CEO’nun yeni ‘E’si

YAZI: BESTE GÖKSEL

Coca-Cola’nın eski CEO’su Muhtar Kent’in akıl hocalarından biri de “İş Yaşamında Başarısızlık İçin On Emir ” kitabının yazarı Donald Keough idi. Muhtar Kent, Coca-Cola’da 30 yıl boyunca çeşitli görevler üstlenen, bir dönem de yönetim kurulu üyeliği yapan Keough’a her önemli göreve başlamadan önce danışıyordu. Kariyerinin başında, yeni ve önemli bir göreve başlayacaktı. Donald Keough’a neler önerdiğini sorduğunda şu yanıtı almıştı:

“Birlikte çalıştığın insanları dinle, onlarla empati kur, onlara güvendiğini ve saygı duyduğunu hissettir. Bunu bir kere başarırsan dağları yerinden oynatabilirsin.” Muhtar Kent’in kariyerinin başında aldığı öğütlerden belki de en önemlisi “Empati kur” olmuştu.

Bu konuya odaklanan liderlerden biri de Yıldız Holding’in yönetim kurulu üyesi Murat Ülker. Ülker, 2016 yılında verdiği söyleşide, “Düzenli aldığım eğitimler arasında çeşitlilik de var” demişti. Bu kapsamda en çok da “empati konusuna” odaklandığına dikkat çekmişti: “Yıldız Holding’de empatiyi farklı kullanıyor ve çeşitlilik yaklaşımının tam kalbine yerleştiriyoruz. ‘Senin yerinde olsaydım’ tarzını doğru bulmuyoruz. Küresel bir şirkette bu yaklaşımla bir yere varmak mümkün değil; 73 ayrı milletten çalışanımız var. Hepsinin aynı olmasını istemek mümkün değil. Beklenen, aynı hedefe giderken, kültürlerini ve meşreplerini korumalarını sağlamak.”

DAHA FAZLA EMPATİ ZAMANI

Aslında empati her zaman önemliydi. Ancak, son yıllarda başta ABD ve Avrupa’da olmak üzere bütün dünyada liderlerin ajandasında önemli bir yer tutmaya başladı. Pandemiyle birlikte önemi daha da arttı. Yönetim danışmanı Josh Bersin, iş dünyasına yaptığı çağrıyla, yeni bir kavramın kullanılması gerektiğine dikkat çekti:

“Bugünün CEO’ları ‘Chief Empathy Officer’ olmalıdır. Bizim bu ortamda daha fazla empatiye, gerçeğe, dinlemeye ve güvene ihtiyacımız var. İçinde yaşadığımız sorunlu ortamdan ancak insani bağlar bizi koruyabilir.”

Bazı şirket liderleri, unvanlarındaki “executive” yerine “empathy” koyarak empati konusunda öncü olarak konumlanıyor. Bazı şirketler ise biraz daha ileri giderek “Chief Empathy Officer” görevlendirmeleri yapıyor.

Bupa Global’in araştırmasına katılan CEO’ların yüzde 24’ü önümüzdeki birkaç yılda Chief Empathy Officer atayacaklarını söylüyor. Aynı araştırmada, “Liderlerin en önemli özelliği nedir?” sorusuna, yüzde 43 ile ilk sırada “empati” yanıtı veriliyor.

LinkedIn’in Employee Well-Being raporuna göre, önemsendiğini hisseden çalışanların iş yerinde mutlu olma olasılığı 3,2 kat daha fazla ve bu oran, pandeminin başlangıcından bu yana yüzde 35’lik artış gösterdi. Çalışanlar önemsenmeyi, insan olarak görülmeyi ve empatiyi bekliyor.

EMPATİ SAHİBİ LİDERLİK NEDİR?

