YAZI: HARRY MCCRACKEN

Güç Broker’ı çipleri Yapay Zeka devrimini ateşledi. NVIDIA şimdi bu teknolojiyi bütün endüstrilerde kullanıyor.
JENSEN HUANG
Nvidia’nın kurucu ortağı ve CEO’su, kendisinin yıllar önce öngördüğü yapay zeka dalgasıyla ilerliyor.
1- NVIDIA
YAPAY ZEKA PARTİSİNE ÇİPLERİ GETİRDİ
“1920’lerde su senatörün içine giriyor ve diğer taraftan doğrudan akım elektrik çıkıyordu. Şimdiyse jeneratörün içine elektronlar giriyor ve diğer taraftan zeka çıkıyor.”
NVIDIA CEO’SU JENSEN HUANG İLE bu çip devinin devasa boyuttaki Silikon Vadisi merkezinde sohbet ediyorum. Nvidia’nın DGX H100 bilgi işlem modüllerinden biri kısmen dağınık şekilde önümüzde duruyor. Yakıcı derecede hızlı işlemciler ve başka üstün teknoloji eseri bileşenlerle dolu olan bu kutu, dönüştürücü yeni yapay zeka deneyimlerine güç vermek isteyen büyük şirketler, startup’lar ve üniversiteler tarafından kullanılan süper bilgisayarların temel yapı taşlarından biri ve 500 bin dolara kadar satılabiliyor. Huang, bu kutunun önemini açıklamak için geçmişteki bir teknolojik devrimi kullanıyor.
Bu, bir şeyleri çağrıştıran bir kıyaslama: Nvidia donanımı üzerinde çalışan yapay zeka, günlük yaşamı bir zamanlar elektriğin yaptığı şekilde derinden değiştiriyor. Fakat yine de bu kıyaslama Nvidia’nın şu anki kapsamlı etkisini tam olarak yansıtmıyor. Hatta Raymond James Financial’a göre yapay zeka çipleri için fazlasıyla baskın olan pazar payı (yüzde 85) bile Nvidia’nın yapay zekaya olan katkısını tam olarak ifade edemiyor.
Nvidia sadece, hep daha güçlü bir bilişim donanımı sunup başka herkesin bununla ne yapılacağını çözmeye çalışmasına bırakma derdinde değil. Şirketin teknolojileri, platformları ve ortaklıkları bir dizi endüstri çapında yapay zekayı çalıştırma konusundaki ağır işlerin çoğunu yapıyor. Örneğin, Nvidia Ocak 2024’te tek bir hafta içinde ilaç keşif platformunun beta testlerine başladığını bildirdi, video oyun karakterlerinin yazılı olmayan diyaloglar kurmasına imkân veren bir yazılımı tanıttı, Nvidia teknolojisini araçlarına yerleştirebilmek için dört Çinli elektrikli araç üreticisiyle anlaşmalarını duyurdu ve organize mağaza hırsızlığını önlemeye yönelik bir perakende-endüstri ortaklığını açıkladı.
Huang’a göre, Nvidia’nın fazlasıyla çok yönlü olan çiplerini gerçek dünyadaki görevlere uygulamak için tüm bu disiplinlere ve çok daha fazlasına derinden dalması gerekiyordu. Örnek olarak, “Bir protein sentezi çipi yok” diyor. “Proteinlerin biyolojisini anlamanız ve bilim insanlarının ne yapmak istediğini ve onların işini nasıl daha iyi bir şekilde otomatik hale getirebileceğimizi anlamak gerekiyor. Bu yüzden, tüm bu farklı algoritmalar epey bir araştırma gerektiriyor.”
