Modacruz neden yürümedi?

YAZI: MEHTAP DEMİR

Amerika’da eğitimini tamamladıktan sonra, iş hayatına atıldı, iki yılı geride bırakırken orada deneyimlediği bir iş modelini hayata geçirmek amacıyla Türkiye’ye döndü. Henüz 24 yaşındayken, ikinci el lüks kıyafet platformu Modacruz’u kurdu ve bu ilk girişimi büyük başarı yakaladı. 8 yıl sonra ise şirketi sattı. Yolculukta öğrendiği dersleri, karşılaştığı zorlukları ve fırsatları yanına alarak Avrupa’ya gitti ve şimdi daha etik bir dünya kurma hayaliyle yeni projelere odaklanıyor.

Bugünlerde heyecan verici bir venture capital hazırlığında olan Melis Güçtaş, Modacruz yolculuğunda öğrendiklerini, işin detaylarını ve yeni hedeflerini Fast Company için anlattı:

MODACRUZ FİKRİNİN ÇIKIŞI

ABD’de çalıştığım dönemde, ikinci el moda üzerine kurulu pazar yeri modellerinin oldukça popüler olduğunu gözlemledim ve 2012 yılında bu modeli Türkiye’ye uyarlama fikrini geliştirdim. Türkiye’ye dönerek, bu işi gerçekleştirmek için çalışmaya başladım.

Platform lüks ürünlere yoğunlaşacaktı, çünkü o yıllarda Türkiye’de “ikinci el” kültürü pek yaygın değildi. Bu algıyı değiştirmek için lüks ürünler, ikinci elden satın alma konusunda iyi bir neden sunuyordu.

2012 yılında fikir doğdu ve hazırlıklarımızı tamamladıktan sonra 2014 yılında resmi olarak şirketi kurduk ve yayına başladık. Aynı yıl yatırım aldık. Bu yatırımla birlikte şirketleşme sürecimiz hız kazandı ve anonim şirket statüsüne geçtik.

FİKİR NEDEN TUTSUN?

Bu fikrin çıkış noktası, kişisel olarak yaşadığım bir problemdi. Amerika’dan döndükten sonra, Türkiye’de her şeyin, özellikle lüks tüketim ve moda ürünlerinin daha pahalı olduğunu fark ettim. Çünkü, her şey ithal ediliyordu ve belirli bir kitle dışında, insanların lüks ürünlere erişimi çok sınırlıydı.

Ayrıca, Türk toplumu, bir düğün elbisesini başka bir düğünde giymez ve marka bir ürün kullandığında bunu bir statü sembolü olarak görmeye eğilimlidir.

Bu sinyaller, “lüks ikinci el” ürünlerin Türkiye’de hızla benimsenebileceğini gösteriyordu. Piyasayı bu şekilde değerlendirdik.

Derinlemesine bir pazar araştırması yapmamıştık, fakat kadınların davranışlarını analiz edebiliyordum. Modacruz’da her bir envanter için heyecan duyuyordum, çünkü benim de ilgi duyduğum markalar ve moda ürünlerinin hem tüketicisi hem de satıcısıydım.

BÜYÜMEYLE YENİLER GELDİ

Modacruz piyasaya çıktığında, başka bir rakip yoktu ve çok hızlı bir büyüme gösterdik. İlk 10 ay içinde aylık 1 milyon dolarlık bir gelire ulaştık ve hızla yatırım aldık. Modacruz’un en önemli özelliği, “alanında bir numara” olmasıydı. Bu nedenle sektördeki ilk hataları da biz yapıyorduk. Çünkü, kimse tüketicilere daha önce bu deneyimi sunmamıştı. Yeni yollar bulmamız ve öğrenmemiz, “deneme yanılma” yöntemiyle gerçekleşiyordu.

Ayrıca, Türkiye’deki ekonomik durumlar da etkiliydi. İlk yatırım aldığımızda dolar kuru 2.7 TL civarındaydı ve şirket büyüdükçe TL ciddi bir değer kaybı yaşadı. Hızlı piyasa adaptasyonu sağlasak bile, şirket değerlemesi istediğimiz hızda artamıyordu. Sonrasında yatırımcılar ve rakipler ortaya çıkmaya başladı.

Bu süreçte, pozisyonumuzu değiştirdik. Önce “sadece lüks ürünlere” odaklanmıştık, ancak rakipler daha geniş bir kitleye hitap etmeye başladıkça, biz de stratejimizi gözden geçirdik. Modacruz da bu dönemde büyümeye devam etti. Bir ara 100 kişilik bir ekibe ulaştık.

YATIRIMCI NEDEN GELDİ?

