Fast Company Türkiye
Amerikalılar hızlı moda endüstrisinin kışkırtmasıyla, on yıllardır yeni giysilere karşı doyumsuz bir iştah sergiliyor. Ucuz, tek kullanımlık giysilerin de desteğiyle dünya hazır giyim üretimi 2000 yılından bu yana ikiye katlanarak yılda 50 milyardan 100 milyardan fazla ürüne ulaştı. (Gezegende sadece 7,8 milyar insan yaşıyor.) Bunun çevreye maliyeti yüksek: Hazır giyim üreticileri her yıl 108 milyon ton yenilenemeyen kaynak kullanıyor ve 1.2 milyar ton sera gazı yayıyor ki bu, tüm uluslararası uçuşlar ve deniz ticaretinin toplamının üzerinde. Bu esnada her saniyede kamyonlarca giysi ya çöpe gidiyor ya da yakılıyor.
Ancak bu durum tersine dönüyor. 2017-2019 yılları arasında Amerikalı kadınların gardırobundaki ürün sayısı ilk kez 164’ten 136’ya düştü. Bu trendde giysilerin alım-satım şeklini değiştiren birçok “startup”ın etkisi var. CaaStle gibi bazı şirketler giysi kiralama hizmeti vererek insanların alışveriş yapmadan modaya uygun giyinme arzusunu tatmin ediyor. ThredUp ve Trove gibi bazı şirketler ise ikinci el satışla günlük giysilerin ömrünü uzatıyor. Bunların hepsi -hem alışveriş edenlerde hem markalardaki- yeni olanın daha iyi olduğu önyargısına meydan okuyor.
CaaStle
CaaStle’ın kurucusu ve CEO’su Christine Hunsicker, “Giysi kiralama birkaç startup’ın yaptığı bir iş olmaktan çıkarak geleneksel perakendeciler tarafından da benimsendi” diyor. Hunsicker, 2012 yılında, bugün 150 markanın 0 ile 32 beden arası giysilerini kiralama hizmeti veren Gwynnie Bee’yi kurdu. Ancak perakendecilerin ve giyim markalarının kendi kiralama hizmetlerini vermesi konusunda daha fazla fırsat gördü. İki yaşındaki CaaStle lojistik platformu, şirketlerin envanter sistemleri ile entegre olarak kiralama işleminin tamamını onlar adına yürütüyor. Bu hizmet, depolamadan temizlemeye, giysinin uyup uymadığı konusunda müşterilerden geribildirim toplamaya kadar uzanıyor. Hunsicker’in yaptığı işin arkasındaki düşünce basit: “Markaların müşteriyle ilişkilerini güçlendirmesine yardımcı oluyoruz” diyor.
Birçok insan her yıl belli bir markadan az sayıda ürün alırken, kiralama sayesinde aynı markadan 100 kadar ürün giyebiliyor ve satın alacağı zaman da markaya sadakat sergilemeye daha eğilimli hale geliyor.
CaaStle müşteri çektikçe yeni kesimlere de kiralama fikrini kazandırıyor. Geçen yıl American Eagle ile işbirliğine giderek Z kuşağına dönük ilk kiralama hizmetini başlattı, Scotch&Soda ile erkekler için ilk kiralama hizmetini kurdu, Bloomingdale’s ile ilk kez büyük bir mağazadan giysi kiralama hizmetini başlattı ve Banana Republic ile çalışmaya başladı. (CaaStle aynı zamanda kadınlar için ayda 59 dolar ücretle -piyasadaki en ucuzu- çok sayıda markadan giysi kiralama imkânı sağlayan Haverdash’i de kurdu.)
Fiziki mağaza işine de giren Hunsicker, “Yaptığımız iş müşteriyi perakendeden uzaklaştırıp bunun yerine kiralamayı koymak değil. Bu ikisini entegre etmek” diyor. CaaStle’ın “pop-up” (geçici) mağazaları gelecek yıl seçilmiş Express mağazalarında da hizmet vermeye başlayacak.