İMZASI HALİNE GELEN SİYAH deri ceketi ve dost canlısı tavrıyla bilinen Huang, Nvidia’ya kurucu ortağı olduğu 1993’ten beri liderlik ediyor. O zamanlar şirket, grafik işlem birimleri (GPU’lar) konseptine öncülük ediyordu. GPU’lar, üç boyutlu oyunları ve görsel olarak yoğun olan diğer bilgisayar uygulamalarını işlemek için kullanılan yüksek performanslı çipler. Fakat bu işlemciler daha becerikli hale geldikçe, potansiyelleri de hayal gücünün ötesine geçmeye başladı. Nvidia, öngörü sahibi bir hamleyle 2006 yılında CUDA isminde (Compute Unified Device Architecture – Birleşik Cihaz Mimarisi Hesaplama), geliştiricilerin Nvidia GPU’larının algoritmik gücünü her türlü zorlu görev için kullanmasına imkân tanıyan bir yazılım katmanı tanıttı. Birkaç yıl içinde, yapay zeka araştırmacıları bu katmanı derin öğrenme gibi alanlarda çığır açabilmek için kullanmaya başladı.
İlk başta, potansiyel müşterileri yapay zekanın her yerde olacağına ve onun merkezinde de Nvidia’nın yer alacağına ikna etmek zordu. Huang gülerek “Kimse tam olarak anlamadı” diyor ve arabaların kendi kendini sürmesine izin verecek makine görüşü kullanma fikriyle bir araba şirketinin dikkatini çekmeye çalışma konusunda uzun süre önce yaşadığı başarısızlıktan bahsediyor. Fakat kendisinin vizyonu ve ısrarcılığı işe yaradı. Huang, geçtiğimiz yıl Nvidia’nın neler yaptığına dair dünya anlayışının “fazlasıyla arttığını” söylüyor. Bugün, her yerdeki işletmeler mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde yapay zeka çıkarmak için birbiriyle yarışırken Nvidia’nın sunduklarının olgunluğu kendilerine üstünlük sağlıyor. Örneğin, Nvidia’nın Omniverse platformu girişim teknolojisindeki en popüler kategorilerden birine adanmış durumda: Dijital ikizler.
Şirketin hem yapay zeka hem de üç boyutlu grafik konularındaki uzmanlığını kullanarak, fiziksel nesnelerin, konumların ve süreçlerin ultra gerçekçi dijital taklitlerinin yaratılmasına izin veriyor. Ev dekorasyonu devi Lowe, bu platformu raf alan yönetimi gibi uygulamalar için mağazalarını dijitalleştirmek üzere kullanıyor. BMW, robotları etkili bir şekilde konumlandırabilmek için kendi fabrika zeminini simüle etti. Ve beyin cerrahisi alanında yapay zeka geliştiren Atlas Meditech, cerrahların prosedürleri gerçek hayatta gerçekleştirmeden önce güvenli bir şekilde prova edebileceği sanal bir ameliyathane yarattı.
Nvidia’nın diğer girişimleri gibi Omniverse de şirketin ister banliyö alışveriş merkezi ister tıp merkezi olsun, müşterilerle bulundukları yerde buluşma konusundaki kararlılığından yararlanıyor. Araştırma firması IDC’de performans yoğun bilgi işlemden sorumlu Başkan Yardımcı Peter Rutten, “Son kullanıcıyı başka herkesten daha iyi anlıyorlar ve bu da onların kim olduklarının ve neden bu kadar başarılı olduklarının anahtarı” diyor.
Huang, Nvidia’nın yakın zamanlı başarılarının pek çoğunun beş ila 15 yıllık yatırımların bir sonucu olduğunu ve hâlâ bunların üstünde çalışmaya devam ettiklerini vurguluyor. “Önümüzdeki on yılda, bilişim konusunda daha önce hiç görmediğimiz gelişmeler göreceğiz” diyor ve kendisinin özellikle tutku duyduğu bazı alanları sayıyor: İklim teknolojisi, dijital biyoloji, genel amaçlı robotik. Bir noktada, kuantum bilgisayarları, Nvidia GPU’ları tabanlı klasik süper bilgisayarları geride bırakabilir. Fakat Huang bunun bir on ya da yirmi yıl içinde gerçekleşmesini beklemiyor. O zaman bile dünyanın en güçlü bilgisayarlarının, klasik ile kuantum melezleri olacağına dair güveni tam. Bu, şirketin halihazırda peşine düştüğü bir araştırma alanı.