Egon Zehnder Türkiye Kıdemli Ortağı Murat Yeşildere, liderlerin önemli kararları, çalışanlara yansımalarını düşünüp değerlendirerek almasının, iş yerinde empatinin yerleşmesi anlamına da geldiğine dikkat çekiyor:

“Empati, çalışanların kısa vadeli beklentilerini yerine getirmek kadar, uzun vadede sürdürülebilir iş ve çalışma garantisini de sağlamayı da içeriyor. Yani zaman zaman empati, yöneticilerin çalışanların lehine olabilecek, onların görmediği, göremediği öncelikleri gündeme getirmek anlamına geliyor.”

GODIVA CEO’su Nurtaç Afridi, CEO’ların “empati yöneticileri” (“chief empathy officers”) de olması gerektiğine inanıyor. Ona göre, empati, ekiplerle kurulan gerçek ilişkileri destekler, başarı getiren güçlü bir bağ yaratır:

“GODIVA’nın global CEO’su olarak hem zihnim hem de yüreğimle liderlik etmeyi sorumluluğum olarak görüyorum. İşim sadece tüketicileri Godiva ile tanıştırmaktan, şirketi büyütmekten ibaret değil. Aynı zamanda çalışanların potansiyellerine ulaşmalarını sağlamakla da ilgili.”

AKQA Group Türkiye CEO’su ve 4129’da Chief Happiness Officer/CEO olarak görev yapan Alemşah Öztürk ise empatiyi, “iş arkadaşlarının aksiyonlarına tepki vermeden o aksiyonların altında yatan motivasyonu ya da sıkıntıyı anlayabilme yeteneği” olarak tanımlıyor.

KÜLTÜR YARATMA ŞART!

AXA Sigorta CEO’su Yavuz Ölken de, iş yerinde empatinin, aynı zamanda iş performansına doğrudan ve pozitif etki eden güçlü bir katalizör olduğunu söylüyor ve ekliyor:

“Pandemiyle birlikte, daha önce hiç olmadığı kadar tehdit altında olan fiziksel ve zihinsel sağlığımızın, liderlerin empatik ilişkiler temeline dayanan kurum kültürleriyle desteklemesi kaçınılmaz bir ihtiyaç haline geldi.”

AXA’da empatiye yaklaşım, Modüler Liderlik Manifestosu’nda da vurgulanıyor. Ölken, “Birbirimize teşekkür ettiğimiz, hatalara öğrenme fırsatı olarak yaklaştığımız, önyargısız, güvene ve samimiyete dayalı bir yapımız var. Çeşitliliğe sahip çıkıyor, herkesin cesurca kendi olabildiği ve kendini değerli hissettiği empati kültürünü yaratmak amacındayız” diyor.

Marsh Türkiye Eş CEO’su Yeşim Aksüt ise sadece CEO’ların değil, bir ekip yöneten herkesin empati sahibi olması gerektiğine inanıyor. Aksüt, “İnsan faktörünün kritik rol oynadığı organizasyonlarda empati olmazsa olmaz. İş performansı için çok önemli olduğunu düşünüyorum” diyor.

BEE’O Propolis Kurucusu ve Genel Müdürü Dr. Aslı Elif Tanuğur Samancı ise yalnızca kurum içinde değil girişimci kadınları destekledikleri projelerinde de empati yaklaşımıyla hayata geçtiğine dikkat çekiyor: “Bu alandaki desteklerime empati duygum yön verdi.”

YENİ NESİL ÇALIŞANLAR!

State of Workplace Empathy Study’ye göre, çalışanların yüzde 76’sı, empatik liderlerin kendilerini daha üretken kıldığına inanıyor. Yüzde 78’i ise daha motive çalışmalarını sağladığını söylüyor.

CEO’ların ise yarısından fazlası empatinin üretkenliğe ve motivasyona ilham verdiği konusunda hemfikir. Yüzde 82’si bir şirketin finansal performansının empatiye bağlı olduğuna inanıyor.