ThredUp
Old Navy tişörtlerinden Gucci marka ayakkabılara kadar her şeyi satan kullanılmış giysi platformu ThredUp, 2019 yılında günde ortalama 100 bin ürünle 100 milyonuncu giysiyi sitesine koydu. Ancak 10 yıllık platform geçen yıl her yerden potansiyel ikinci el satıcıları bulmak üzere başka perakendecilerle işbirliğine giderek yeni bir çığır açtı. ThredUp’ın kurucusu ve CEO’su James Reinhart, “20’lerindeki ve 30’larındaki insanlar ‘paylaşım ekonomisine’ doğdu” diyor ve ekliyor:
“40’larındakiler ve daha yaşlılar için bu tüketim modeli eğitim gerektiriyor.” Şirket onlara ulaşmak için yaklaşık üç düzine JCPenneys’te özel ikinci el bölümleri kurdu ve Macy’s ile işbirliğine giderek 40 büyük mağazada ikinci el bölümleri yarattı. Kült denim markası Madewell’in birçok mağazasında şimdi ThredUp’ın “arşiv koleksiyonu” bulunuyor. ThredUp aynı zamanda Reformation ve Amour Vert gibi şirketlerle işbirliğine giderek onların müşterilerinin (herhangi bir marka) eski giysilerini ThredUp’a göndererek alışveriş puanı kazandığı bir sistem kurdu. Hatta eBay’de kendi dijital vitrinini yaratarak bu sitede ikinci el alışveriş yapan tüketicileri çekmek üzere bir hamle yaptı.
Şirket bu arada geçen yıl topladığı 175 milyon dolarla her biri tek olan ürünleri fiyatlandıran, fotoğraflayan ve etkin şekilde tasnif eden teknolojiyle donatılmış depo ağını genişletiyor. (Satıcılar her üründen para kazanıyor ve ThredUp komisyon alıyor.) 2019 yılında şirket 500 çalışanın bulunduğu dördüncü merkezini Phoenix’te kurdu ve yakın zamanda Atlanta’da en büyük merkezini açtı. Reinhart, “O kadar çok giysi var ki evrene (sürdürülebilirlik yönünde) küçük bir katkı yapmak için altyapı oluşturmalıyız” diyor.
Trove
İkinci el Patagonia marka bir ürün arıyorsanız, bu ürünü size satmak isteyecek şirketlerden biri, tam da Patagonia’nın kendisi. Lojistik startup’ı Trove’un sağladığı destekle Patagonia’nın “Worn Wear” (Kullanılmış Giysi) web sitesi müşterilerden ürünleri geri alıyor, yeniliyor, temizliyor ve orijinal fiyatın altında satıyor. Normal koşullarda tam fiyat ödeyebilecek müşterilere düşük fiyatlı ikinci el bir ürün satmak, bir marka için amaca ulaşmayı zorlaştıran bir strateji gibi görülebilir. Ancak Trove’un (daha önce Walmart’ın sürdürülebilirlik alanında üst yöneticisi olan) CEO’su Andy Ruben, ikinci el pazar kurmanın “markalara yeni bir gelir akışı yarattığını, yeni müşteriler kazandırdığını ve ikinci el sektöründen adil bir pay almayı sağladığını” söylüyor.
Worn Wear 2017 yılında kurulduktan sonra Patagonia, site üstünden altı ay içinde 1 milyon dolarlık satış yaptı ve en baştan itibaren kâr etti. Her markanın ikinci el satış sitesine konacak ürünlerin satın alınması, gerekli işlemlerin yapılması, fiyatlandırılması ve fotoğraflanması için ihtiyaç duyulan operasyonları ise Trove yürüttü (Şirket iadeler ve müşteri hizmetleriyle bile ilgileniyor.) Trove aralarında REI ve Eileen Fisher’ın da bulunduğu yeni müşteriler de çekti ve kârlı ReNew ikinci el satış sitesinden 4 milyon dolar elde etti.
Geçen yıl portföyüne Arc’teryx ve Taylor Stitch’i de ekledi ve yakın zamanda Nordstrom için ikinci el pazar kurdu. Ruben, “Bu şirketler kendi ikinci el satış sitelerini kurarak zaten ürettikleri giysilerden daha fazlasını elde ediyor” diyor.
ASKI ALANI
CaaStle CEO’su Christine Hunsicker, kiralama hizmetlerinin kullanıcılara giysileri “hızlı modadan daha iyi şekilde” deneyimleme imkânı sağladığını söylüyor.
Fotoğraf: KRISTA SCHLUETERFAS
