Kâr eden yok, rekabet büyük!

Fransız iş insanı Gérard Mulliez tarafından 1961 yılında kurulan Auchan, internet üzerinden ticaretin henüz emekleme aşamasında olduğu 2000 yılında, o dönem için büyük bir girişime imza attı. Fransa’nın Lille şehrinde hayata geçirilen projenin adı Auchan Drive idi. Basit bir iş modeli vardı: İnternet üzerinden alınan siparişleri topluyor, birkaç lojistik merkezi (depo) üzerinden müşterilere ulaştırıyordu. Auchan Retail Grubu’nun iş modelinin birkaç önemli yeniliği vardı: Birincisi, 2 saatte dağıtım garantisi veriyorlardı. İkincisi ise, bunu yapmak için müşterilerinden ekstra bir ücret talep etmiyorlardı. Bunların yanı sıra çok sayıda ürünü sipariş etme olanağı sunuyorlardı.

Şirket, daha sonra kendini geliştirdi, 2004 yılında Chronodrive markasıyla taze gıda ürünlerini de dağıtmaya başladı. “Dark store” ya da “online gıda dağıtımı” olarak tanımlanan bu yeni girişimin devamını, İngiliz süpermarket zinciri Tesco getirdi ve 2009 yılında “karanlık dükkanlarını” hayata geçirdi. Ardından Sainsbury’s benzer bir girişim başlattı. Ancak bu girişimlerin tamamında, teslim süreleri 20 dakika ve üzerinde seyrediyordu.

Online perakende dağıtım alanına süre konusunda inovasyonu getiren ise Türk girişimci Nazım Salur ve şirketi Getir oldu. 2015 yılında kurulan ve “10 dakikada teslim” vaadiyle yola çıkan şirket, Türkiye’de sektörün de öncüsü oldu. Türkiye’de sektörün geldiği düzeyi değerlendiren Nazım Salur, Getir’i “kopyalayan” 20’ye yakın şirketin olduğunu paylaşmıştı. Sektörle ilgili sohbetimizde şunların altını çizmişti: “Bu alana yeni girişler olacaktır. Şirket sayısı 25-30’a kadar çıkabilir. Ancak, online dağıtım işinde bu kadar şirketle işler yürümez, bir süre sonra normale döner.” Salur’un bu konudaki önemli bir saptaması da “1-2 oyuncunun olacağı bir sektör de değil” olmuştu.

“Gölge mağaza” pazarı!

Global online market pazarının 2026 yılında 1 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Bu tahmini yapan Global Market Insight (GMI), 2019 yılında pazarın büyüklüğünü 290 milyar dolar olarak hesaplamıştı. Kuruma göre 2026 yılına kadar yıllık büyüme yüzde 28 düzeyinde gerçekleşecek. 2024’de 638, 2026 yılında 1 trilyon dolara ulaşacak. ABD’de ise online market (grocery) pazarı 2020 yılında 95 milyar doları yakalamıştı. eMarketer, 2021 yılında 113 milyar dolar düzeyini yakalamasını bekliyor.

Araştırma şirketi IGD’ye göre Avrupa’da online gıda pazarı 2022 yılında 2.7 trilyon dolara ulaşacak. İşte bu büyüklük nedeniyle teknoloji yatırımcıları “dark store” startup’lara adeta yatırım yağdırıyorlar. Ağırlıklı gıda olmak üzere hızlı tüketim ürünlerini, belli sürede müşterileriyle buluşturmayı hedefleyen şirketlerin yükselişinde perakende sektörünün büyüklüğü de önemli rol oynuyor. Yatırımcılar, bu büyük pazardan pay almak isteyen şirketler tarafında büyük bir patlama bekliyor. Nielsen, Avrupa’nın nüfusunun yüzde 70’inin, 2024 yılında online alışveriş yapacağını tahmin ediyor.

Bu rakam aslında gelecek için büyük potansiyele de dikkat çekiyor. Çünkü, 2020 sonu itibarıyla market alışverişinde oran, ülkeden ülkeye değişse bile yüzde 2 ila 8 arasında seyrediyor. Oysa, tüketici elektroniğinde online alışverişin payı yüzde 33, giyim/modada ise yüzde 16 düzeyinde seyrediyor.

