönüş
Statista’ya göre Türkiye, “kripto para sahiplikte” dünyanın 4’üncü ülkesi konumunda… 2020 sonu itibarıyla “kripto para kullandıkları ya da sahip olduklarını” belirtenleri sıralayan tablonun başında yüzde 32 ile Nijerya geliyor. Bu ülkeyi yüzde 21 ile Vietnam, yüzde 20 ile Filipinler ve yüzde 16 ile Türkiye izliyor.
Bitpanda CEO’su Elbruz Yılmaz, araştırmalara dayanarak, Türk vatandaşlarının 5’te 1’inin kripto paralara aşina olduğunu ve en az 1 kere bu tip parayla temas ettiğini söylüyor ve ekliyor: “Bu, bilinme oranının yüzde 20 olduğunu gösteriyor.”
Bitci Teknoloji CEO’su Onur Altan, benzer bir görüşü paylaşıyor. Ona göre Türkiye, kripto para piyasasında dünyada ilk 10’da yer alıyor. Bu güç nedeniyle kendilerinin büyümeye devam ettiğini belirtiyor: “Geçen yılın nisan ayından bu yana işlem hacmimiz 1 yılda 15-20 katına ulaştı.” Dolayısıyla, sektörün büyük para çıkışını ve sarsıntıyı hızlıca atlatacağını belirtiyor.
BtcTurk CEO’su Özgür Güneri, Bitcoin gibi paralara ilgiyi, küresel piyasalardaki hareketlerin etkilediğini söylüyor. Güneri, “Kullanıcıların alım satım tercihlerini ağırlıkla Bitcoin fiyat hareketleri yönlendiriyor. Türkiye’deki yatırımcılar da bu alanda çok etkinler” diyor.
Bitlo Eş Kurucusu Mustafa Alpay, işlem hacminde 26 Nisan öncesine dönüldüğünü, sarsıntının etkisinin beklenenden kısa sürdüğünü söylüyor ve ekliyor: “Türkiye’deki yatırımcı sayısı sürekli artış eğiliminde… Devletin getireceği düzenleme sonrası lisans alan borsalar hayatta kalacak. Bununla birlikte güven artacağı için işlem hacmi ile kripto para yatırımları çok daha fazla artacaktır.”
Piyasanın yarın hesapları
Mustafa Alpay, 1 yılda yüzde 100 üzerinde büyüme sağlayan sektörün, gelecek 1 yıl içinde yüzde 300 büyüyeceğini tahmin ediyor. Ona göre aylık bazda işlem hacmi 200 milyar dolara, yatırımcı sayısı ise 10 milyona ulaşacak. Bitci Teknoloji CEO’su Onur Altan Tan’ın tahmini de benzer rakamları işaret ediyor. Ona göre kullanıcı sayısı yakın gelecekte 7-8 milyon kişiye ulaşacak.
BtcTurk CEO’su Özgür Güneri, kripto para pazarının önünün çok açık olduğunu söylüyor. Güneri’ye göre yapılacak yasal düzenlemelerle Türkiye, bu alanda global bir oyuncu çıkarabilir. Güneri, “Uluslararası standartlardaki düzenlemeler tüm paydaşlarımızın hakkını koruyacak ve kripto para sektörünün sağlıklı bir şekilde büyümesini sağlayacaktır” diye konuşuyor.
Sektörün genel görüşü, Türkiye’deki büyümenin, dünyaya paralel, bir miktar üzerinde gerçekleşebileceği yönünde. Bu görüşü savunanlar, son 8 yılın büyümesine de dikkat çekiyor. 2013 yılında 10 milyar dolar olan kripto paraların değeri 2021 yılının ilk 3 ayı sonunda 2.2 trilyon dolara ulaştı. Aynı dönemde kripto para sayısı ise 67’den 4 bin 200’e ulaştı.
Büyüme, bu hızla olmasa bile, yeni eklenen para birimleri ve kullanıcı sayısı artışıyla belli bir tempoyu koruyacak. Paribu CEO’su Yasin Oral’ın tahminleri de bunu destekliyor. “Kendi istatistiklerimiz yüz binlerce yeni kullanıcının sisteme dahil olduğunu gösteriyor” diyen Oral ekliyor: “Türkiye’nin genç ve teknolojiye yatkın bir nüfusu var. Kripto para sektöründe bunun etkilerini görüyoruz. Bu eğilim ve etki devam edecek. Bu gücü, ülkemiz için çok önemli bir fırsat olarak görüyoruz.”
BEŞ ÖNEMLİ GÖSTERGEDE TÜRKİYE’DE KRİPTO PİYASASI
40
Türkiye’de faaliyette olan kripto platformu/borsası sayısı.
