İpek Koşan
YAZI: İPEK KOŞAN
Avrupa’nın ilk yeni nesil ödeme sistemi şirketi olan Klarna’da çalışıyordu. “Alışverişi sorunsuz yapma” sloganı ile faaliyet gösteren şirketin üst düzey yöneticileri arasındaydı.
Aynı dönemde Play Intelligent adlı şirkette çalışan Tahsin Işın ile şans eseri tanışacaktı. Fintech alanında çalışan iki genç zaman zaman buluşup, sohbet ediyorlardı. Bu sohbetlerden birinde Barbaros Özbuğutu, arkadaşına Türkiye’de dikkatini çeken, biraz da garip bulduğu konuyu paylaşacaktı: “Hangi mağazaya gitseniz değişik bankalardan 6-7 POS cihazı var. Gereksiz bir maliyet ve verimsizlik.”
O sohbet aslında bir girişimin de ilk adımı olmuştu. Bir süre bu konuya odaklandılar, Türkiye’de alışveriş pazarını ve bankacılık yapısını incelemeye koyuldular. Sorun belliydi ve kuracakları startup ile bir çözüm getirmek istiyorlardı.
Bu çalışmaların sonucunda, “Neden tüm POS cihazlarını tek bir kurumda birleştirmiyoruz?” sorusu ortaya atıldı. Ana fikir bulunmuştu. Sıra, ürünü geliştirmekteydi. Değişik bankaların POS altyapılarını tek bir platformda birleştirip üye işyerlerine tek sözleşmeyle yapmayı hedefleyen iyzico böylece doğmuştu. Ana ürün ortaya çıkmıştı. Ardından da bunun etrafında, e-ticareti de kapsayan yeni ürünlerin gelmesi hedeflenmişti. Böylece daha geniş bir kitleye ulaşmak mümkün olacaktı.
2011 yılında fikir olarak ortaya çıkan iyzico, 2012 yılının Aralık ayında faaliyetine başladı. Gösterdiği başarılı performansla yerli ve yabancı fonlardan yatırım aldı. 2018 yılının sonunda başlayan görüşmeler sonucunda 2019 yılının sonunda PayU’ya satış gerçekleşti.
Barbaros Özbuğutu, “2019 yılının sonunda kapanışı yaptık. 3 yıllık bir anlaşmam vardı, PayU ile iyzico’yu birleştirip, ayrılacaktım” diye anlatıyor. Süre dolunca da Özbuğutu CEO’luk görevini Orkun Saitoğlu’na devredip, 1 yıllık yönetim kurulu başkanlığına geçti. 2023 sonunda ise kendisi için “2.0” dönemini başlattı. Bu dönemde DeBa Ventures ile girişimci değil, yatırımcı olacaktı. DeBa Ventures Kurucusu Özbuğutu, yeni macerasının ana hatlarını şöyle paylaştı:
FON DEĞİL, GİRİŞİM
Aslında ben yeni şirketimizi de bir girişim olarak nitelendiriyorum. Belki çok detaylı ürün geliştirdiğimiz bir yapı yok ama sorunları olan alanlara çözüm geliştirmek için yola çıktık. Bu bizim için çok önemli bir noktayı oluşturuyor.
Girişim dünyasında çözülmesi gereken sorunlardan birini de yatırım oluşturuyor. Girişimlerin daha hızlı büyüyebilmesi ve gelişebilmesi için ilk önce yatırıma ihtiyaç var. Aslında çözülmesi gereken ilk sorun, daha fazla kaynak yaratabilmek.
İkincisi, genellikle yatırım fonları daha çok finans ve yatırım dünyasından gelen yöneticilerle dolu. Ben burada bazı eksikliklerin olduğunu görüyorum. Girişim yolculuğunu bizzat kendisi yaşamamış yatırımcılar bazen değişik sinyalleri göremeyebiliyor. Örneğin, bazı durumlarda sadece ‘sayılara’ bakıyorlar. Yatırımları daha çok ‘Excel’ üzerinde yönetiyorlar. Oysa girişim ekipleri insanlardan oluşuyor. Onların da iyi anlaşılmaya, kendilerini iyi ifade etmeye ihtiyaçları var. Bunları hissedebilmek ve öngörebilmek çok önemli… Psikolojik olarak girişimcilerin kendilerini hazırlamalarına yardım etmek gerekebiliyor. Çünkü, girişimcinin ruh sağlığı, şirketin başarısına doğrudan etki yapıyor. Hayat inişli-çıkışlı. İşte bizim önemli bir farkımızı da bu oluşturuyor. Girişimcileri insan olarak görüyoruz, odağımıza alıyoruz.
YENİ ŞİRKETİN YAPISI
Şirketi teknik nedenlerle Lüksemburg’da kurduk, yatırımları buradan yönetiyoruz. 30 milyon dolarlık bir fon oluşturarak yola çıktık. Bu tamamen bizim kendi aile fonumuz. Şu an için dışarıdan hiçbir fon almadan ilk adımı attık.
