in , , ,

Aynı şirkette 30 yıl kalınır mı?

Son dönemde, gündemden düşmeyen konulardan birini, dünyanın lider şirketlerindeki CEO’ların, 30 yıla varan görev süreleri oluşturuyor. Uzun süreli bağlılıkları, şirket başarısını artırıp kurum kültürünü beslerken; aynı şirkette uzun yıllar kalmanın olası riskleri de iş dünyasında tartışılıyor…

Aynı-şirkette-30-yıl-kalınır-mı-

Fotoğraf: Pixabay

YAZI: MEHTAP DEMİR

Üniversite eğitimini İngiltere’de tamamlayan Muhtar Kent, iş için ABD’ye gitmeye karar verdiğinde, karşısına çeşitli seçenekler çıkmıştı. İlk tercihi Bankers Trust olmuş ama bu kurum aklına pek yatmayınca arayışını sürdürmüştü. Ta ki New York Times gazetesinde “International Executive Trainee’ler aranıyor” ilanını görene kadar… İlanın sahibi Coca-Cola idi ve ‘management trainee’ için yeni yetenekler çekmeyi hedefliyordu. Muhtar Kent, oradaki amcası, yakın arkadaşları ile baba ve annesinin görüşünü aldıktan sonra kararını verdi. New York ‘u bırakıp Atlanta’da çalışmaya gideceği için yakın çevresinden itirazlar vardı ama o Coca-Cola’nın İK yönetimiyle yaptığı birkaç görüşmeden sonra çalışmak istediği yeni şirketi belirlemişti. Yıl 1978’di ve Muhtar Kent, Efes Pilsen grubunda görev aldığı birkaç yıl haricinde 38 yıl sürecek Coca Cola kariyerine adım atıyordu. Kent, sonraki dönemde bu kadar uzun süre aynı şirkette kalmanın sırrını, Coca Cola’nın ‘gelişime açık olmasına, kariyer olanakları sunmasına’ bağlamıştı.

2014’te Walmart’ın CEO’luğunu üstlenen Doug McMillon da benzer bir kariyer yolundan yürüdü. Henüz 18 yaşındayken, üniversite için para biriktirmek amacıyla Walmart dağıtım merkezinde kamyon boşaltma işine başladı. Kısa süre sonra şirketin Arkansas’daki genel merkezinde çeşitli departmanlarda rol aldı.

2006 yılında aynı gruba ait Sam’s Club’ın CEO’su olarak şirketteki ilk yüksek profilli görevine başladı. 2014 yılından beri de Walmart’ın CEO’luğunu yürütüyor. “Her gün düşük fiyat” mantığı onun döneminde dünyanın geri kalanına taşındı. Liderliği boyunca şirketi, insan odaklı, teknoloji destekli çok kanallı bir perakendeciye dönüştürmeyi başardı. Cirosunu 458 milyar dolardan 2023’te 648 milyar dolara çıkardı.

Yakın dönemde liderlik koltuğuna geçmesi yankı uyandıran isimlerden bir diğeri, Nike’ın CEO’su Elliott Hill oldu. Nike’taki yolculuğu 1988 yılında stajyer olarak başlayan Hill, 32 yılı aşkın bir süre boyunca Avrupa ve Kuzey Amerika’da üst düzey liderlik pozisyonlarında bulundu ve şirketin 39 milyar dolardan fazla büyümesine yardımcı oldu. Merdivenleri istikrarlı biçimde tırmanan Hill, koltuğu devralırken, “Nike her zaman kimliğimin temel bir parçası oldu ve onu daha da parlak bir geleceğe taşımaya hazırım” diye konuşuyordu.

STAJYERLİKTEN CEO’LUĞA

Doug McMillon ve Elliott Hill yalnız değil; dünyanın dört bir yanında, kariyerlerine başladıkları şirkette 20, hatta 30 yıldan fazla çalışan çok sayıda CEO var. Aynı şirkette kalma motivasyonlarındaki ortak nokta ise şirketlerinin misyonlarına, değerlerine ve kültürlerine duydukları derin bağlılık.

Bu liderlerden biri olan Bob Iger, Disney’deki 46 yıllık kariyeri boyunca hikâye anlatımına olan aşkı sayesinde şirketi büyük bir dönüşümden geçirdi. 1974 yılında, Disney’in sahip olduğu ABC Group’ta stüdyo süpervizörü olarak başladığı kariyerine 2005 yılında The Walt Disney Company CEO’su olarak devam eden Iger, şirketi bir medya devine dönüştürdü.