Şirketlere yatırım yağmuru

İngiltere, Avrupa’da hızlı büyüyen pazarlardan biri olarak öne çıkıyor. Öyle ki, Dija adlı yeni startup, henüz müşteri edinmeden dahi yatırım almayı başardı. Şirket, Blossom Capital’den 13 milyon dolar erken yatırım aldı.

Almanya’da ise bu alanın yıldızlarından biri olarak, Türk girişimci Kağan Sümer tarafından kurulan Gorillas gösteriliyor. “10 dakikada teslim” vaadiyle iş yapan şirket, Mart ayında 290 milyon dolar yatırım alarak 1 milyar dolar değeri geçti. Gorillas’ın müşterileri 2 bin ürün için teslimat başına 2 euro ödemeyi kabul ediyorlar.

Yemeksepeti İş Geliştirme Genel Müdür Yardımcısı Mert Baki, 2020 yılında gıda teknolojisi (FoodTech) startuplarına yatırım oranının yüzde 12 düzeyinde arttığını söylüyor: “Bu oran 2019 yılında yüzde 15.6 düzeyindeydi. Bununla birlikte, Avrupa’daki gıda teknolojileri şirketleri 22.3 trilyon dolarlık pastanın yüzde 12’sini oluşturuyorlar.”

Türkiye’de neler oluyor?

Getir Kurucusu Nazım Salur, Fast Company dergisine yaptığı açıklamada, pazardaki büyük potansiyeli ortaya koymak için şunları söylemişti: “Türkiye’de toplam hızlı tüketim ürünleri sektörünün tahminimce yüzde 1’i dijital. Bu iş hâlâ o kadar büyük değil. Gidecek daha çok yol var.”

Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu’nun (TAMPF) verilerine göre, 2020 yılında perakende sektörü 1.2 trilyon TL büyüklüğe ulaştı. E-ticaret hacmi ise yüzde 66 artışla 2020 yılında 226.2 milyar TL’yi buldu. İstegelsin CEO’su Sedat Yıldırım, “E-ticarette en fazla artış ise yüzde 200 büyüyen gıda-süper market alanında oldu” diye konuşuyor. “Dark store” tipi girişimlerin etkin olduğu hızlı tüketim alanının cirosu ise 400 milyar TL olarak gerçekleşti.

Bu büyüklükte bir perakende ve hızlı tüketim sektörüne sahip olan Türkiye’de 2020 yılında, hızlı perakende dağıtım sektörünün büyüklüğünün 7 milyar TL düzeyinde gerçekleştiği tahmin ediliyor. Bunun 6.5 milyar TL’sini Getir, Banabi ve İstegelsin’in içinde yer aldığı 3 büyük şirket gerçekleştirdi.

Startups.watch’ın araştırmasına göre, gıda/market hızlı dağıtım alanında 26 girişim faaliyet gösteriyor. Bunların arasında Migros, CarrefourSA, Şok, A101, Hepsiburada ve Trendyol gibi devler de yer alıyor. Sektörü yakından izleyenler, bu 26 şirketin yanı sıra Antalya, İzmir ve Ankara gibi illerde de yerel girişimlerin olduğunu da paylaşıyorlar.

Gelecek ne getirecek?

İstegelsin CEO’su Sedat Yıldırım, önümüzdeki üç yılda dünyadaki e-perakende hacminin yüzde 50 büyüyeceğine dikkat çekiyor ve ekliyor: “Bu hızda büyüyen bir pazara yeni oyuncuların gelmesi çok doğal. Türkiye’nin ilk uçtan uca online hizmet veren süpermarketi olarak bu gelişime öncülük etmek bizi mutlu ediyor.”

Türkiye’nin önde gelen risk sermayesi şirketlerinden Early Bird’ün CEO’su Cem Sertoğlu, Türkiye’deki dijital perakende pazarını “dev” olarak nitelendiriyor. Bu nedenle, yatırım için takip ettiklerini ancak henüz yatırım yapamadıklarını söylüyor. Sertoğlu, “Pazarın çok kızgın rekabet altında gelişeceğini öngörüyoruz. Bu rekabetin ilk kazananları, tüketiciler olacaktır” diye konuşuyor.