Wall Street’in Nvidia’nın yapay zeka dalgasında yüzmeye devam edeceğine dair iyimserliği, şirketin piyasa değerine yansıyor. Bu değer geçtiğimiz yıl 1 trilyon doları geçerek çip üreticisini Microsoft, Apple, Alphabet ve Meta gibi şirketlerin yanına ekliyor. Nvidia, şubat ayında 60,8 milyar dolarlık bir gelir açıkladı. Bu, 2022’ye göre yüzde 126 oranında baş döndürücü bir artış. Bir Nvidia ortağı olan yapay zeka ve kuantum yazılımı şirketi SandboxAQ’nun CEO’su olan Jack Hidary, “Nvidia’nın çok derin bir hendeği var” diyor. “Ben de bu rekabet avantajının sadece var olmaya devam etmesini değil, ayrıca önümüzdeki dört veya beş yıl içinde gerçekten büyümesini bekliyorum.”
Diğer yapay zeka oyuncularının kendilerine yetişebileceği senaryolar hakkında soru sorduğumda, Huang Nvidia’nın elde etmesi yıllar süren ve taklit etmesi kolay olmayan her yerde bulunurluğuna dikkat çekiyor. “Dünya üzerinde her bulutta mevcut olan tek mimariyiz” diyor. “Kişisel bulutlarda, binalarda, arabalarda, robotlarda ve fabrikalarda bulunuyor.” Şirket, SambaNova ve Cerebras gibi startup’lar şeklindeki rakiplerle de karşı karşıya geliyor. Bloomberg’in şubat ayındaki haberine göre Japon SoftBank, yüzde 90’ına sahip olduğu ve teknolojisi Nvidia da dahil olmak üzere pek çok şirket tarafından lisanslanan çip tasarım şirketi Arm’ı tamamlayıcı bir AI çipi girişimi için 100 milyar dolarlık fon topluyor.
Bir başka potansiyel büyük tehdit de büyük teknoloji şirketlerinin her şeylerini tepeden tırnağa kontrol etme arzusunda yatıyor. Amazon, Microsoft, Google ve Meta’nın kendi özel çiplerini geliştirmek için kaynak ayırması, muhtemelen kendi yapay zeka kaderlerinden daha fazla sorumlu olacakları bir günün habercisi. Google, şu anda beşinci nesilde olan Tensor Processing Units ile bu yolda epey ilerledi. Geçtiğimiz mayıs ayında ise Meta ilk yapay zeka işlemcisi Meta Training and Inference Accelerator’ı (Meta Eğitim ve Çıkarım Hızlandırıcı) tanıttı. Sosyal ağ akışlarında görünecek içerik ve reklamların seçimini işlemek için özelleştirilen bu çip, Meta’dan başka kimsenin tasarlayamayacağı bir şey olabilir.
Yine de Mark Zuckerberg, ocak ayında, Meta’nın yapay zeka araştırması hakkında bir güncelleme videosu göndermek için Instagram’a girdiğinde, şirketin kendi çip tasarım çabalarından bahsetmedi bile. Bunun yerine teknoloji endüstrisindeki herkesin anlayabileceği terimlerle konuşarak 2024’ün sonuna kadar 350.000 Nvidia H100 GPU’yu kullanma planını anlattı. Bu, şirket için milyarlara mal olacak bir taahhüt. Yapay zeka titanları için bile, Nvidia’nın yarattığı şeyin üstüne eklemek (ne kadar hırslı o kadar iyi) genellikle ilerlemelerin gerçekleşme şekli.
“ÖNÜMÜZDEKİ ON YILDA, BİLGİ İŞLEM DÜNYASINDA DAHA ÖNCE HİÇ GÖRMEDİĞİMİZ GELİŞMELER GÖRECEĞİZ.”
