“Metaverse moda değil, etkisi büyük olacak”

ALİ ÜLKER
Yıldız Holding YKB

YAZI: M.RAUF ATEŞ

Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ülker, bu görevinden önce grupta inovasyona, teknolojiye liderlik yapıyordu. Yeni dönemde de teknolojiyi, dünyada olup bitenleri yakından izliyor. Son dönemde ise ajandasında “metaverse” ve “web 3.0” teknolojileri var. İkisinin birbirini tamamladığına dikkat çeken Ülker, “Henüz emekleme aşamasındalar” diyor. Ona göre, kendi sektörleri başta olmak üzere bütün alanlarda etkisi görülecek. Çünkü, bu teknolojiler, iddia edildiği gibi “geçici bir moda” değil. Ülker, “Üretim dahil bütün iş dünyasını derinden etkileyecek” diye konuşuyor.

DİJİTALDE NELER OLUYOR?

Yıldız Holding için inovasyon çok kritik bir konu. Markalarımız ve şirketlerimiz sadece bugün değil, geçmişte de teknolojinin getirdiği her türlü yeniliğe daima açık olmuştur. Bunu da bir kurum kültürü olarak benimsemiştir, çünkü kültürel değişim olmadan, teknolojiden ya da inovasyondan verim alamazsınız.

Örneğin ‘dijital devrim’ denen kavram, esasen teknolojik bir devrim değildir; yaşam biçiminin, alışkanlıkların değişmesidir. Bize düşen de bu değişime adapte olmaktır.

Dolayısıyla Yıldız Holding’in kurum kültürünün inovasyonla ve teknolojiyle yoğrulduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Ben de her ne kadar şu anda Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı olarak görev yapsam da her zaman en çok inovasyon projelerinden, sahaya yansıyan inovasyonlardan ve teknolojilerden keyif aldım. Hâlâ da özellikle bu konu üzerinde düşünmeyi, çalışmayı, araştırma yapmayı çok seviyorum.

Bunların beraberinde de Yıldız Holding Global Veri Yönetişimi (GDG) Projesi’ne liderlik ediyorum. Şirketlerimizde ve Yıldız Holding’de daha doğru bir veri akışı elde etmemizi, global anlamda daha güçlü bir veri yapısına kavuşmamızı sağlayacak olan bu projeyle değer zincirimizi daha net görebileceğiz. Finansal performansın daha sağlıklı ölçülmesini ve takibini de mümkün kılacak olan GDG Projesi tamamlandığında global rekabette önemli bir avantaj kazanacağız. Şu anda devam eden projelerimiz arasında en çok buna odaklanıyorum.

TAKİP ETTİĞİM YENİLİKLER

Özellikle metaverse konusundaki gelişmeleri takip ediyorum. Kurulmakta olan bu sanal dünyanın hayatımızı değiştireceği aşikâr. Bununla birlikte NFT konusu da ilgimi çekiyor.

Ayrıca ilk adımları önceki yıllarda atılan ama son dönemde daha da fazla gündeme gelerek bilgisayarların kabiliyet sınırlarını önemli ölçüde genişleteceği düşünülen “kuantum bilişim” konusuyla ilgileniyorum.

Fakat işin bir de etik yanı olduğu muhakkak. Bütün bu baş döndürücü teknolojiler ile insani özelliklerimizin, ahlaki bakış açımızın kesişim noktaları üzerinde epeyce düşündüğümü söyleyebilirim. Yeni teknolojilerle birlikte yeni etik kuralların da ortaya çıkacağına inanıyorum.

NEDEN AJANDAMA ALDIM?

Metaverse aslında yeni bir konu değil; farklı unsurları uzun zamandır ya hayatımızın içinde ya da geliştirilme aşamasında. Daha önce Second Life’ta bankacılık ve ödeme sistemleri tüm dünyada büyük ilgi görüyordu. Bugün ise sanat dünyası kripto paralarla ilerliyor. Veya İstanbul’da emlak dünyasında metaverse üzerinden pek çok binanın satıldığını biliyoruz.

Ancak, tabii böyle durumlarda özellikle bilinen markaların açıklamaları konuyu gündeme taşımak açısından önemli rol oynuyor. Facebook’un ismini Meta olarak değiştirmesi, Zuckerberg’in yaptığı metaverse açıklamaları, çektiği videolar bu konuya yönelik ilginin artmasına neden oldu.

Bütün bunlara rağmen neticede metaverse, sadece Facebook’a ait bir teknoloji değil. “Meta”, bildiğimiz gibi Yunanca “ötesinde” anlamına gelen bir ek. Metaverse ise “meta” ve “universe” kelimelerinin birleşimi. Yani “kâinat ötesi”, “evren ötesi” diyebiliriz. Bazı Türkçe kaynaklarda da “sanal dünya” olarak kullanılıyor. Ve bu yeni dünya herkese açık.