Getir Kurucu Ortağı Tuncay Tülek, bu büyük potansiyeli değerlendirmek için büyümeye devam edeceklerini, GetirÇarşı’yı da bu hedef doğrultusunda geliştirdiklerini söylüyor. Mahalle ruhunu yansıtmayı hedefleyen, kasaptan manava esnafları kapsayan GetirÇarşı’da hedef 2 milyon işletmeyi üye yapmak.

Yurt içi ve yurt dışında büyümeyi hedefleyen Getir için, Kurucu Ortağı Nazım Salur, Fast Company dergisinin etkinliğinde, “Her yıl yüzde 100 büyüme hedefiyle yola devam edeceğiz” açıklamasını yapmıştı.

Yeni girişimler geliyor

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de online hızlı market dağıtım alanına girişler oluyor. Bunlardan biri de Marketyo oldu. Kurucusu Özer Fırat, bu sektöre, potansiyeli gördükleri ve bir sorunu çözmek için girdiklerini söylüyor. Ona göre ilk sorun, süper market alışverişi için harcanan zamanı azaltmaktı. İkinci sorun ise dijitalleşmenin perakende sektöründe, diğer sektörlere göre düşük düzeyde olmasıydı.

Özer Fırat, getirecekleri farkı ve hedeflerini şöyle anlatıyor: “En önemli farkımız, bu konuyu ölçeklenebilir hale getirmiş olmamız. Kendi mağazalarımızı kurarak ilerlemiyoruz, sahip olduğumuz tam entegrasyon ve teknolojik altyapı sayesinde iş ortağı marketlerimizin gücünü de ortak güç olarak değerlendirebiliyoruz. Bu nedenle 55 ilde 150’ye yakın market zinciri ve yaklaşık 450 teslimat noktasıyla hizmet verebiliyoruz. Şu an sadece online hizmet sunan süpermarket platformu olarak, bu nedenle en yaygın platform durumundayız.

Online süpermarket alışverişiyle eşleşen marka olmayı hedefliyoruz. Her alana girmek istemiyoruz. Genişlememizi, yine market konseptleri üzerine yapacağız. Alacağımız yeni yatırımlarla büyüyerek ülkemizden çıkan bir başka unicorn şirket olmayı hedefliyoruz.”

Getir’i ayrıştıran unsurlar

ÇIKIŞ HEDEFİ Getiri 2015 yılında kurduğumuzda aklımızda tek bir şey vardı. Getir’i global bir marka yapmak ve iki heceli, beş harfli bu Türkçe kelimeyi dünyaya sevdirmek. Dünyada denenmemiş, yapılmamış bu modeli kurmanın, bir başarı hikayesini bu topraklardan çıkarmanın hayali bizleri oldukça heyecanlandırdı.
10 DAKİKA MODELİ Dünyada ilk kez ortalama 10 dakikada market ürünleri teslimat modelini, yani Getir’i yaratırken hikayeyi tersten yazmak gerekiyordu. Çünkü, 10 dakikada teslimat bunu gerektirirdi. Tüm planlamamızı ona göre yaptık, hikayemizi sondan başa doğru yazdık.
İNCE HESAPLAR Teknolojimizi merkeze koyduk, etrafına tüm operasyonu ince ince döşedik. Doğru noktalara çokça depolar kurduk. İnsan kaynağını verimli kullandık. Hangi saatlerde hangi noktalara kaç sipariş düşecek, hava-trafik koşulları bunları nasıl etkileyecek, kullanıcılarımızın haftalık hatta anlık ihtiyaçları ne olacak biliyoruz. Bunun için müthiş bir veri ekibi durmadan çalışıyor.
ZAMAN SATIYORUZ 10 dakikada ürün götürmek, neredeyse şimdi demek. Makarna yapmak için suyu kaynamaya bıraktığın sürede biz, evde olmadığını sonradan fark ettiğin o makarnayı sana getiriyoruz. Biz insanlara ürün değil, aslında zaman satıyoruz.
GLOBAL HEDEF Aldığımız yeni yatırımla önümüzdeki aylarda Almanya, Fransa ve Hollanda’da da Getir operasyonlarını başlatacağız. Pandeminin kontrol altına alınmasını takiben Brezilya’da da bu iki heceli Türkçe kelimeyi sevdirmeyi arzuluyoruz.
TUNCAY TÜTEK – Getir Kurucu Ortak

