“Yetenek yetmez başarı sabırla gelir”

FERHAT AKBAŞ

GÖREVİ
Eczacıbaşı Dynavit Kadın Voleybol takımını 2021’den bu yana çalıştırıyor.

TAKIM FORMÜLÜ
Takımlar, doğa gibi dengeler üzerine kuruludur.

BAŞARISIZLIK İLKESİ
‘Oyunda kal Ferhat’ diyerek kazanmaya odaklanıyorum.

YAZI: TALAT YEŞİLOĞLU

Türkiye’nin takım sporlarında en başarılı olduğu dal, hiç şüphesiz ‘Kadın voleyboludur. Türkiye Kadın Voleybol Milli Takımı, 2023 yılında dünyada bir numaraya yükseldi, Avrupa Şampiyonu oldu. Bütün maçları kazanarak ve ‘22 maç yenilmezlik’ rekoruyla Paris’te yapılacak Olimpiyatlara katılma hakkı kazandı.

2023’te bir önemli başarıyı da Avrupa ve Dünya Kulüpler şampiyonluklarında finali iki Türk takımının oynaması oluşturdu. Eczacıbaşı Kadın Voleybol Takımı bu başarıyı elde edenlerden biri oldu. Eczacıbaşı Dynavit, Vakıfbank’ı 3-2 yenerek şampiyon oldu. Kadın voleybol sporunda yaşanan bu başarının arkasında, oyuncularla birlikte takımın genç çalıştırıcısı Ferhat Akbaş’ın da büyük rolü vardı. 37 yaşındaki Akbaş, aynı zamanda voleybol sporunun gelişimine katkı yapan liderler arasında yer alıyor.

Ferhat Akbaş, bu başarısı konusunda sorularımızı yanıtlarken, liderlikten yetenek yönetimine kadar önemli bilgiler paylaştı, özellikle teknolojinin de etkisinin altını çizdi.

ŞAMPİYONLUK NASIL GELDİ?

Bizim bu turnuvadaki stratejimiz, çok önceden, sezon başından itibaren kurgulanmıştı. Hedefimiz, sezonun ilk yarısının zirve noktasına bu turnuvada ulaşmaktı. Turnuvanın sezonun içinde olması bu stratejiyi bizim daha dikkatli tasarlamamıza yol açtı. Nitekim, Uzakdoğu’ya gittiğimizde yiyeceğimiz yemeğe kadar her şeyi özenle planladık.

Maçtan önce, maç sırasında ve sonrasında en yoğun yaptığımız şey, oyuncularla iletişimdi. Hedefimiz, mümkün olduğunca onların en iyi özellikleriyle bu turnuvadan faydalanmaktı. Onlar da çok yardımcı oldu ve iyi reaksiyon gösterdiler. Bu açıdan çok güzel ve mutlu bir turnuva yaşadık.

Maç sırasında farklı bir şekilde gerideyken de inancımızı yitirmemiştik, çünkü iyi oynuyorduk. Oyunda kalmamız, özellikle kritik rallilerde önde olmamız bizim için avantaj oldu. İkinci sette oyunun kaderini değiştirmek için farklı oyuncularımızı sahaya sürdük. Bu da bize faydalı oldu. Sonuçta, sadece sahadaki 6 kişiyle değil, 14 kişilik kadromuzla güzel bir enerjiyle, rotasyonla kazandık.

BAŞARIYI SABIR GETİRİR

Yetenek, çalışma, ekip, uyum gibi faktörlerin yanına ‘sabır’ faktörü de eklenebilir. Hatta bana göre başarıda en büyük pay ‘sabırlı’ olmaya aittir. Çünkü, voleybola başlama yaşı epeyce düştü. Bu spora 7-9 yaş arasında başlayanlar var. A takımda önemli bir yere gelmek için 10-12 yıl boyunca çok ciddi bir antrenman temposunu kaldırmaları gerekiyor. Bu süreç de dışarıdan görüldüğü gibi çok eğlenceli değildir.