5 milyon
Kullanıcı/yatırımcı sayısında kesin bir veri yok. Ancak 4-5 milyon arasında olduğu tahmin ediliyor.
1.5 milyar dolar
Türkiye’de 2021 yılında ortalama günlük işlem hacmi 500 milyon dolar ile 1.5 milyar dolar arasında değişiyor.
%75
Şirketlere göre, Aralık 2020’den Mayıs ayı ortasına kadar Türkiye’de platformların kullanıcı sayısında yüzde 75-100 arasında artış oldu.
10 milyon
Gelecek 1 yıl içinde kullanıcı sayısının 10 milyona ulaşabileceği, yeni platformların ekleneceği tahmin ediliyor.
“BITCICOIN DEĞERİ 100 KATINA ULAŞTI”
- Geçtiğimiz yıl çıkardığımız Bitcicoin’e olan talebin son dönemde inanılmaz boyutlara ulaştığını görüyoruz. Yılbaşından bu yana Bitcicoin’in değeri neredeyse 100 katına ulaştı. Sadece Bitcicoin özelinde, günlük 50-60 milyon dolarlık işlem hacimlerini gördük.
- Önümüzdeki dönemde açıklayacağımız yeni anlaşmalarla birlikte buradaki ilginin de artarak devam edeceğini öngörüyoruz. Bunun için de sürekli olarak altyapımızı güçlendirmeye devam ediyoruz.
ONUR ALTAN TAN – BITCI TEKNOLOJİ CEO’SU
“KULLANICI SAYIMIZ 10 MİLYONU AŞAR”
- SAĞLAMLAR AYAKTA KALIR Nisan ayında yaşananları 2000-2001 yıllarında bankacılıkta gerçekleşen sorunlara benzetebiliriz. O dönemde sorunlu bankalar sektörden çekildi, sağlamlar kaldı. Bu sayede finansal çalkantılarda hep bankacılık sektörü sağlam kaldı. Kripto platformları için de benzer bir sürecin yaşanacağını öngörebiliriz.
- YATIRIMCI GERİ GELİYOR İşlem hacmi son yıllarda çok ciddi yükseliyor. Nisan ayında günlük işlem hacmi ortalamamız 1,2 milyar dolar idi. 2021 yılı günlük hacim ortalaması 700 milyon dolar oldu. Bu rakam 2019’da 11, 2020’de 35 milyon dolardı. Yükselişin devam edeceğini düşünüyoruz.
- HEDEFLER BÜYÜK Sektörde 40 civarında şirket var. 2021 yılı itibarıyla pazarın lideri Paribu’dur. 4 milyona ulaşan kullanıcı sayımız, zaman zaman 2.5 milyar dolara ulaşan günlük işlem hacmimiz de bunu gösteriyor. Orta vadede kullanıcı sayımızın 10 milyon, günlük işlem hacmimizin 10 milyar doları aşmaması için bir sebep yok.
YASİN ORAL – PARİBU CEO
“GENÇLERİN İLGİSİ ALT COIN’LERE”
“Türkiye’de yatırımcıların 1 numaralı tercihi, dünyada olduğu gibi Bitcoin. Ancak, özellikle 18-30 yaş arasında düşük bütçeli yatırım yapanlar arasında, sayısal olarak Bitcoin harici ‘token’ları da tercih edenlerin oranı yüksek…
Bu yaş grubunda alt coin’lere de ilgi yüksek seyrediyor.Uzun vadeli ve büyük sermaye ile yatırım yapanlar Bitcoin ve sonrasında Ethereum’u tercih ediyorlar. Sıralama yaparsak Bitcoin, Ethereum ve Ripple olarak ilk 3 sıralanır.”
MUSTAFA ALPAY – BITLO EŞ KURUCUSU
“İŞLEM HACMİ 1 YILDA 10 KAT BÜYÜDÜ”
“Bugün itibarıyla global veri sağlayıcılarda verilerine ulaşabildiğimiz toplam 377 alım-satım platformu bulunuyor. Türkiye’de günlük işlem hacmi ortalaması 1-3 milyar dolar arasında değişiyor. Bu, geçen yılın aynı dönemine göre 10 kat büyüme anlamına geliyor. Yasal düzenlemelerle birlikte sektör daha da hızlı büyüyecek. Yaklaşık 3,5 milyon kullanıcımız var ve önümüzdeki yıllarda kullanıcı sayımızın katlanarak artacağını tahmin ediyoruz.”
ÖZGÜR GÜNERİ – BTCTURK CEO
“Türkiye’deki kripto pazarının önünün açık olduğu son derece aşikar.
Türkiye’de kripto para yatırım hacmine bakıldığında da 23 Mayıs 2021 tarihinde ortalama 24 saatlik işlem hacminin 3 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir.”
ELBRUZ YILMAZ – BITPANDA TÜRKİYE CEO