Sodexo Türkiye CEO’su Eda Uluca Özcan, bu önemi nedeniyle, empatinin liderlerin ‘olmazsa olmaz’ı arasında yer aldığına dikkat çekiyor: “İyi bir liderin, ekibine ve birlikte çalıştığı herkese dokunması, onların kişiliğini, psikolojisini, ortamını, rol ve sorumluluğunun getirdiği bakış açısını ve hatta o anki duygusunu iyi bilmesi gerekiyor. Bunlar, sağlıklı karar vermesi açısından da çok önemli faktörler.”

İş hayatındaki kadınları destekleme amacıyla faaliyet gösteren küresel organizasyon Catalyst, empatik liderliğin etkilerini anlamak için bir anket yaptı. En önemli bulgulardan biri şu oldu:

“Empati, özellikle kriz zamanlarında, inovasyon, bağlılık ve katılım gibi konularda önemli bir itici güç oluşturuyor.”

Araştırmadan öne çıkan bir başka bulgu ise “yüksek empatiye sahip ekiplerde yenilikçilik özelliğinin, diğerlerine göre yüzde 61 yüksek olması”. Yine bu tip çalışanlarda, şirkete “sadakat”, düşük olanlara kıyasla yüzde 76 yüksek seyrediyor.

ÇALIŞANA NE SAĞLIYOR?

GODIVA CEO’su Nurtaç Afridi’ye göre, “Kendini başkasının yerine koyarak” bakış açılarını daha iyi anlamak mümkün. “İş yerindeki empatiye yaklaşımımı bu cümle çok iyi özetliyor” diyor ve ekliyor: “Ve bu, şirketin finansalları açısından da faydalı.”

BEE’O Propolis Kurucusu ve Genel Müdürü Dr. Aslı Elif Tanuğur Samancı için ise “empati duygusu olan bir lider” hem çalışanlarına güven verir hem de işin gelişip büyümesine yardımcı olur: “Huzurlu bir iş ortamının verim, özveri ve başarıyı beraberinde getirdiğine inanıyorum. Liderlerde de olması gereken başlıca özellikler arasında empati, saygı ve iletişime açık olmak geliyor.”

Multinet Up CEO’su Demirhan Şener, “İş yerinde empati, karşıdaki kişiyi anlamak, etkin iletişim kurmaktır” diyor. Ona göre, etkin iletişim sahibi liderin empati kurma, yani aktif dinleme becerisi vardır.

Facebook’un Workplace platformunun araştırması da bu konunun önemini ortaya koyuyor. Araştırmaya göre çalışanların yüzde 58’i, liderlerin “empati sahibi” olmaları durumunda, çalışanların şirketten ayrılmayı düşünmeyeceklerini belirtiyor ve yeni nesil şirketlerin “güçlü yetenekleri” çekmek için bu tip liderlere ihtiyaç duyduğunu ortaya koyuyor.

‘EMPATHY’ UNVANDA DOĞRU DEĞİL

• KRİTİK KONU Başarılı ekiplerin oluşabilmesi, iş-yaşam dengelerinin yeni çağa uygun şekilde sağlanması ile iş çıktıları-verimliliğine yönelik kurgulanabilmesi ve pandemi sonrası travma yönetimi için önemli olduğuna inanıyorum. Hassasiyet ve önemle yönetmek gerekiyor.
• YENİ UNVAN GEREKSİZ Ancak “Chief Empathy Officer” gibi bir pozisyonlama ile yüzde 100 şirketlerin sorumluluğu altına girmesinin (böyle bir algı ve beklenti kaçınılmaz olarak oluşacaktır), çok ciddi sakıncaları olacağına inanıyorum.

“BANA GÖRE “EMPATİ”

ALEMŞAH ÖZTÜRK
AKQA Group Türkiye CEO İş arkadaşlarının aksiyonlarına tepki vermeden, o aksiyonların altında yatan motivasyonu ya da sıkıntıyı anlayabilme yeteneğidir.

ASLI ELİF TANUĞUR SAMANCI
BEE’O Propolis Kurucu Benim için huzurlu bir çalışma ortamı, mutlu çalışanlar ve iyi bir şirket kültürü anlamına geliyor.