“2021 YILINDA 7 KAT BÜYÜYECEĞİZ”

İDDİALI HEDEFLER 2020 yılı, pandemiyle artan talebi karşılamak için ekibimizi büyüttüğümüz, hizmet ağımızı genişlettiğimiz ve 10 kat büyüdüğümüz bir yıl oldu. 2021 yılında ise yedi kat büyümeyi hedefliyoruz. Bu verilere bakarak beş yıl sonra Türkiye’nin en büyük süpermarket markası olacağımızdan şüphemiz yok.
TÜRKİYE’YE YAYILACAĞIZ Müşteri memnuniyet oranımızın yüksek olması, bizi bu konuda cesaretlendiriyor. Şu anda İstanbul, Ankara, Kocaeli, Bodrum, Eskişehir, İzmir ve Manisa’nın bazı bölgelerindeki kullanıcılarımıza hizmet veriyoruz. Hedefimiz, Türkiye’nin her yerine hizmet vermek.
DENEYİM ÖNEMLİ Kullanıcılarımızın alışveriş deneyimine çok önem veriyoruz. Meyve, sebze, et ve süt ürünleri ile donuk ürünleri ideal sıcaklıklarda muhafaza ediyor ve online sıcaklık takibi ile sürekli kontrol altında tutuyoruz. Soğuk zinciri kurmadan tüm ürünleri müşterilerimize ulaştırıyoruz. Teknolojiyi merkezine alan bir şirket olarak, altyapımıza yatırım yapmaya, yeni işbirlikleri ve markalarla kullanıcılarımıza binlerce çeşit ürünü sunmaya devam edeceğiz.
SEDAT YILDIRIM – İstegelsin CEO

“İLK ÜÇ AYDA CİROMUZ YÜZDE 200 ARTTI”

Banabi, şu anda Türkiye’nin 29 ilinde, 4 bin farklı ürün ile 3 milyona yakın kullanıcısına hizmet veriyor. Biz diğer oyunculardan farklı olarak, online ödemeye ek kapıda nakit yada kredi kartı ile ödeme alternatifi de sunuyoruz.
Ayrıca kullanıcılarımız, farklı kampanyaları tek sepette birleştirerek sipariş verirken bütün kampanyalardan aynı anda yararlanabiliyor.
1 Ocak-13 Nisan 2021 döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre siparişlerimiz yüzde 130, ciromuz ise yüzde 200 arttı.
Tekil kullanıcı sayımız yıldan yıla yüzde 175 oranında büyüyor. 29 büyük şehirde hizmet veriyoruz. Depo sayımızda da yüzde 178’lik bir büyüme oldu.
MERT BAKİ – Yemeksepeti GMY

%-3.6

Bain tarafından 2020 yılında yapılan araştırmaya göre, mağazalardan e-ticaret yapan şirketlerde kâr marjı yüzde 2 ila 4 düzeyinde seyrederken, online dağıtım yapanlar zarar ediyor. Örneğin, bu alanın en büyüklerinden Ocado, dağıtım başına 6.99 pound gibi yüksek rakam almasına rağmen üç yıldır zarar ediyor ve yüzde 3.6 işletme marjıyla çalışıyor.

%2

Türkiye’de online market alışverişi sektörü, pandemiyle birlikte iki katın üzerinde büyüdü. Buna rağmen sektördeki payı sadece yüzde 2’ye ulaştı. Bu oran ABD’de yüzde 10, Avrupa’da ise yüzde 6-10 düzeyine yükseldi. ABD’de 2025 hedefi yüzde 20’yi yakalamak.