Rauf Ateş
Aralık ayı içinde iki defa bir araya gelme olanağını bulduk. Birinde dinledim, birinde sohbet ettik. Çeşitli konuların gündeme geldiği konuşma/sohbette, benim dikkatimi, yeni kuşağa yönelik önerileri, yarının lider adaylarına yönelik saptamaları çekti. Bunları ana başlıklar altında, özetleyerek paylaşmak isterim.
1- CEO ve Yönetim Kurulu. CEO’nun iki önemli görevi vardır. Birincisi, şirketi yönetmek; ikincisi ise yönetim kurulunu yönetmek… İyi bir CEO’nun yönetim kurulunu işin içine çekmesi lazım. Onların sadece toplantıya katılmaları yeterli değil. Arada bir şirkete gelmeleri, şirketin içine girmeleri gerekiyor. CEO’nun rolü de burada öne çıkar. Onları heyecanlandırmaları, işe dahil etmeleri lazım.
2- Yeni CEO yetiştirme. Bence CEO’nun bir başka önemli görevi, yerine CEO/CEO adayları yetiştirmektir. Geleceğin liderlerini motive etmek, onlara heyecan vermek, değişik ülke ve görevlere yönlendirmek, onları yönetim kuruluna yakın tutmaktır. Tabii bunları yaparken, yani onları öne çıkarırken, ekipteki diğer yöneticilerin motivasyonunu da kırmamalı.
3- Şirketin sesi. CEO, şirketin dışarıya karşı sesidir. Şirkette birkaç ses olmaz. Bir şey söylenecekse onu CEO açıklar.
4- 8-10 yıldan fazla olmaz. CEO’nun ideal çalışma süresi konusunda çok çeşitli araştırmalar var. Bugünkü dünyada her şeyi yönetmek çok zor. Dünya küçük bir köy haline geldi, değişim çok hızlandı. Böyle bir ortamda bence CEO’nun en fazla 8-10 yıl görevde kalması uygun görünüyor. Ondan daha fazlasında değişimi anlamak ve yönetmek zor olur. Benim kanaatim önümüzdeki dönemde süre daha da kısalacak. Çünkü, benim görevde olduğum dönem ile şimdiki arasında dağlarca fark var.
5- Detaya inmek. Bir günde 24 saat var. CEO’nun görevi bu süre içinde çok defa 40 bin feet’ten 100 feet’e inebilmektir. Bunu da oksijen baskısı olmadan, bayılmadan yapabilmeli. Yani yukarıdan bakabildiği gibi detaylara da inebilmeli. En önemlisi belki de detaya inmek, ancak detayda kaybolmamaktır.
6- CEO geçişi önemli. Şirketlerde sonraki liderleri yetiştirmek, geçişi düzgün sağlamak çok önemlidir. 5 Mart’ta emekliye ayrılırken bunu çok düzgün bir şekilde gerçekleştirdik, CEO geçişini sağladık. Seçtiğiniz CEO’nun şirketi yeni büyük hedeflere taşıması lazım. Büyük şirketlerde yeni CEO’nun etkisi hemen görülmez, 2-3 yıl sonra gerçek performansı ortaya çıkar. O nedenle seçimi doğru yapmak lazım.
7- Kadın liderler. Bir şirket toplantısında kadınların toplam müşterilerimiz içinde payını sordum. Tüketicimizin yüzde 70’inin kadın olduğunu söylediler. Yönetim düzeyine baktığımda kadın oranı yüzde 12 idi. Hemen bu konuda bir aksiyon almamız gerektiğini paylaştım. Simdi kadının oranı yüzde 44’e ulaştı. Liderlik yolundaki çalışanların arasında ise pay yüzde 52 düzeyinde. O dönem 2 kadın yönetim kurulu üyesi vardı, simdi 5’e çıktı.
8- Artık “share holder value” (hissedara değer yaratmak) yeterli değil. Şimdi “stake holder value” önemli. Biz bunu 2006’dan beri söylüyoruz. Yeni dönemde “is ortaklarına” değere de odaklanmalıyız.
MÜŞTERİNİN SESİNİ DİNLEMELİ
Muhtar Kent, 1979 yılında Coca-Cola’da ise başladı. Kendi deyimiyle, “kamyon üstünde” marketleri dolaştı, her aşamadan geçti. O yıllarda şirketin sadece 20 ürünü vardı. Şimdi 550 markası, 4 bin 400 ürünü var. Bunların önemli bölümü Kent döneminde hayata geçti.
1979 yılında Coca-Cola, meyve ağacı, meyve suyu nedir, bilmezdi. Simdi dünyanın en büyük meyve ağaçlarına sahip şirketler arasında yer alıyor. Belçika’nın toprakları kadar meyve bahçeleri var. Kent, “Üzerinde uçakla uçtuğunuzda 2.5 saat sürüyor” diye anlatıyor. Muhtar Kent, döneminde çok sayıda yeniliğe hayat verdi. Bu yeniliklerden biri de küçük ambalaj inovasyonu idi. Onu şöyle aktarıyor: “Bir gün yönetici arkadaşlarla New York’ta market incelemesi/ gezisi yapıyorduk. Ortalıkta çok sayıda içinde içilmemiş bölüm olan Coca-Cola şişeleri gördüm. Arkadaşlara, ‘Etrafta ne görüyorsunuz?’ diye sordum. Müşterimiz bize bir mesaj veriyordu. ‘Sizin şişeleriniz/kutunuz büyük. Bir seferde tüketemiyoruz’ diyordu. Hemen karar aldık, araştırma yaptırdık ve hızlıca küçük ambalajlı ürünler çıkardık.”
YENİ CEO’YA ÖNERİLER
Dünya o kadar hızlı değişiyor, hızlı trendler çıkıyor ki, yöneticilerin dikkatli olması lazım. Yeni lider çok kolay muz kabuğuna basabilir.
1. Realiteyi anlamalı, bugün neredeyim diye sorup, yanıtını doğru vermeli. Önce işin ana unsurlarını anlamalı.
2. Bir vizyon ortaya koymalı. Örneğin, Coca-Cola gibi 750 bin çalışanı olan bir şirkette herkesin anlayabileceği basitlikte olmalı.
3. Bu vizyonu doğru uygulamalı, hızlı hayata geçirebilmeli.
