Her çeyrekte %1 büyüyorlar

Zamanın ünlü rapçilerinden MC Lars, 2005 yılında, 1990’ların son yıllarında ve 2000’lerde doğan kuşak için ‘iGeneration’ tanımını yapmış, şarkısında da kullanmıştı. Psikoloji profesörü Jean Twenge ise kitabında, ‘Generation Me’ (Ben Kuşağı) tanımını tercih etmişti. Ardından ‘iGen’ gibi başka kavramlar da kullanıldı. Ancak, trend konusundaki araştırmalarıyla tanınan Pew Research, 2019 yılında, Google Trendler’in de katkısıyla ‘Generation Z (Gen Z, Z Kuşağı) tanımını araştırmasına dahil etti.

Tanımın beğenilmesi ve Oxford ile Webster gibi sözlüklerine dahil olmasıyla, Z Kuşağı tanımı yaygınlaştı. Kapsadığı yaş grubu için ‘1997-2010 doğumlu’ diyenlerin yanı sıra, 2000 sonrasını da kullananlar var. Ancak, gerçek, iş dünyasını çok derinden etkilediği ve daha fazlasını da yapacağı yönünde…

Z Kuşağına ait gençler, iş dünyasına 2019 yılından itibaren girmeye başladılar. Bununla birlikte şirketlerin daha fazla ilgisini çekti, onlara yönelik araştırma ve analizlerin sayısı arttı. ABD’de iş gücüne katılım oranı yüzde 5-6 aralığına yükseldi. Batı Avrupa’daki oranı yüzde 6-7 arasında. Pew Research, hayatın doğal akışı gereği ‘sessiz grup’ denilen olgunlar ile Baby Boomer’ların bir bölümünün iş hayatından çekilmesiyle, 5 yıl içinde oranlarının yukarı çıkacağını tahmin ediyor.

TÜRKİYE’NİN Z HESABI!

Türkiye’de ise genç nüfusun etkisiyle ‘Z kuşağının’ katılımı daha yüksek oranlarda seyrediyor. İK liderleriyle yaptığımız ankette, inşaat ve yapı sektöründe Z kuşağının oranı yüzde 5-6 arasında seyrediyor. Hizmet sektöründe 25-30, genel ise yüzde 15-20 aralığında hesaplanıyor.

Örneğin, Tofaş Otomobil’de fabrikada yüzde 20, ofis tarafında ise oran yüzde 25 düzeyinde bulunuyor. İK Direktörü Orçun Sarıca, 5 yıl sonrası için üretimde yüzde 35, ofis için yüzde 40 hesabı yapıyor.

Hizmet sektöründe faaliyet gösteren Çelebi Havacılık’ta Z kuşağı oranı yüzde 29.8’e ulaşıyor. İK Başkanı Gökçen Dervişoğlu, zaten yüksek olan bu oranın, 5 yıl sonra 43’ü yakalayacağını öngörüyor.

Türkiye’de 2 fabrika ve 3 farklı kampüste 7 bin 100 çalışanı olan Mercedes-Benz’de 4 kuşak bir arada çalışıyor. Z Kuşağı’nın oranı son durumda yüzde 30’a ulaşmış durumda. İK Direktörü Betül Çorbacıoğlu, “Kuşaklar arası beklentiler ve değerler farklılık gösterse de tüm çalışanları ortak paydada buluşturabilen, paylaşıma ve birlikte değer yaratma temellerine dayalı şirket kültürleri şirket başarısı için oldukça önemli” diye konuşuyor.

ING Türkiye İK Genel Müdür Yardımcısı Hale Ökmen Ataklı, farklılıkların bir zenginlik olduğuna inanarak başarının geleceği yaklaşımıyla yollarına devam ettiklerini söylüyor:

“Çalışanlarının mutluluğunu ve bağlılığını önemseyen, çeşitliliği destekleyen, kapsayıcı, fırsat eşitliği sunan, özgür ve güvene dayalı bir yönetim politikasını benimsiyoruz. Z kuşağı, ING Türkiye’nin mevcut istihdamında yüzde 18’lik bir orana sahip, üstelik bu oran her çeyrek yüzde 1 artıyor.”

YÜZDE 30’A DOĞRU!

ING Türkiye İK Genel Müdür Yardımcısı Hale Ökmen Ataklı’nın dikkat çektiği gibi ‘yeni kuşağın katılımı’ her çeyrekte artıyor. Bazı sektörlerde yüzde 1.5-2 oranı arasına çıkıyor. Bu eğilim, önümüzdeki 5 yıl içinde bazı sektörlerdeki oranı “2’ye” katlayacak.