Öncelikle erken aşama teknoloji şirketlerine yatırım yapmak istiyoruz. Fikir aşamasından büyüme aşamasına kadar değişik adımlarda yatırım turlarına dahil olacağız. 100 bin ile 500 bin dolar arasında yatırımlara dahil olma şansımız var.
Türkiye bizim için çok önemli bir piyasa… Çünkü, girişimcilik ekosistemi kendini çok geliştirdi ve çok iyi girişimler çıkıyor. Bu sistemi desteklemek, dünya çapında girişimler çıkarmak istiyoruz. Ancak, Türkiye’yle sınırlı kalmayacağız, kendimize coğrafi bir limit koymadık. Dünyanın her yerinde yatırım yapabilir durumdayız.
ÖNCELİKLİ SEKTÖRLER
‘Fintech’ alanına – bu alandan gelmem nedeniyle- büyük bir ilgimiz var. Şimdiye kadar yaptığımız yatırımların büyük bir payı fintech alanında gerçekleşti. Bunun yanı sıra B2B alanlarında hizmet veren şirketlere yatırım yapmak istiyoruz. Çünkü, biz sadece para koymakla yetinmeyeceğiz. Para koyduğumuz alanı bildiklerimizden, destek olabileceklerimizden seçeceğiz. Seçeceğimiz şirketlerde ‘ciddi bir soruna’ çözüm getirme konusuna bakacağız. Mutlaka bir sorunu çözmesini istiyoruz. Örneğin, Türkiye’de oyun büyük bir sektöre dönüştü. Ancak, ben oyunun çok büyük bir sorunu çözdüğünü düşünmediğim için oraya yatırım yapmıyoruz.
YATIRIM SAYISI VE HEDEF
Benim şahsi olarak yaptığım 14 yatırım var. Yola bunlarla çıktık. Bunların üzerinde DeBa Ventures olarak 2 yatırımımızı tamamladık; Roamless ve Leasy. Bundan sonraki süreç içinde her ay 1 yatırım açıklayacağız. Bu sene içinde 11-12 yatırım daha yapacağımızı söyleyebilirim. Önce kendi paramızla yola çıktık, çünkü bir şeyleri kendi paramızla test edip görmek istiyoruz. Bunu belli bir seviyeye getirdikten sonra bu fonu dışarıya da açıp dışarıdan da yatırımcı kabul edeceğiz.
Dışarı açılma sürecinin 2024’ün ikinci yarısından sonra başlayıp, 2025 yılında hız kazanacağını düşünüyorum.
DEBA’NIN GELECEĞİ
Benim için en önemli kurgu, daha önceki işlerde yaptığım gibi çok iyi bir ekip oluşturmak. Ondan sonra dünya çapında en iyi ekiplerle bir araya gelip onların yolculuğunun paydaşı olmak istiyorum. Onlara destek verip, başarıya ulaşmalarını sağlamak peşindeyim. Başarılı girişimler ve başarılı yatırımlar oluşturduktan sonra bu başarıyı paylaşarak geniş bir kitle yaratmak istiyorum. Paranın emekten daha fazla kazandığı bir dünyada bunun gidebilecek süresi çok fazla değil. Daha paylaşımcı bir kapitalist yapısı nasıl oluşabilir, yatırım yapısı nasıl oluşabilir onun da ilk adımlarını atıyoruz. Daha paylaşımcı bir yatırım felsefesi oluşturacağız.
STARTUP KURUCUSUNDA ARAYACAĞIM ÖZELLİKLER
- Etrafında güzel bir ekip kurabilenler
- Neyi bilip, neyi bilmediğinin farkında olanlar
- Yolculuklarını hikayeleştirip anlatabilenler
IYZICO NEDEN BAŞARILI OLDU?
- SORUN Bir sorunu baz aldık ve çözdük. Türkiye’de 3 milyonun üzerinde KOBİ var. Onların dijitalleşme sürecinde ödeme kabul etmek ciddi bir sorun oluşturuyordu ve biz çözdük.
- EKİP Bence çok iyi bir ekip kurduk. Şirket kültürü olarak bize uygun insanları bir araya getirmeyi başardık.
- YATIRIM ALMA/HARCAMA Yatırım alma ve onu disiplinle harcamak noktasında çok başarılıydık. Sadece Türkiye’den değil, yurtdışından da fon sağladık.
DEBA’NIN FARKI NEREDE?
- Girişimci tarafından kurulmuş bir fon. Girişimcileri anlama ve deneyim aktarma şansımız var.
- Çok paylaşımcı bir fon yapısı oluşturduk. Elde edeceğimiz kârın yüzde 10’unu, o kârı elde ettiğimiz şirketin çalışanlarıyla paylaşacağız.
- Girişimcinin ‘mental’ sağlığını odağımıza alıyoruz. Girişimcilerin mental dayanıklılıklarını artırmaya odaklanmak, finansal destek sağlamak kadar önemli bir konu. Biz bu konuda ayrışacağız.