DEMET İKİLER
GroupM EMEA CEO İnsanları çok çok iyi dinlemek, doğru soruları sormak ve gerçekten ihtiyacını, istediğini anlamaya çalışmaktır.

EDA ULUCA ÖZCAN
Sodexo Türkiye CEO Kendini karşındakinin yerine ve rolüne koyarak, olaylara onun bakış açısıyla bakmak; duygularını, düşüncelerini ve psikolojisini doğru anlamak, hissetmek ve bunu hissettirerek iletişimi yönetmektir.

HANDE ÇİLİNGİR
Insider CEO İnsanların hayattaki amaçlarını anlayabilmek ve onların gelişim planlarını bu doğrultuda desteklemektir.

YAVUZ ÖLKEN
Axa Sigorta CEO Birbirimizin ihtiyaçlarını anlamak, birbirimizin duygu ve düşüncelerinin farkında olmaktır.

YEŞİM AKSÜT
Marsh Türkiye Eş CEO Kendini başkasının yerine koymak, konuyu onun perspektifinden ve en önemlisi onu yargılamadan görmeye çalışmaktır.

‘CHIEF EMPATHY OFFICER’ UNVANINA İNANIYORUM

• REKABET AVANTAJI Empati ve bunu rekabet avantajı yaratabilecek düzeyde kullanabilme yeteneğinin, önümüzdeki güçlü belirsizlik ve değişkenlik özelliği taşıyan dönem için önemli olacağına inanıyorum.
• KAPSAYICI Empatik iş görme biçimi, içinde müşterilerin ve çalışanların da olduğu tüm ekosistemi ne kadar kapsayabilirse o ölçüde başarılı olacaktır.
• YENİ TİP Empatinin tüm kurumun çalışanlarına yayılmış olduğu ve kurumsallaştığı takdirde işe yarayacağı kanaatindeyim. Bu nedenle, bu kurumsallaşma hareketinin liderliğini yapacak kişinin de CEO, yani Chief Empathy Officer olması gerektiğine inananlardanım.

EMPATİ ŞİRKETE NE KATAR?

• İNOVASYON Empati becerisi yüksek liderlere sahip kişiler (yüzde 61) daha az empati sahibi liderleri olanlara (yüzde 13) kıyasla inovatif olduklarını söylüyor.
• BAĞLILIK Empati sahibi liderleri olanlar (yüzde 76) empati becerisi daha düşük liderleri olanlara kıyasla (yüzde 32) şirketlerine daha bağlı.
• TÜKENMİŞLİK Empati yeteneği gelişmiş liderlere sahip çalışanlar (yüzde 54) diğerlerine göre (yüzde 67) daha az tükenmişlik yaşıyor.
  Kaynak: Catalyst

“İnsanlar empatiye yeni bir açıdan bakmalı. Etrafınızdaki insanların ihtiyaçlarına karşı duyarlıysanız, empati sahibisiniz demektir. Eğer diğer insanların varlığının farkında değilseniz, onlara empatiyle yaklaşma şansınız yoktur.”
Prof. FRANCESCA FREI
Harvard Business School

ÇALIŞANLAR NE DÜŞÜNÜYOR?

• %48: Businessolver’a göre çalışanların yarısına yakını, şirketlerinin bir bütün olarak “empati” sahibi olduğunu söylüyor.
• %90: Aynı araştırma, Z kuşağını yüzde 90’ının, empati sahibi bir şirkette çalışmayı sürdürme olasılığının daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor.
• %29: Gartner’ın araştırmasına göre, “İK bölümümüz, ihtiyaçlarımızı ve isteklerimizi anlıyor” diyen çalışanların oranı.
• %28: Aynı araştırmaya katılanların yüzde 28’i, “İK bölümü, şirket ihtiyaçlarını belirlerken çalışanları yeterince dahil ediyor” diye düşünüyor.