General Motors’un ilk kadın CEO’su Mary Barra ise şirkete 18 yaşında bir stajyer olarak katıldı. GM Enstitüsü’nde elektrik mühendisliği, daha sonra GM bursuyla Stanford Üniversitesi’nde MBA yapan Barra, İK ve ürün geliştirme gibi çeşitli alanlardaki görevlerinin ardından 2014’te büyük bir otomobil üreticisinin ilk kadın CEO’su olarak atandı…

Barra’nın liderliğindeki GM, gelecek nesillere daha sağlıklı bir gezegen miras bırakmak için sıfır emisyon ve müşterilerin değerli bir meta olan zamanı geri kazanmaları için sıfır trafik sıkışıklığı gibi hedefleri vizyonuna ekledi.

AYNI ŞİRKETTE LİDERLİĞE

Yönetici işe alım şirketi Spencer Stuart’ın 2021’deki araştırmasına göre, son 20 yılda S&P 500 şirketlerindeki CEO’ların yüzde 85’i; COO, bölüm CEO’ları, CFO ve C-suite’in altından terfi eden diğer liderlerden oluşuyor. Araştırmaya göre, CEO adaylarını, “öz farkındalıkları ve tam potansiyellerini ortaya çıkarmaya olan bağlılıkları” gibi iki önemli özellik diğerlerinden ayırıyor.

Bir başka araştırma ise kariyer hayatını tek bir şirkette geçiren CEO’ların sayısının azaldığını ortaya koyuyor. 100 Büyük şirket arasında yapılan bir analiz, yeni dönem CEO’larının sadece yüzde 19’unun, tüm görev sürelerini aynı şirkette geçirdiğini ortaya koyuyor. 1980 yılında ise bu oran yüzde 44’tü.

ORHAN ÖZALP

Statista’nın 2023 tarihli, çeşitli kademeleri içeren araştırması ise tek bir işverenle geçirilen ortalama sürenin AB ülkelerinde 7.5 ile 13 yıl arasında değiştiğini ortaya koyuyor.

Bankada 19 yılını geride bırakan Deutsche Bank Türkiye CEO’su Orhan Özalp, “Büyük organizasyonlarda veya büyüyen şirketlerde, tepedeki logo ve marka değişmeden de, çok farklı coğrafya, ürünler, müşteri segmentleri, çalışan ekipler, kültürler ve coğrafyalar yönetme imkânı bulmak, bir CEO için tek bir şirkette geçen bir kariyer gibi görünse de aslında pek çok farklı kültür ve organizasyonel yapıyı tecrübe etme fırsatı veriyor. Bu durumlarda tek bir şirketteki deneyimle CEO olmak yeterli oluyor” diye kaydediyor.

KALMAYA İTEN FAKTÖR

ABD İstatistik Kurumu’nun verilerine göre bir çalışan ortalama 12 ayrı işte çalışıyor. Bu kariyeri boyunca harcanan süre ise 90 bin saati buluyor. 1996 yılında çalışanların aynı şirkette kalma süresi 3.5 yıl düzeyindeydi, 2014’te 4.6 yıla yükseldi. 2022’de 4.1 yıla gerileyen rakam, 2024 Ocak ayında 3.9’a indi.

Türkiye’de bu kapsamda istatistikler yok ancak, oranların AB ve ABD’ye yakın olduğu, hatta İş Bankası, Koç Holding, Siemens gibi bazı köklü kuruluşlar dışında benzer düzeylerde seyrettiği tahmin ediliyor.

‘Rekor’ denilebilecek sürede aynı şirkette çalışan istisnai liderler de yok değil. 1997’de Kurucu Genel Müdür olarak başladığı görevine halen devam eden DenizBank Finansal Hizmetler Grubu CEO’su Hakan Ateş, bu liderler arasında yer alıyor. Aslında Ateş’in hayali bankacı değil, tiyatro sanatçısı olmakmış.

“1981’de İş Bankası’nda Stajyer Müfettiş Yardımcısı oldum” diye konuşan Ateş, 5 sene boyunca Anadolu’yu dolaşarak, ülkeyi ve halkı yakından tanımış. Bunun da yararını çok görmüş: “Henüz 20’li yaşlarımdaydım ve işimi iyi yaptığım takdirde, topluma katkımın daha anlamlı olacağını idrak ettim. O nedenle, bunca yıldır işimi istikrar ve sevgiyle sürdürmemde birinci etken, işimin memlekete katkısını ön planda tutmam ve çalışma arkadaşlarıma da bu yaklaşımı aşılamamdır. Freud mutluluk formülünü verimli ve üretken çalışma hayatı, sevmek, sevilmek ve mizahla özetliyor. Ben de mesleğimi icra ettikçe daha çok sevdim ve her zaman da takım halinde, eğlenerek yapmayı önemsedim.”