NVIDIA CEO JENSEN HUANG
2- NOVO NORDISK
OZEMPIC’IN TÜM POTANSİYELİNİ ORTAYA ÇIKARDI
BU, DÜNYA ÇAPINDA gerçekleştirilen bir hamle. Novo Nordisk’in kilo verme ve diyabet ilaçları Wegovy ile Ozempic hastalar arasında popüler olarak sıklıkla ruhsatsız olarak kullanıldı ve Danimarkalı ilaç üreticisini 500 milyar dolar civarında bir piyasa değeri ve geçtiğimiz yıla göre yüzde 36 artarak 33,7 milyar dolara çıkan 2023 satışlarıyla birlikte dünyanın en değerli şirketleri arasına soktu. Fakat Novo’nun çeyrek asırlık ArGe’ye dayanan satış rekorları kıran ilaçları, beklenmedik bir şanstan daha fazlası. Bunlar ayrıca Tip 2 diyabeti olan kişilerdeki insülin salımını stimüle etme ve diğerleri için de iştahı azaltmanın ötesindeki tedavi olasılıklarının da kilidini açıyor. Geçen yıl yayınlanan ve Wegovy’nin kalp krizi, inme ve kalp hastalıklarından ölümü azaltma kapasitesini gösteren, 17.000’den fazla kişiyle gerçekleştirilen bir çalışmadan sonra, şirket kardiyovasküler hastalıklar için genişletilmiş bir FDA onayı istiyor.
Diğer Novo çalışmaları da ‘semaglutid’in kronik böbrek hastalığı olan kişiler üzerindeki etkilerini inceliyor. Dışarıdan araştırmacılar da dahil olarak semaglutid ve diğer GLP-1 ilaçlarının uyku apnesinden eklem hastalıklarına kadar her şeye nasıl yardımcı olabileceğini araştırıyor. Geçtiğimiz yıl Ar-Ge bütçesini yüzde 37 artırarak 4,7 milyar dolara çıkaran CEO Lars Fruergaard, “Obezite ve diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon ve tüm bu kardiyometabolik hastalıklar arasındaki bağlantı artık anlaşılıyor” diyor. Yan tarafa semaglutid araştırmasının baştan ayağa doğru nereye gittiği yer alıyor.

KİLO VERMENİN ÖTESİNDE SEMAGLUTİD KULLANIMI
- Uyku Apnesi
Obstrüktif uyku apnesi (obeziteyle bağlantılı bir hastalık) olan hastalar, Ozempic ve Wegovy kullanırken rahatladılar. - Beyin Hastalıkları
Araştırmacılar, GLP-1’in enflamasyonu yatıştırma kapasitesinin bunama ve Alzheimer hastalığını yavaşlatabileceğini umuyorlar. - Alkol Kullanım Bozukluğu
Beş farklı grup, semaglutid’in alkol kullanım bozukluğu için bir tedavi olarak Faz 2 denemelerini gerçekleştiriyor. - Kalp Hastalığı
Bir yıllık bir araştırma, Wegovy’nin ölümcül olmayan kalp krizi ve inme ile kalple ilgili ölümlerin riskini azalttığını gösterdi. - Eklem Hastalıkları
Çalışmalar, GLP-1’leri kullanmanın kiloyla bağlantılı diz osteoartrit semptomlarını iyileştirebileceğini ve hatta eklemlerdeki yapısal değişiklikleri yavaşlatabileceğini gösterdi. - Böbrek Problemleri
Wegovy, kronik böbrek hastalığının ilerlemesini durdurdu ve yıllar süren bir araştırmaya göre böbrek hastalığı kaynaklı ölümleri yüzde 22 oranında azalttı. - Karaciğer Hastalığı
Erken klinik denemeler, GLP-1 ilacının karaciğer yağlanmasının bir formu olan MASH’in verdiği karaciğer hasarını azaltabileceğini öne sürüyor.