12 yıllık bu sürede çok ciddi bir çaba verilmesi, yaşam standardının tutturulması gerekiyor. Bu yüzden ‘sabır’ en önemli faktördür. Bunun dışında yetenek, fiziksel veya mental kapasiteniz yoksa, başarıya ulaşamazsınız. Yetenekler arasındaki rekabeti ise bana göre ‘sabır’ belirler…

İDEAL TAKIM OLUŞTURMAK

Doğanın yasası bir denge üzerine kuruludur. Bir ormanda çok sayıda unsur, canlı vardır. Hepsinin bir dengeyi sağlaması gerekiyor. Fark etmeseler de birbirlerini besleyen, destekleyen çok sayıda önemli faktör vardır. Takım da buna çok benziyor. Birbirlerini tamamlayan özelliklere sahip ve bunu kabul eden oyuncuları bir araya getirebilmek önemlidir. Ancak, bunu gerçekleştirmek hem zordur hem çok uzun zaman alır.

Burada doğru bir kimya kurgusu yapabilmek lazım. Sadece başarılı oyuncularla takım kurulsaydı, sporun heyecanı da kalmazdı. Bu yüzden ben birkaç özelliğe önem veriyorum. Birincisi, harmoni şeklinde çalışabilmeleridir. Bunun yanı sıra bağlılık ve birbirlerinin eksiğini tamamlayabilecek nitelikte olmalarıdır. Böyle bir öğrenci grubunu bir araya getirmek başarı için önemli.

BAŞARISIZLIK DA YÖNETİLİR!

Bunu defalarca yapmış birisi olarak hep, “Oyunda kal Ferhat” diyorum. Takım önde de olsa, geriden de gelse, maçı sonuçlandıracak güç, sahadaki oyunculardır. Bu yüzden oyunda kalabilir, oyun sırasında küçük müdahaleler yapabilirseniz, büyük sonuçlara doğru gidebiliyorsunuz. Çin’deki final maçında yaşadığımız da tamamen buydu. Çevresel faktörler nedeniyle skor tamamen kontrolden çıkmıştı. Buna rağmen biz küçük ama emin olduğumuz şeylere odaklanarak, üzerine damla damla koyarak bir şeyler yapmaya çalıştık. Genellikle zor ve kritik anlarda yapmaya çalıştığım bu oluyor.

10 BİN SAAT KURALI

Başarılı olmak için 10 bin saat çalışma kuralı, bence çok makul ve mantıklı. İş dünyası için söylenen bu rakam spor için de geçerli. Belki sporda bu sayı bir miktar daha yükseltilebilir. Çünkü, sporda, yılların verdiği bir tekrar, tecrübe adedi gerekiyor. Bir sporcunun antrenman bitiminden sonra çalışmaya devam etmesi, benim için kesinlikle pozitif bir harekettir. Zaten oyuncunun niyetini de aslında görüyorsunuz.

Ayrıca, spor, ne kadar tekrar yaparsanız, o kadar size fayda sağlar. Tabii ki sporcuyu o noktaya getiren yetenektir. Ancak, yeteneğin yetersiz kaldığı yerlerde devreye ‘çalışma’ giriyor. Sadece sporda değil, örneğin müzikte de ne kadar çalışırsanız, o kadar iyisiniz. Hatta bazen oyuncularıma ‘bırak antrenmanı senin topla uyuman lazım’ diyorum.

‘YILDIZ’ OYUNCUYU YÖNETMEK

Futbolda da voleybolda da oyuncu değiştirme kuralları çok esnek değildi. Son yıllarda değişti ve basketbol gibi sürekli değişiklikler yapmanız gerekiyor. Bazı oyuncular buna adapte oluyor, bazıları zorluk çekiyor. Oyuncuların motivasyonunu bozmamak için, ‘Ben böyle bir başlangıç yapıyorum’ diyor ve ardından ‘çünkü’ diyerek devam ediyorum. Neden onu tercih etmediğimi, düşüncemi düzgün şekilde aktarıyorum. Oyuncu seçimi yapmamın nedenlerini paylaşmak, onlarla iletişimde bana büyük fayda sağlıyor. Bu noktaya gelmiş sporcuların da normal bireyler olmadığını kabul etmeniz gerekiyor. Hepsinin çok özel yetenekleri var. Bunu dikkate alıp, onları özel hissettirmeniz gerekiyor. Bana göre ‘yıldız’ oyuncu yönetimi, başarının en önemli faktörlerinden biridir.