SERKAN KAPTAN

İKİ FAKTÖR ROL OYNADI

TAV Havalimanları CEO’su Serkan Kaptan, kuruluşundan bu yana yani 25 yıldan uzun süredir görev yaptığı kurumda kendisini tutan 2 önemli faktöre dikkat çekiyor: “Birincisi, havalimanı işletmeciliğini kuran şirketlerden biri olarak 25 yıldır yenilenerek ilerleyen olağandışı bir hikâyesi var. Türkiye’de büyüme, yurt dışına açılma, halka arz, yabancı ortak, iştirakler, yeni pazarlar… Bu dinamizm, sürekli yeni sorular ve olanakları beraberinde getirdi. İkincisi, çocukluğumdan beri ilgi duyduğum bir sektörde yer alması önemli rol oynadı, her zaman heyecanla ve severek çalıştım.”

EMRE KARTER

Citibank Türkiye Genel Müdürü Emre Karter, 28 yılı geride bırakırken, kendisini her zaman öğrenmeye açık bir ortamda bulmasının kritik neden olduğunu vurguluyor: “Farklı ülkelerde görev alarak, farklı kültürlerle çalışarak hep yeni bir şeyler öğrenebiliyorsunuz. Citibank’a İzmir Kurumsal Şubesi’nde başladığım günden bu yana 8 farklı şehirde, 5 ayrı ülkede çalışma imkânım oldu.  Bu işlerin birçoğu o an yerleşik olduğum ülkenin sınırlarını aşan bölgesel sorumluluk üstlendiğim, işin doğası gereği çok seyahat gerektiren, devamlı bir hareket ve devinimin olduğu işlerdi. Bu bana, farklı ülkelerin bakış açısını, vizyonunu görme fırsatını verdi. Bu da bankada çalıştığım sürede dinamik kalmamı, farklı bakış açıları geliştirmemi sağladı.”

EREN ÇAMURDAN

YENİLİKÇİ ŞİRKET ETKİSİ

Boyner Büyük Mağazacılık CEO’su Eren Çamurdan, Yıldız Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünde okurken, Altınyıldız’da yaptığı staj ile kariyer hayatına 1997 yılında başladı. Grup içinde 27’nci yılını tamamlayan Çamurdan, “Staj dönemimde bile kendimi işin bir parçası gibi hissetmem, işe değer katma ve katkıda bulunma fırsatı verilmesi, bana ilk günden itibaren bulunduğum kuruma aidiyet duygusu kazandırdı” diye konuşuyor.

Grubun farklı şirketlerinde, farklı departmanları ve pozisyonları deneyimleme fırsatı bulan Çamurdan, “Boyner Grup, yenilikçi vizyonu ve sürekli daha iyiyi arayan, denenmemişin peşinden koşan bakış açısına sahip. Bu beni her zaman motive etti ve etmeye devam ediyor” diyor ve ekliyor: “Grubun çalışma kültürü, yaratıcılığı teşvik eden, sorumluluk almayı cesaretlendiren değerleri, sürekli öğrenme ve gelişime açık bir ortamı, bu yolculuğumu anlamlı ve sürdürülebilir kılıyor.”

UZUN KALMANIN SIRRI

Aynı şirkette uzun süre kalmanın organizasyonel başarıya sağladığı katkıların yanı sıra bu yaklaşımın riskleri de tartışılıyor. Tek bir şirkette uzun yıllar kalmanın yaratabileceği sınırlamalar, organizasyonel bellek ve liderlik gelişimi gibi kritik unsurlar açısından sorgulanıyor…

Farklı deneyimlerin önemini vurgulayan DenizBank Finansal Hizmetler Grubu CEO’su Hakan Ateş’e göre tek bir şirketteki tecrübe CEO olmak için yeterli değil: “DenizBank öncesinde yaklaşık 16 sene bankacılığın hemen hemen her kategorisinde farklı görevler üstlendim. Bunların arasında, Rusya’daki ilk yüzde yüz Türk sermayeli bankayı, sadece bir kasa, bir masa ve bir temsilcilikle yola çıkıp, 3 ay gibi kısa bir sürede kurmak da bulunuyor. Moskova deneyimi bana sıfırdan banka kurmak öğretisini kazandırdı; strateji yapıp maliyetleri düşük tutma dersini de yine burada aldım.