3- MICROSOFT
YAPAY ZEKAYI İŞ DÜNYASINDA GERÇEK KILDI
HİÇBİR ŞİRKET iş yerlerinde üretken yapay zekayı teşvik etmek için Microsoft’tan daha fazlasını yapmadı. Ocak 2023’te OpenAI’a 10 milyar dolarlık bir yatırımı duyurduktan sonra, Microsoft bu startup’ın teknolojisini kendi platformlarının en popülerlerine entegre etmeye başladı. Microsoft, üretken yapay zekayı işyerindeki bir asistana çevirmek için Copilot’ı (artık 1,3 milyondan fazla kullanıcısı olan GitHub üyeleri için bir kodlama asistanı olarak başlayan yapay zeka asistanları ailesi) Microsoft 365 üretkenlik araçları çapında genişletti. Copilot artık PowerPoint sunumları yaratmaya yardımcı olabiliyor, Excel verilerini analiz edebiliyor ve Outlook e-postalarını özetleyebiliyor. Modern çalışma ve iş uygulamaları için kurumsal başkan yardımcısı olan Jared Spataro, bunu erkenden benimseyenlerin arasında Accenture, Pfizer ve Visa ile “Copilot iş arkadaşlarıymış gibi ona iş veren ve ondan çok adımlı görevleri yerine getirmesini isteyen kullanıcılar” bulunduğunu söylüyor. Windows, ayrıca yeni bilgisayar sahiplerinin tek bir tuşla yapay zekayı başlatabilmesi ile yapay zeka sahibi de oldu.
Yapay zeka, Microsoft’un bulut gelirlerini 2024 mali yılının ikinci çeyreğinde yüzde 24 artırarak 33 milyar dolara çıkardı. Dünyanın en büyük 500 şirketinin yarısından fazlası artık Azure’un OpenAI versiyonunu kullanıyor. Azure AI, bütünüyle 53.000’den fazla müşteriye sahip ve bunların üçte birinden fazlası son 12 ay içinde Azure’a yeni katıldı. Microsoft, ocak ayında 3 trilyon dolarlık pazar değerinin üstüne çıkarak kendisini dünyanın en değerli şirketi haline getirdi. Yatırımın karşılığını almak bu olsa gerek.

4- GENSLER
TERK EDİLMİŞ OFİS ALANLARINI EV OLARAK YENİDEN MODELLİYOR
2020’DE, pandeminin ilk günlerinde, mimar Steven Paynter ve Gensler’deki ekibi müşterilerinden bazılarının artık boş olan ofis binalarını yerleşim alanlarına çevirmek isteyebileceklerini fark etti. Paynter, deneyimlerine dayanarak bu yapılardan çoğunun dönüşüm için iyi birer aday olabileceklerini biliyordu fakat aynı zamanda hangilerinin dönüştürülebileceğine karar vermenin zaman isteyen ve pahalı bir değerlendirme süreci gerektireceğini de biliyordu. Kendisi ve ekibi kısa bir yol buldu: Değerlendirme sürecini hızlandıran bir algoritma.
Gensler’in algoritması, bir binanın merkezinden pencerelere olan derinliği ve asansörler ile otopark alanlarının sayısı gibi kabaca 150 parçasını halka açık veriler, emlakçı siteleri ve abonelik servislerine dayanarak değerlendiriyor. Bu araç, saatler içinde bir dönüşüm uygulanabilirlik puanı belirleyebiliyor. Burada kilit nokta basitlik ve hız. Paynter, algoritmayı karmaşıklaştırma adına “Her zaman kurcalama arzusu vardır” diyor ve ekliyor: “Fakat bu kararların hızlıca ve ucuza mal olacak bir şekilde verilmesi gerektiğini biliyorduk.”
Calgary’de, algoritma 13 bina için dönüşüm onayı verilmesini sağladı ve 4 bina için de onay bekleniyor. Bunlardan beşinin bu yıl bitirilmesi planlanıyor. Dünya çapındaki geliştiriciler, mülk sahipleri ve yerel hükümetler artık bu aracı kullanıyor.
Paynter, “En iyi yerleşim projeleri, en kötü ofis binalarından çıkıyor” diyor. “Apartman daireler biraz hücresel odalar gibi: Banyo, mutfak, odalar. 70’lerde inşa edilmiş olan, bölmelerle ayrılmış ofislerin de biraz hücresel olduğu anlaşıldı.” Gensler ayrıca ofisleri veri merkezlerine veya yaşam bilimleri laboratuvarlarına dönüştürmenin uygulanabilirliğini belirlemek için de algoritmalar geliştirdi. Paynter’in de dediği gibi amaç, sadece insanları ofise geri getirmek değil; daha çok insanı şehir merkezine geri getirmek.