İlk yatırım aldığımız dönemlerde “müşteri bağlılığı” oranımız çok yüksekti. Modacruz, sosyal bir platformdu ve kullanıcılar haftada ortalama 4 saatlerini burada geçiriyorlardı. Bir alışveriş uygulaması için bu inanılmaz bir rakamdı. Dolayısıyla, müşterileri ucuza kazanıp elde tutabiliyorduk. Bu yüzden yatırımcılar, burada bir potansiyel görüyordu.

Yatırımcıların 4’ü melek yatırımcıydı ve 3’ünün ciddi pazar yeri deneyimi vardı. Ayrıca, biri Dubai merkezli, diğeri ise Belçika merkezli iki fon da vardı.

Toplamda yaklaşık 7 milyon dolar yatırım aldık. Bu, Modacruz’un faaliyette olduğu süre boyunca gerçekleştirildi. 2014’ten 2022’ye kadar, yani yaklaşık 8 yıl boyunca aktif olarak faaliyette kaldık. Ancak, şirket satın alındıktan 1-2 yıl sonra faaliyet durdurulmuş olabilir, bu konuda emin değilim.

2016-2017 yılları oldukça iyi geçti. Aylık olarak 10 milyon kadın Modacruz’u ziyaret ediyordu. İçeride 3.5 milyon aktif satıcı ve alıcı vardı. Platforma toplamda yaklaşık 150 milyon adet ürün yüklenmişti. O yıllar için bu rakamlar oldukça etkileyiciydi.

NEDEN YÜRÜMEDİ?

İlk sorun, nakit konusuydu. Pazar yerleri çok fazla nakit gerektiren işlerdir. Ancak, bu dönemde Modacruz’un yabancılardan yatırım alabilmesi de zorlaşmıştı, çünkü TL değer kaybediyordu. Bu durum, gelen yatırımın güncel dolar fiyatına göre çok pahalıya mal olmasına neden oluyordu. Üstelik, Türkiye ekonomisi, yabancılar için cazip olmayan bir hale gelmişti. Biz de yeni yatırım alamadık.

Rekabet de bir diğer faktördü. Modacruz ekip olarak daha büyük bir yapıya sahipti, ancak daha çevik rakipler de vardı. Örneğin, ikinci el kıyafet platformu Dolap’ın Trendyol tarafından satın alınması, onların 20 milyondan fazla kadın kitlesine bir günde ulaşmasını sağladı.

Tüm bu dezavantajlara rağmen Modacruz, kâr edebilen bir şirketti. Ancak, VC’lerin istediği boyutta değildi. Pazar pozisyonu çok netti ve Türkiye’deki lüks bir kitleye hitap ediyordu; ancak daha fazla yatırım yapılması gerekiyordu.

ŞİRKETİ NİYE SATTIK?

Şirket 2022 yılının ekim ayında, üstelik işler yolunda giderken satıldı. Çünkü, şirket öyle bir noktaya gelmişti ki, ekstra nakit yatırımı yapılması her şeyi değiştirebilirdi. Biz yatırımcı bulmakta zorlanıyorduk, ancak şirketi satın alan kişilerin yatırım yapabileceklerine inanıyorduk.

Yatırımcılar, şirketten ne kadar erken çıkabilirse o kadar kârlı olacaklardı. Eğer daha fazla yatırım yapılmasaydı, Modacruz bir “lifestyle”, yani yaşam stili/modası şirketi haline gelebilir ve VC’nin beklediği kârlılık seviyesine ulaşamazdı.

Dolayısıyla, doğru zamanda stratejik bir şekilde satmak mantıklıydı. Bence devam ettirilebilseydi, hâlâ bugün de yerini koruyor olabilirdi. Bununla birlikte sattığıma hiç pişman değilim. Dönemin gereğini yaptım ve hiç arkama bakmadım.

Şirketi satın alanlar da devam ettiremedi ve kapattı. Bunun ardındaki temel sebebin, operasyon ve ekip yönetimi gibi iki kritik konuda başarısızlıkları olduğuna inanıyorum.

