Fast Company Türkiye
Mercer’ın 2005 yılında gerçekleştirdiği araştırmada, Türkiye’deki büyük şirket CEO’larının yıllık geliri ortalama 200 bin doların üzerinde saptanmıştı. Bu rakam banka, büyük şirket ve holdinglerde 500-750 bin dolara çıkıyordu. Bugünkü rakamlara göre ortalama 6.8 milyon, büyüklerde ise 17-25 milyon TL’ye denk geliyordu. O dönemde yıllık enflasyon ise yüzde 7’ler düzeyindeydi.
Aradan 20 yıla yakın zaman geçti, bütün çalışanların olduğu gibi üst düzey yöneticilerin ücret ve prim gerçekleri de değişti. Nominal olarak yükselse de üst düzey yöneticilerin reel gelirleri geriledi. Bir bankacının yaptığı değerlendirme tabloyu daha iyi ortaya koyuyor: “5 yıl önce bir banka genel müdür yardımcısı, çocuğunun özel okulunu 1 maaşla ödeyebiliyordu. Şimdi 3 maaşı ancak yetiyor. Satın alma güçleri çok düştü.”
Aynı bankacıya göre, üst düzey yönetici maaşlarıyla birlikte yöneticiler ile ofis çalışanlarının ücretleri de gerildi, “Beyaz yaka, gri yakaya” döndü.
BÜYÜKLER GELİRİ KORUYOR
CEO ve üst düzey yönetici alımında önde gelen şirketlerden birinin lideri, “Genel müdür ücreti dediğinizde çok geniş bir alanı kapsıyorsunuz” diyor. Ona göre banka, büyük holding ve şirketlerde üst düzeyde “ücret erimesi” olmadı. Ancak, 500 büyük ve ona yakın şirketlerde son 1-2 yılda ücret zammı ya hiç uygulanmadı ya da sınırlı oldu.
MY Executive Yönetici Ortağı Aslı Colley, “Piyasada gördüğümüz CEO ücretleri, şirketin büyüklüğü, faaliyet alanı ve çoklu yapısı gibi faktörlere bağlı olarak çok değişkenlik gösteriyor” diyor. Yüksek enflasyon döneminde ise bu faktörlere, yöneticinin yetkinliği, deneyimleri ve geçmiş başarıları da ekleniyor. Colley, büyük banka, holding ve şirketlerde bu özelliklere sahip CEO’ların aylık brüt ücretlerinin 5 milyon TL’ye kadar çıkabildiğine dikkat çekiyor:
“Bu rakamın yanında yıllık performans primi, takdire dayalı bonus uygulamaları ve yan hakları da toplam gelir paketinin vazgeçilmez unsurlarıdır. Özellikle büyük şirketlerde CEO seviyesindeki yöneticiler, 1 yıllık maaşları kadar prime hak kazanabiliyorlar.”
Türkiye’de çok sayıda lideri yerleştiren Korn&Ferry Türkiye Başkanı Şerif Kaynar, “100 milyon Euro ve üstü olan şirketler için” yaptığı değerlendirmede şunları paylaşıyor: “TL olarak baktığımızda bugün brüt 250-300 bin dolar olan ücretler, eskiden 2 katı düzeyindeydi. Büyük bir erimeden söz edebiliriz.”
İnsan kaynakları danışmanlarına göre Koç Holding gibi gruplarda bonus, maaşın iki katına kadar da ulaşabiliyor.
ÖNE ÇIKAN SEKTÖRLER
Büyük bir şirketin eski CEO’su, en çok kazanan sektörleri “Banka, Holding, Telekom” olarak sıralıyor. Bu şirketlerde aylık ücret ortalama 3.5 milyon TL, yıl sonu prim ise 100 milyon TL düzeyinde gerçekleşir. Genel müdür yardımcıları ya da direktör düzeyinde ücretler 700 bin-1 milyon TL arasında değişir. Bu grupta prim 16-20 maaşı bulabiliyor.
Büyük gıda ve tekstil perakende şirketleri için 700 bin-1 milyon TL arası hesaplanıyor. Giyim perakendecisinden görüş paylaşan İK liderleri de 1 milyon TL düzeyine dikkat çekiyorlar.
Bankacılığın kardeş sektörü sigortacılıkta ücretler biraz daha düşük… Sigorta şirketi de olan büyük bir bankanın üst düzey yöneticisi, genel müdür maaşını aylık brüt 1 milyon TL civarı olarak paylaşıyor. Genel müdür yardımcısı düzeyinde ise brüt 350-500 bin TL aralığına dikkat çekiyor.
Aynı genel müdüre göre bankacılıkta en yüksek ücreti Garanti BBVA ödüyor. Bu bankada üst düzey yönetici ücretlerinin rakiplere göre yüzde 25-30 yüksek olduğunu belirtiyor.
İÇERİDEN CEO ÇÖZÜMÜ
Son yıllarda CEO’lar ücret sıkıntısını giderek daha fazla dile getiriyorlar. Bir “beyin avcısı” şirketin genel müdürü, “İşin stresi ve sıkıntısı giderek artıyor. CEO’lar yeterince ya da doğru ücretlendirilmediklerini düşünüyorlar” diyor. Ona göre son birkaç yıldır şirketler/holdingler, içeriden CEO ataması yoluna gidiyorlar. Ortada bir transfer de olmadığı için, liderler çok fazla aksiyon alamıyorlar. Aynı şirketin yaptığı araştırmaya göre bütün sektörlerde 2023 yılında 120 genel müdür ve CEO, içeriden atama yoluyla atandı.