STİL EDİTÖRÜ: MAGGIE DIMARCO
5- KRAFT HEINZ
SOS TUTKUNU TÜKETİCİNİN TALEBİNİ KARŞILIYOR
TÜKETİCİLER soslanıyor. Kraft Heinz, geçtiğimiz ay Heinz Remix adında, restoranlar için üretilen ve internete bağlanabilen bir sos makinesini tanıttı. Bu makine, kullanıcıların sosları karıştırıp 200 farklı olasılığa kadar birleştirebilmesine olanak veriyor. Tıpkı Coca-Cola’nın ‘freestyle’ı gibi ama soslar için olanı. Yemek yiyenler önce Heinz ketçap, ranch sos, 57 sos veya barbekü sos arasından bir sos bazı seçiyor ve sonra da buffalo, jalapeno, smoky chipotle ve mango sosları gibi çeşitlerle geliştirerek; acı, tatlı ve tütsülü tatların özelleştirilmiş bir dengesini oluşturuyorlar. Kabaca 90 cm’lik, tek başına durabilen bir küp olan Remix, BurgerFi’ın bazı lokasyonlarında tanıtıldı ve bu yıl diğer restoranlara da yayılacak. Remix, internete bağlı olduğu için sunduğu tüm sos kombinasyonlarını takip ediyor ve Kraft Heinz’e gerçek zamanlı bilgiler gönderiyor. Şirket daha sonra trendleri belirleyerek bu bilgiyi restoran ortaklarıyla paylaşabiliyor. Kraft Heinz bu verileri ayrıca kendi ürün geliştirmesi için de kullanacak. Şirket, Taylor Swift’ten ilham alan “ketçap ve ranch görünümlü sos”ta olduğu gibi sosyal medyadan alınan bazı “sos damlaları”na iyi bir zamanlamayla bulaştı bile. 2023’te şirketin organik net satışları yıllık yüzde 3.4 arttı ve restoranlara sos sattığı gıda hizmeti işindeki organik satışları da yüzde 14 civarında yükseldi. Kraft Heinz Başkan Yardımcısı ve Radikal Değişiklikler Bölümü Başkanı Alan Kleinerman, “Mangolu ketçabın bu kadar heyecan verici olacağını yüz yıl da geçse tahmin edemezdim” diyerek tüketicilerin yarattığı ve onu en çok şaşırtan kombinasyondan bahsediyor. “Çok lezzetli.”

STİL EDİTÖRÜ: MAGGIE DIMARCO
6- MILL INDUSTRIES
GIDA ATIKLARINI İLERİ DÖNÜŞTÜRÜYOR
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN büyük faillerinden biri mutfağınızda saklanıyor: Yiyecek artıkları. Elma çekirdekleri, havuçların tepeleri ve akşam yemeğinden arta kalanlar, çöp alanlarında çürürken saldıkları metan gazıyla şaşırtıcı derecede güçlü birer emisyon kaynağıdır. Mill, şık bir çöp kovası (gerçekten!) ve yiyecek artıklarını kurutup öğüterek ince ve kokusuz bir toz haline getiriyor. Bu tozu da daha sonra tavuk yemi olarak ileri dönüştüren cihaz, mutfaklara kompost çöp kovalarının daha hafif bir seçeneğini sunuyor. İklim konusunda bilinçli davranmayı özendirmek için cazip eşyalar tasarlamak, Apple’ın eski yazılım mühendisi, Mill’in kurucu ortağı ve Nest akıllı termostatın yaratıcılarından olan Matt Rogers’ın uzmanlığı haline geldi. Belediyelerin yürüttüğü kompost toplama programları tutunmakta zorlanırken, Mill, cazip bir alternatif sunuyor. Rogers, “Bu işe sokaklardan başlayamazsınız. Mutfak seviyesinden başlamanız lazım” diyor. Şirket, başlangıç olarak ürettiği binlerce Mill çöp kovasının hepsini 2023’ün ilk aylarında sattı. Kovanın ikinci ve iyileştirilmiş versiyonu ise bu bahar satışa çıkıyor.
*Bu bölümde kullandığımız yazıların sıralaması Fast Company Global’deki listeye bağlı değildir. Fast Company Türkiye’nin seçtiği yazılardan oluşur.