MELİS GÜÇTAŞ’IN YENİ YOLCULUĞU

• Uzun zamandır hem Avrupa hem de Dubai’deki büyüme aşamasındaki şirketlere danışmanlık veriyorum. Türkiye’den Avrupa’ya açılmak isteyen birçok şirket de bana ulaşıyor.
• Bununla birlikte bir ‘venture capital’ (VC) kuruyorum. 4 yıldır Hollanda’dayım ve yatırımcılarla startup’ları bir araya getiriyordum. Bu sayede geniş bir network oluşturdum.
• Kendi VC’mizde “etik iş modellerine” yatırım yapacağız. Örneğin, “holistic medicine” alanında çözümler sunan veya “kendi kendine yeten enerji üretimi” gibi teknolojiler geliştiren şirketlere odaklanacağız.
• İnsanların hem mental hem de fiziksel iyilik halini ve çökmüş/bozulmuş sistemlerden özgürleşmeyi hedefleyen projelere odaklanacağız.
• Etik iş modelleri tüm dünyada da yükselişte… Tüketicilerde büyük bir “uyanış” başladı, yakın gelecekte etik olmayan modellerin hayatta kalacağına inanmıyorum.
• Türkiye dahil olmak üzere farklı coğrafi bölgeleri değerlendiriyoruz. Şirketlerin iş modellerinin ve yatırımların daha etik ve sürdürülebilir olması gerekiyor.

İkinci el lüks moda platformu Modacruz’un kurucusu Melis Güçtaş, girişim yolculuğunu, platformu satma sebeplerini ve yeni hedeflerini Fast Company için anlattı.

“ETİK İŞ MODELİYLE 3 UNICORN YARATILDI”

• BİLİNÇLİ TÜKETİCİ Bu alana girerek Modacruz’da olduğu gibi pazarın ilk oyuncularından biri olmayı hedefliyoruz. Ben kişisel olarak da her şeyi dikkatlice inceleyip değerlendiriyorum. Ürünlerin nasıl üretildiği, nereden geldiği ve etik olup olmadığı gibi konulara büyük önem veriyorum. Y ve Z kuşağı da aynı şekilde bu konulara dikkat ediyor.
• ETİK İŞLER Artık tüketiciler, çocuk işçiliği gibi etik dışı uygulamalardan kaçınmak istiyor ve bu nedenle bilinçli tüketim alışkanlıkları geliştiriyorlar. Bu da etik iş modellerine olan talebin artmasına yol açıyor.
• SERENA VENTURES ÖRNEĞİ Reddit’in kurucularından Alexis Ohanian, Serena Ventures adında bir firma kurdu. Bu firma, kozmetik ağırlıklı olmak üzere etik işlere yatırım yapıyor. Şimdiye kadar 12 şirkete yatırım yaptılar ve bunlardan 3’ü “unicorn” oldu. Bu, etik iş modelleriyle de unicorn olmanın harika bir örneğİ.

GİRİŞİMCİLERE TAVSİYEM

• Her zamanın bir ruhu var, bu nedenle genel geçer öneriler vermek zor. Dönemin ruhu, koşulları ne gerektiriyorsa, o yönde ilerlemek gerekebiliyor.
• İşinizi başlatırken sadece yerel değil, global ölçekte düşünün.
• İşinizi etik ve insanların faydasına olacak şekilde yapın. Makro trendlerin farkında olun.
• Ne iş yaparsanız yapın, en iyi şekilde yapın. Yaptığınız işin ne olduğu önemli değil, önemli olan o işin en iyisini yapmanız.

E-TİCARET HÂLÂ MANTIKLI MI?

• 2014 SONRASI E-ticaret sektörü 2014’ten günümüze büyük değişim geçirdi. O dönem sektör inanılmaz bir büyüme yolundaydı, fakat “köşeler kapılmıştı”. Trendyol, Markafoni ve Hepsiburada gibi büyük oyuncular vardı.
• ŞİMDİ TABLO DEĞİŞTİ Pazar boş değildi, ancak genel olarak nüfusun daha fazla adapte olması sayesinde biz büyümeye devam ediyorduk. Şimdi ise durum daha da gelişmiş durumda.
• FARKLI BİR SEKTÖR 2018 yılında ikinci el moda pazarını 1 milyar TL, yaklaşık 200-250 milyon dolar olarak öngörüyorduk. Şimdi ikinci el ve e-ticaret büyüdü. Ama hâlâ önemli bir girişim alanı.
• NE YAPACAĞINIZ ÖNEMLİ Yapacağınız ticaretin türüne bağlı zorluklar ve fırsatlar değişiyor. Ürünü doğrudan kendiniz mi satıyorsunuz, yoksa büyük pazar yerlerine rakip olmayı mı hedefliyorsunuz? Hâlâ birçok ‘niş’ alan ve yeni doğan pazarlar var. ‘Ürün satışı veya dikey bir pazar yeri’ oluşturma bunlar arasında yer alıyor.
• PAZAR YERİ ZOR Şu anda büyük oyuncular yavaş yavaş pazarda yerlerini sağlamlaştırdı. Çok farklı bir iş yapmadıkça sıfırdan yeni pazaryerinin başarısı zor görünüyor. Çünkü, bu iş, çok büyük nakit yatırımı gerektiriyor.