Daha önce pek çok örneğini gördüğümüz, projelerde yararlandığımız sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik, yapay zeka gibi teknolojilerin bir araya geldiği bir ortam. Özellikle de pandemi döneminde bu teknolojinin daha da hızlı bir gelişim sürecine girdiğini düşünüyorum. Fiziksel ortamlarda yaşanan kısıtlamalar sonucunda insanlar bütüncül bir sanal ortama daha fazla ihtiyaç duymaya başlamış olabilir.

PERAKENDE NASIL DEĞİŞECEK?

Metaverse sayesinde perakendede de büyük değişiklikler olacağını düşünüyorum. Perakende gerek Türkiye’de ŞOK Marketler, Bizim Toptan, SEÇ Marketçilik gibi şirketlerimizle gerekse dünya genelinde pladis ve GODIVA şirketlerimizle çok önem verdiğimiz bir alan.

Metaverse ile kurulacak dünyalar perakende satış mantığını tümden değiştirebilir. Yepyeni perakende satış imkanlarının doğacağı muhakkak. Sadece fiziksel mağazalarda değil, e-ticarette de oyunun kuralları değişecek; tüketicilere hitap etme şekillerimiz, müşteri ve tüketici memnuniyeti anlayışımız büyük bir dönüşüm geçirecek. Bu da tabii yeni büyüme fırsatları anlamına geliyor.

Metaverse, pazarlama dünyasında da ciddi değişimler yaratacak. Hedef kitlemize ulaştığımız mecralar, reklam anlayışlarımız, kişiselleştirilmiş pazarlama, veri toplama ve analiz etme gibi süreçlerin tamamında yeni bakış açılarına ihtiyaç var. Elbette beraberinde veri güvenliği ve kişisel verilerin işlenmesi konusundaki mevzuat da değişecektir. Bütün bunlar bir arada düşünüldüğünde metaverse iş dünyası için gerçekten büyük fırsatları barındırıyor.

ANA SEKTÖRLERE ETKİSİ

Bir bütün olarak metaverse henüz emekleme aşamasında diyebiliriz. Elbette metaverse’ün bileşenleri uzun zamandır hayatımızda var. FRP adı verilen oyunlardan artırılmış gerçeklik gözlüklerine, avatarlarla katılmanın mümkün olduğu sanal fuarlardan Facebook’un Horizon Workrooms uygulamasına, NFT’ten blockchain’e kadar pek çok örneğini gördük, bazılarını halihazırda kullanıyoruz. Ama tüm bileşenleriyle tamamen sanal bir kâinat kurulması ve bu kâinatın özellikle iş dünyası açısından işlevsel hâle gelmesi için biraz daha zamana ihtiyaç olduğunu düşünüyorum.

Bizim faaliyette bulunduğumuz sektörlerde, özellikle iletişim, çalışma sistemleri, perakende, satış, pazarlama gibi alanlarda büyük etki yaratacağını düşünüyorum. Bunun da ötesinde, Yıldız Holding’in inovasyona öncülük etme hedefiyle örtüşen bir alan olduğuna inanıyorum. Tedarikçilerimizden tüketicilerimize, üretimden marka yönetimine kadar her noktada metaverse uygulamalarıyla dünya genelinde pek çok yeni fırsatı yakalayabilir, takipçi olmaktan ziyade öncülük ederek yeni bir evrenin kapılarını aralayabiliriz.

WEB 3.0 VE METAVERSE

Kuşkusuz web 3.0 ve metaverse iş dünyasının her noktasında etkili olacak. Buna üretim de dahil. Sanal ve artırılmış gerçeklik araç ve teknolojilerinin yaygınlaşması, ileri teknolojili modellemeler, otomasyondaki gelişmeler üretimin de çehresini değiştirecek. Bu değişim hem hız hem kalite hem kişiselleştirme hem de insan gücü ve yetkinliği anlamında etkili olacak.

Örneğin fabrikalarda kullanılan makineleri henüz satın almadan dijital ikizleri üzerinden testler yapmak, teknik sorunların uzaktan çözümü, uzaktan bakım gibi imkanlar bugün bile var. Metaverse ortamında bunlar daha da gelişip yaygınlaşacak. Showroom’lar, araç test sürüşleri, eğitimler, tasarım gibi uygulamaların hepsinin metaverse’e taşınacağını düşünüyorum. Örneğin bir tüketici istediği kıyafeti metaverse’te tasarlayıp, üstünde deneyip bir modacıya ürettirebilecek.