Yine büyük oranda sanat ve spor geçmişimden getirdiğim kazanımlar sayesinde, zorluklar karşısında pes etmeyi kabul etmeyen bir yapım var. Güney Afrikalı Lider Nelson Mandela’nın bu durumu ifade eden çok güzel bir sözü var: ‘Hiçbir zaman kaybetmem; ya kazanırım ya da öğrenirim’ der. Hatalardan ders alabilmeyi, öğrenmeyi seçmemiz gerek. Kaybetme halini ‘öğrenme’ olarak kodlarsanız motivasyon kaybına uğramadan yoluna devam edersiniz.”

SİNEM SANDIKÇI GÖKÇEN

OLUMSUZ YANI VAR MI?

Boyner Büyük Mağazacılık CEO’su Eren Çamurdan, “Sadece bir şirkette deneyim sahibi olmak değerli, ancak tek başına yeterli olmayabilir” diyor ve şöyle devam ediyor: “Aynı kurum içinde de farklı roller üstlenerek geniş bir perspektif kazanmak, farklı operasyonları yönetmek, bu süreçte sürekli öğrenmek ve gelişmek çok önemli diye düşünüyorum. Bununla birlikte kariyer hayatında sadece yaptığın işe değil, pazara ve rekabete odaklanmanın da önemli olduğunu düşünüyorum. Bu konuda yakın geçmişten verebileceğim örnek 32 yıl önce şirkette stajyer olarak çalışmaya başlayan Nike CEO’su Elliott Hill.”

L’Oréal Türkiye Genel Müdürü Sinem Sandıkçı Gökçen’e göre, bunun herkes için geçerli bir formülü yok: “Çekirdekten yetişmek, içten dışa tüm sistemleri ve paydaşları biliyor olmak, dünden bugüne her şeye hakim olmak, en alttan en üste her seviyede görev almış olmak, şirketin çok farklı bölüm ve fonksiyonlarını deneyimleyerek bugüne gelmek hem işimi hem de beraber çalıştığım kişilerin hayatını çok kolaylaştırıyor diye düşünüyorum.”

ENİS SONEMEL

Siemens Healthineers CEO’su Enis Sonemel’e göre, bir şirkette çekirdekten yetişerek CEO olmak çok büyük bir avantaj. “Bunun örneklerini pek çok köklü şirkette de görüyoruz” diye konuşan Sonemel, şöyle devam ediyor: “70 ülkede faaliyet gösteren bir şirkette, 20 yıldır çalışıyorum. Farklı rollerde ve ülkelerde bulundum. Şu anda Türkiye’nin yanı sıra birlikte Kazakistan, Bulgaristan, Romanya ve İsrail ülkelerindeki operasyonları da yürütüyorum. Böyle baktığınızda aslında sadece bir şirkette değil, aynı şirketin birden fazla alanında çalışarak bütünleşik bir deneyim kazandım. Ayrıca ‘deneyim’i yalnızca iş hayatıyla, bir şirkette çalışarak kazanmak zor. Deneyim, hayatın akışında edinilen genel bir kazanım.”

CEO’NUN GÖREV SÜRESİNDE EN KRİTİK DÖNEME DİKKAT

  • Boston Üniversitesi ve Karlsruhe Teknoloji Enstitüsü’nün S&P 1500 şirketi arasında, 25 yılı kapsayan araştırması önemli mesajlar içeriyor.
  • Buna göre, CEO’nun 10’uncu yılında şirketin değeri zirveye ulaşıyor ve burada ‘plato’ yapıyor, durgunluğa giriyor.
  • 14’üncü yılda ise şirketin değeri düşme eğilimine giriyor. Bu süreç önce yavaşken CEO’nun görevi devam ettiğinde hızlanabiliyor.
  • Aynı araştırmaya göre yatırımcılar, CEO’nun 13 yıl ve daha az görevde kalmasını kötü haber olarak değerlendiriyor. 13 yılı bir miktar aşması halinde, liderin gitmesinin daha iyi olacağını belirtiyorlar.