“Ben özellikle otobiyografiler, sporla ilgili belgeseller izlerim. Özellikle her zaman kişisel gelişimle ilgili kitapları okumaya çalışırım. Tüm spor branşlarında olduğu gibi, spor psikologlarından destek almamız gerekiyor.”

TAKIMI 2 ÖZEL UYGULAMAYLA YÖNETİYORUZ

1. TEKNOLOJİ ÖNEMLİ Öncelikle teknoloji hayranı olduğumu söyleyebilirim. Teknolojinin hızına yetişmeye çalışıyorum. Özellikle rakiplerin maç analizlerinde ciddi bir şekilde teknolojiyi kullanmaya çalışıyoruz.
2. KİŞİSELLEŞTİRİLMİŞ UYGULAMA Her takımın, çalıştırıcının kullandığı sabit analiz sistemleri var. Ancak, biz Eczacıbaşı’nda bunu kişiselleştirdik. İstediğimiz özellikleri ekledik, özel uygulamalar geliştirdik. Teknoloji sonsuz bir okyanus gibi ve hep yeni kalmaya çalışıyoruz.
3. YAKIN TAKİP Eczacıbaşı Teknoloji Grubu’nun bizim için geliştirdiği iki uygulama var. Birincisi sayesinde bir oyuncuyu, uyanışından itibaren izleriz. Fiziksel ve mental olarak ne kadar hazır olduğu konusunda bilgi alır, günü ona göre kurgularız. Bu uygulama, aynı zamanda antrenman sırasında ve sonrasında oyuncuların fiziksel sonuçlarını içeren verileri toplar. Değerlendirme yapmak için o verilerden yararlanırız.
4. ALGORİTMA DESTEĞİ İkincisi, maç sırasında bize öneri veren uygulamadır. Bu algoritma, bize hangi hareketi yaparsak daha iyi sonuç alacağımızı, bir mesaj şeklinde verir.

BAŞARILI OYUNCULARIN DİKKAT ÇEKEN 3 FARKI

1. İLETİŞİM Voleybol bir takım sporudur. Bu nedenle takım başarısı için arkadaşlarıyla doğru iletişim kurabilen, onlar kadar kendi eksikliklerini kabul edebilen bir oyuncu çok değerlidir. Böylece takım oyununu da dengelerler.
2. ÇALIŞMAK Çalışkan bir sporcu bizim için çok değerlidir. 10 bin saat kuralı da bunu destekliyor.
3. MENTAL GÜÇ Son dönemde bu çok önem kazandı. Sosyal medyadan, etraftan sporcular çok etkileniyor. Artık çevre etkisini doğru yönetebilecek ‘mental’ güce sahip olanlar öne çıkıyor.

HOCANIN LİDERLİK ÖZELLİKLERİ

• TİTİZ YAKLAŞIM Kadın takımı çalıştırıyorum o nedenle titiz iletişime önem veriyorum.
• OYUNCUYU ANLAMAK Tek tek her oyuncumu çok iyi anlamak isterim. Çünkü, onları bazı şeyleri yapmaya ikna etmeye çabalıyoruz. Bunun için empati yapmak ve çok iyi anlamak gerekiyor.
• DİNLEMEK Her oyuncunun duygusu, hayata ve maça bakış açısı farklı olabilir. Bu yüzden onları dinler, sorular sorarım.
• ORTAK KARAR Genellikle maçı takımla beraber yönetiriz. Son kararı ben veririm ama başıma buyruk olma yerine, onların düşüncelerini alarak karar veririm.
• SAKİNLİK Özellikle maç sırasında sakin kalabilmeye büyük önem veririm. Sakin kaldığımda takımla daha iç içe olduğumu, kontrollü gittiğimizi görüyorum.
• ÇALIŞMAK Bir liderin de çok çalışması gerekiyor. Eğer lider çok çalışırsa, ekibi de çok çalışır. Ben de bunu yapmaya çalışıyorum.

“Spor kulüpleri veya voleybol takımı, bir holdingin butik yapısını andırıyor. Sürekli yönetmeniz gereken insanlar grubuyla berabersiniz. Sürekli olarak kazanma hedefiniz var. Kaybetmemek için çalışıyorsunuz.”