Vakıf Katılım İnsan Kaynakları İş Ailesi Direktörü Ersin Çatalbaş, banka bünyesindeki oranı yüzde 19.9 olarak açıklıyor. 5 yıl sonrası için ise yüzde 25 tahminini yapıyor. Z kuşağı için bazı araştırmalar 1996, bazıları da 1997 yılını esas alıyor. Yapı Kredi Bankası İK Başkanı Özden Önaldı, hesabını bu yönde yapıyor. Ona göre 1996 doğumlular esas alındığında yüzde 19.4, 1997’lerde ise 15.2’ye ulaşıldı. İş dünyasının dikkate aldığı 1997 doğumlular açısından bakıldığında bu bankada 2029 yılında 35.2 oranı yakalanacak.

Mercedes-Benz İK Başkanı Betül Çorbacıoğlu, 5 yıl sonrası için yüzde 35-40 oranını tahmin ediyor ve ekliyor: “Baby boomers çalışanlarımızın da önümüzdeki 5 yıl içerisinde Mercedes-Benz Türk’teki iş hayatlarını sonlandıracaklarını düşünebiliriz. Alpha kuşağı ise, özellikle üretim ve saha çalışanları tarafında yavaş yavaş da olsa iş gücüne katılmaya başlayacaktır.”

YENİ BİR İŞ GÜCÜ

ABD’de yüzde 2 oranında ‘Sessiz kuşak’ diye tanımlanan, “kıdemli” bir çalışan grubu hâlâ iş hayatında… Birkaç yıl içinde bu grup yerini Baby Boomer’lara bırakacak. TAV İK Başkanı Hakan Öker, Türkiye için de benzer bir analiz yapıyor:

“Önümüzdeki 5 yıllık dönemde ‘Baby Boomer’ kuşağının artık iş hayatında olmayacağını düşünüyorum. X kuşağı ise onların bugünkü oranına kadar düşecektir. Gördüğümüz kadarıyla Z kuşağının iş hayatına katılımında çok ciddi bir artış oranı var. Y’lerin oranı da çok yüksek. Önümüzdeki 5 yıl içinde ikisi arasında dengeli bir dağılım olacaktır.”

İlaç sektöründen Roche İnsan ve Kültür Direktörü Banu Gülsün, “5 yıl önceki çalışan verimize baktığımda Z kuşağının oranı ‘sıfır’ düzeyinde idi’ diyor ve ekliyor: “Bugün yüzde 8 oranına ulaştılar. Aslında bu veri bile ileriye yönelik oran için önemli bir tahmin aracı olacaktır.”

Mühendis ağırlıklı bir şirket olan TUSAŞ (TEİ) için farklı bir tablo var. Şirketin İK Direktörü Yeliz Çetinkaya, şu anda yüzde 10.36 olan Z kuşağı payının 5 yıl sonra yüzde 36’ya ulaşacağını öngörüyor. Y Kuşağının oranı da yüzde 80’den yüzde 50 oranına gerileyecek.

 

3 ÖNEMLİ GELİŞME

1. ING Türkiye’nin mevcut istihdamında yüzde 18’lik bir orana sahip, üstelik bu oran her çeyrek yüzde 1 artıyor.
2. Son 1 yılda müdür altı pozisyonlarımızın yüzde 50’si Z kuşağı tarafından dolduruldu. Önümüzdeki 3 yıl içerisinde, Z kuşağı istihdam oranımızın yüzde 25-30’a ulaşacağını öngörüyoruz.
3. Gelecekteki 5 yılda da Z kuşağının bu artışı koruyacağını ve yüzde 30 civarında bir orana sahip olacağını düşünüyoruz.

HALE ÖKMEN ATAKLI
ING Türkiye İK Direktörü

 

Z KUŞAĞININ İSTİHDAMDAKİ PAYI

• Pew Research’ün 2023 yılı araştırmasına göre ABD’de iş gücüne katılım oranı.

 

• Türkiye’de büyük şirketlerle Fast Company’nin yaptığı anketin verileri.

 

• 14 KİŞİ: ABD’de her yeni işe alınan 100 kişiden yaklaşık 14’ü Z kuşağına ait ve alt kademe yönetici olarak görev alıyor.

 

Türkiye’nin farklı şirketlerinin İK liderleri, kendi kurumları için 5 yıl sonrasının tahminini yapıyor. (yüzde)

• Çelebi Havacılık – 43
• ING Türkiye – 25-30
• Mercedes – 35-40
• Roche – 20-25
• TAV – 25-30
• Tofaş – 35-40
• Turkcell – 15
• Tusaş – 36
• Vakıf Katılım – 25
• Yapı Kredi – 41.9

 

%9: Turkcell İnsan Kaynakları Direktörü Nurullah Er, çalışanları arasında 1997-2012 doğumlu oranının yüzde 9 olduğuna dikkat çekiyor. 5 yıl sonra oranın yüzde 15’e çıkacağını tahmin ediyor. Milenyum kuşağının payı yüzde 70 düzeyinde, 5 yıl sonra da aynı oranı koruyacağını paylaşıyor.