 

ADNAN BALİ

“İŞ BANKASI’NDA REKABET VAHŞİ DEĞİL, HİJYENİKTİR”

ADNAN BALİ
TÜRKİYE İŞ BANKASI YKB

“İş Bankası’nda DNA’mızda, ehliyet ve liyakat kültürü vardır. Bu nedenle burada yetişen, bu kültürü soluyan insanların yükselmesi önceliğimizdir. Bugün İş Bankası’nda 3 binden fazla yönetici var. En az 20-25 sene geçmişleri var. Ehliyet ve liyakat sistemiyle ilerleyen bir şirket için bu zengin portföy çok büyük bir avantajdır.

Tüm kariyer hayatınızı tek bir şirkette geçirmenin dezavantajları da olabilir. Örneğin, benim İş Bankası dışındaki kurumların dinamiği, iş yapış biçimlerine dair fikrim yok.

İş Bankası’nda rekabet vahşi değil, hijyeniktir; hatalar yapabiliriz ama hataları düzeltebilmek önemlidir, süreç odaklı olmanın sonuç yaratacağına inanırız, öğrenmeye yüksek önem veririz, CEO olma hedefiyle değil yaptığımız işin en iyisini yapma motivasyonuyla çalışırız. Benim dışarıdan bir müşteriye yaklaşımım da ancak bu öğrenimlerim ve prensiplerimiz perspektifinden olabilir.”

 

SANİ ŞENER

ÇOK YÖNLÜ OLMALISINIZ

SANİ ŞENER
TAV HAVALİMANLARI HOLDİNG ESKİ YKBLC

  • TUTKU
    Ben kurucu ortak olduğum için çok uzun süre kaldım. Büyümekte olan bir şirketti, çok çabaladık ve çok başarılı bir şirket yarattık. İşi sevmeniz, kalmanızdaki en önemli sebeplerden biri.
  • SADAKAT
    Genellikle çok az kişi şirketlerine sadık oluyor çünkü onlar daha ziyade şirkete olan ihtiyaçlarına sadık oluyor. Onun için de çok çabuk yer değiştiriyorlar. Şirketinize sandıksanız, çalışanlarınıza sadıksanız vakti gelene dek bırakmıyorsunuz.
  • ÇOK YÖNLÜ
    CEO olabilmek için çok fazla şirkette çalışmak önemli değil ancak ‘çok yönlü’ olmak gerekiyor. Bilginin inanılmaz büyüdüğü ve birbiri ile bağlantılı olduğu bir dönemden geçiyoruz. Devamlı makas değiştirme, kulvar değiştirme kabiliyetine sahip olmak lazım.
  • VİZYON
    Bunun için de geniş kapsam, farklı deneyimler, disiplinler arası düşünebilme yeteneklerini geliştirmek gerekiyor. Sadece bir konuda deneyimleriniz varsa, büyük resmin sadece küçük bir parçasını görebilirsiniz ki bu da CEO olmak için yetmez.”

 

HAKAN ATEŞ

27 YIL CEO OLARAK KALMANIN 4 SIRRI

HAKAN ATEŞ
DENİZBANK FİNANSAL HİZMETLER GRUBU CEO’SU

  1. Erken yaşta sanat ve spor alanındaki uğraşlarımın, kariyerime ve yönetim anlayışıma son derece olumlu etkileri oldu. Saydamlık, hesap verebilirlik, sorumluluk ve adalet kavramlarının ne anlama geldiğini, henüz 10 yaşında tecrübe ettim.
  2. Bir liderin en önemli vasıfları arasında olduğunu düşündüğüm takım oyunu kurma konusunda kaslarımı, anlık karar alma, çevik hareket etme reflekslerimi de sanat ve spor sayesinde kuvvetlendirdim.
  3. Her düşüşün bir kalkışı olabileceğini, karşındakini dinleyebilmenin kıymetini, doğru olanın yıkılmayacağını, yeri geldiğinde siyah bildiğinin aslında beyaz olduğunu kanıtlayan kişiye gönülden teşekkür etme erdemini ailemden öğrendim.
  4. Büyük oranda sanat ve spor geçmişimden getirdiğim kazanımlar sayesinde, zorluklar karşısında pes etmeyi kabul etmeyen bir yapım var. Bunların bana büyük katkısı oldu.

Yazar: Mehtap Demir

Fast Company Türkiye Yazı İşleri Müdürü

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

YAPAY-ZEKA-VE-METAVERSE-ABARTILDI-MI-

Yapay Zeka ve Metaverse abartıldı mı?

“Markalardan-bir-alt-seviyeye-müşteri-göçü-var”

“Markalardan bir alt seviyeye müşteri göçü var”