KALICI MI, BİR MODA MI?

Bir moda olduğunu düşünmüyorum, zira en başta da belirttiğim gibi bazı unsurları zaten hayatımızdaydı. Zaman içinde kademe kademe oluşan bir dünyadan bahsediyoruz. Ve şimdiye kadar bu kademelerin hepsinin kullanıcılar nezdinde güçlü ve somut bir karşılığı oldu.

Metaverse için de aynı durum söz konusu. Şu anda bize bilim-kurgu filmi gibi gelen bazı inovasyonlar zamanla hem iş hem de özel hayatımıza büyük değer katacak. Ve burada çok da uzun sürelerden bahsetmiyorum. İnternet hayatımıza gireli 30 sene oldu ama bu süre zarfında inanılmaz değişimler yaşadık. Bundan sonra da inovasyon hızı artmaya devam edecek. Ve bu süreçte metaverse kendine kalıcı bir yer bulacak.

Metaverse henüz başlangıç safhasında olduğu için çerçeveyi çizmek şu anda zor. Fakat olasılıklar, hayal gücümüzü tetikleyecek kadar geniş. Metaverse hepimiz için sınırların ve farklı para birimlerinin olmadığı bir dünya vaat ediyor. Biz de halen bu olasılıklar üzerinde düşünüyor, global yapımızın tamamı için karşımızdaki imkanları araştırıyoruz.

• “KURALLARIN OLMASI GEREKİYOR”

“Bu yeni dünyada da kuralların netleştirilmesi gerekiyor. Uzaktan çalışmanın ilk dönemlerinde mesai kavramının ortadan kalkması ve iş hayatı-özel hayat dengesinin sarsılması gibi örneklerle karşılaşmıştık. Metaverse dünyasında da bu anlamda etik ve insani çalışmaların ve düzenlemelerin yapılmasının şart olduğuna inanıyorum.”

• WEB 3.0 DEĞİŞİMİN İŞARETİ Mİ?

Web 3.0 da metaverse ile yakından ilişkili, çünkü uzmanların ifadesiyle Web 3.0, metaverse’ün altyapısını oluşturacak. Semantik ağ olarak da adlandırılan Web 3.0’da herhangi bir merkezi kontrol yapısı olmayacak. Veriler paylaşılacak, tamamen açık kaynak odaklı bir yapı kurulacak, eski rekabetlerin yerini iş birlikleri alacak. Bu konuyu da yakından takip ediyoruz, işimize neler getireceğini öngörmeye çalışıyoruz.

• METAVERSE NE DEĞİLDİR?

1. Geçici bir heves, bir moda, bir trend değildir.
2. Ama korkutucu bir distopik senaryo da denemez.
3. Yenilikler daima beraberinde bazı kaygılar da getirir.
4. Her zaman olduğu gibi, insana fayda sağlamaya odaklandığımız sürece metaverse, dünyaya, sürdürülebilirliğe, üretime, kültüre, sanata, spora, eğitime, kısacası aklımıza gelen her alana değer katacaktır.

İŞ DÜNYASINDA NELERİ DEĞİŞTİRECEK?

1. Metaverse konusunun ilgimi çekmesinin en temel sebebi, bu teknolojinin sunabileceği neredeyse sınırsız olasılıklar.
2. İş hayatından dost meclislerine, sanatsal faaliyetlerden spora kadar her alanda metaverse dünyaları kurmak, genişletmek, isteğimize ve ihtiyacımıza göre düzenlemek mümkün olacak.
3. Şu anda değilse bile gelecekte işimizin belki pek çok unsurunu tamamen sanal dünyalara taşıyabilecek, operasyonlarımızı bu doğrultuda yeniden gözden geçireceğiz.
4. Çalışanlar için iş dünyası baştan sona değişebilir. Pandemiyle birlikte oluşan yeni çalışma modelleri şimdilik uzaktan bağlantı ekseninde ilerliyor. Ama metaverse ile birlikte çalışma alanları kökten bir değişim yaşayacak.
5. Metaverse ile birlikte uzaktan çalışmanın anlamı değişecek. Görev tanımları yenilenecek. Mesai kavramı zaten değişmişti, daha da değişecek.
6. Özellikle Yıldız Holding gibi global yapılarda iletişim açısından büyük avantajlar ortaya çıkacak. Beraberinde çalışan deneyiminin ve katılımının önemi de artacak.
7. İnsan Kaynakları birimlerinin motivasyon, performans, hedef, iletişim gibi konularda yeni yapılanmalara gitmesi kaçınılmaz görünüyor.